Edukacja 
Ekologia 
Klimat 
Energetyka 
Fact-checking 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
4 min czytania
Wypowiedzi
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
4 min czytania
Piotr Gliński o nakładach na kulturę
Piotr Gliński o nakładach na kulturę
Nasz rząd zwiększył wydatki na kulturę o ponad 20 procent.
Manipulacja
Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:
- pominięcie ważnego kontekstu,
- wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,
- wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking),
- używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,
- wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza,
- pozamerytoryczne sposoby argumentowania.
Manipulacja
Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:
- pominięcie ważnego kontekstu,
- wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,
- wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking),
- używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,
- wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza,
- pozamerytoryczne sposoby argumentowania.
Stałe wydatki na część 24 budżetu – „Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego”, w porównaniu z 2015 rokiem, według ustawy budżetowej na rok 2018 mają wzrosnąć o około 11%. Ubiegłoroczny wzrost wydatków w tej części budżetu miał charakter jednorazowy i wiązał się z przekazaniem z tej części budżetu dodatkowych 980 mln złotych, przede wszystkim na rzecz Telewizji Polskiej.
Weryfikowana w niniejszym fact-checku teza ministra Piotra Glińskiego stanowi powtórzenie jego wypowiedzi wygłoszonej już w ubiegłym roku, kiedy to stwierdził on, że „wzrost nakładów na kulturę o ponad 20 procent skutkuje tym, iż po raz pierwszy wyniosły one ponad 4 mld złotych”. Ponieważ Prawo i Sprawiedliwość objęło rządy w listopadzie 2015 roku, przyjmujemy, iż rokiem bazowym w naszej analizie jest rok 2015, w którym za wykonanie budżetu w dominującym stopniu odpowiadał poprzedni rząd PO-PSL.
Określony ustawą budżetową na 2015 r. budżet w części 24 – Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego na kwotę 3 269 352 tys. zł został zmniejszony nowelizacją ustawy budżetowej do kwoty 3 177 915 tys. zł. W trakcie roku nastąpiły przeniesienia do cz. 24 środków z rezerw celowych na kwotę 91 624 tys. zł i z rezerwy ogólnej na kwotę 12 423 tys. zł oraz zmniejszenie planu cz. 24 o 331 tys. zł na podstawie Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 12.11.2015r., w wyniku czego budżet po zmianach wyniósł 3.281.631 tys. zł, tj. o 3,26% więcej. Natomiast wykonanie wydatków budżetu państwa w 2015 roku w części 24 wyniosło 3 245 117 tys. zł, tj. 98,9% planu po zmianach.
Budżet w części 24 – Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego określony został ustawą budżetową na 2017 r. na kwotę 3 644 979 tys. zł. Ustawa z dnia 9 listopada 2017 r. o zmianie ustawy budżetowej (Dz. U. 2017, poz. 2162) podniosła kwotę wydatków do 4 839 979 tys. zł, tj. o 32,8%. W trakcie roku nastąpiły przeniesienia środków z rezerw celowych na kwotę 149 536 tys zł i z rezerwy ogólnej o kwotę 3 314 tys. zł, w wyniku czego budżet po zmianach wyniósł 4 992 829 tys. zł. Natomiast wykonanie wydatków budżetu państwa w części 24 wyniosło 4 736 711 tys. zł, tj. 94,9% planu po zmianach, 97,9% planu ze znowelizowanej ustawy budżetowej, 130% planu z pierwotnej ustawy budżetowej i 1 491 594 tys. zł (46%) więcej w porównaniu z wykonaniem budżetu za 2015 rok.
Wzrost wydatków w 2017 r. wynikał przede wszystkim z nowelizacji ustawy budżetowej przypisującej do części 24 środki w wysokości 1 195 mln zł, w tym 980 mln zł, które Minister Kultury i DN zobowiązany był przekazać jednorazowo na wyodrębniony rachunek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Środki te, określane jako „rekompensata za utracone w latach 2010-2017 wpływy z opłat abonamentowych wskutek ustawowych zwolnień niektórych grup społecznych”, zostały skierowane uchwałą KRRiT w zdecydowanej większości do TVP.
To właśnie ta dodatkowa kwota stanowiąca (ostatecznie) 30% wzrost w porównaniu z pierwotną wersją ustawy budżetowej na rok 2017 wydaje się być genezą pierwotnej wypowiedzi Piotra Glińskiego. Minister wygłosił ją 17 listopada 2017 roku, niedługo po uchwaleniu nowelizacji, zrozumiałym więc jest, że teza o „ponad 20-procentowym wzroście” nakładów miała wówczas charakter szacunkowy. Należy jednak uwzględnić, iż ówczesny wzrost nakładów miał wymiar jednorazowy – również w 2016 roku odnotowano taki przypadek, związany z zakupem kolekcji Książąt Czartoryskich. Jak czytamy w raporcie Najwyższej Izby Kontroli, wydatki części 24 w 2016 r. i 2017 r. – bez środków przekazanych na zakup kolekcji XX Czartoryskich oraz rekompensatę z tytułu utraconych wpływów abonamentowych – wyniosły odpowiednio: 3 452 670,2 tys. zł i 3 756 710,8 tys. zł (w porównaniu z 2015 wzrost o odpowiednio 6% i 16%).
Warto zauważyć, iż obowiązująca obecnie ustawa budżetowa na rok 2018 przewiduje, iż kwota wydatków w części 24 – Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego wyniesie 3 608 760 tys. zł, a więc mniej niż w roku ubiegłym. W porównaniu z wykonanymi wydatkami w roku 2015 stanowić będzie to wzrost o 363 643 tys. zł (około 11%).
Wypowiedź Piotra Glińskiego ma na celu uwypuklenie jego dokonań, a jej kontekst sugeruje, że mowa jest o systemowym (a nie doraźnym) wzroście nakładów na kulturę. W związku z tym, uznajemy ją za manipulację.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
