Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
[Imponderabilia] Dochody i wydatki budżetu państwa. Jak poprawnie je porównać?
[Imponderabilia] Dochody i wydatki budżetu państwa. Jak poprawnie je porównać?
![]()
Wiesz, jak dzisiaj wygląda budżet? My wydajemy 220 mld na ochronę zdrowia. 70, o ile dobrze pamiętam, wydajemy na 800+. 180 na zbrojenia. Dodajmy, chyba, 170, o ile dobrze pamiętam, ale tu musiałbym sprawdzić, na system ubezpieczeń społecznych. […] Ja ci powiedziałem o tych jakby stałych fragmentach gry, które już kosztują więcej, niż mamy dochodów pewnie w państwie. My tam mamy ponad 600 mld zł.
- Zgodnie z ustawą budżetową dochody państwa w 2025 roku mają wynieść 633 mld zł (s. 1). Na program Rodzina 800+ zabezpieczono 63 mld zł (s. 72), a na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne – 184 mld zł (s. 72).
- 222 mld zł na ochronę zdrowia (s. 65) i 187 mld zł na obronę narodową (s. 13) – wspomniane w uzasadnieniu projektu ustawy – budżet państwa ma pokryć tylko częściowo. Na ochronę zdrowia w budżecie zaplanowano 41 mld zł, a na obronę narodową – 110 mld zł (s. 38).
- Brakującą kwotę mają pokryć Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) i Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych (FWSZ). Poza dotacją z budżetu państwa mają one także inne dochody (np. ze składki zdrowotnej i z zaciągniętych kredytów).
- Szymon Hołownia porównał dochody budżetu państwa z wydatkami budżetu państwa, NFZ i FWSZ. W ten sposób użył danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu kontrastu. Wydatki zaplanowane na wyżej wymienione cele są o ponad 250 mld zł niższe w samym budżecie państwa. Dlatego tę wypowiedź oceniamy jako manipulację.
Hołownia porównał dochody i wydatki budżetu państwa
Szymon Hołownia, marszałek Sejmu oraz kandydat na prezydenta, w trakcie rozmowy z Karolem Paciorkiem na kanale „Imponderabilia” wypowiedział się na temat wydatków i dochodów w budżecie na 2025 rok.
Polityk podał różne dane, aby podkreślić, jak wysokie kwoty państwo przeznacza na poszczególne segmenty budżetu – wydatki są większe niż dochody. Rzeczywiście w budżecie państwa przewidziano deficyt w wysokości 288,77 mld zł (art. 1 ust. 1 i 2). Jednak gdy marszałek przedstawiał wydatki na zdrowie i wojsko, pominął ważny fakt – nie są one w całości pokrywane przez budżet państwa.
Prosty wydatek z budżetu, czyli 800 plus
Część kosztów, które ponosi państwo, jest pokrywana w całości z budżetu. Tak jest w przypadku wspomnianego przez Szymona Hołownię programu 800 plus.
W budżecie zabezpieczono na ten cel, nazwany tam „świadczeniem wychowawczym”, 63 mld zł (s. 72). Zgodnie z ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci świadczenie wychowawcze i koszty jego obsługi są w całości finansowane z budżetu państwa (art. 29 ust. 3).
Emerytury wypłaca osobny fundusz
Na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne zaplanowano przeznaczyć w 2025 roku z samego budżetu 184 mld zł (s. 38). Z tej kwoty 81,4 mld zł to dotacja do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wypłacającego emerytury (s. 72).
FUS planuje wydać w 2025 roku 471,5 mld zł (s. 2). Nie utrzymuje się on jednak wyłącznie z dotacji z budżetu, bo ma własne przychody. Większość jego przychodów będą stanowiły składki (371,9 mld zł), w tym w szczególności składka na fundusz emerytalny (232,2 mld zł).
W tym przypadku Szymon Hołownia poprawnie porównał dochody budżetu państwa z wydatkami z samego budżetu. Nie zaliczył dodatkowych setek miliardów z pozabudżetowych funduszy do wydatków na system ubezpieczeń społecznych.
Część wydatków na zbrojenia – również z osobnego funduszu
Nazwany tak przez premiera Donalda Tuska „budżet budowy i siły” ma być nastawiony w dużej mierze na politykę obronną. Stąd kwota wydatków na obronę narodową w wysokości 186,6 mld zł (s. 13), czyli wyższa nominalnie o 28,6 mld zł względem poprzedniego roku.
Jednak ta kwota nie pochodzi w całości z budżetu państwa, o czym Szymon Hołownia nie wspomniał. Ma ją pokryć w 33 proc. Fundusz Wsparcia Sił Zbrojnych (FWSZ), którego operatorem jest Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK). Fundusz został utworzony w 2022 roku ustawą o obronie ojczyzny.
Jeżeli przeanalizujemy sam budżet państwa, w zestawieniu zbiorczym wydatków według działów na obronę narodową zaplanowano 110 mld zł (s. 38).
Plan finansowy FWSZ na ten rok przewiduje, że głównym źródłem dochodów będą wpływy z finansowania dłużnego (60,5 mld zł). Budżet państwa ma zasilić fundusz kwotą 14 mld zł.
Ochrona zdrowia głównie na barkach NFZ
Podobnie wygląda sytuacja w przypadku wydatków na ochronę zdrowia. W uzasadnieniu ustawy budżetowej na rok 2025 zapisano, że rząd planuje przeznaczyć na ten cel minimum 221,7 mld zł (s. 65). To wzrost o ok. 16 proc. względem roku poprzedniego.
Jednak w samym budżecie państwa na ochronę zdrowia przewidziano 40,5 mld zł (s. 38), a blisko 198,6 mld zł w 2025 roku planuje wydać Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).
Budżet państwa ma zasilić NFZ kwotą 18,3 mld zł. Głównym źródłem jego przychodów jest składka zdrowotna, z której wpływ ma wynieść 173 mld zł. Nie jest ona dochodem budżetu państwa, lecz dochodem NFZ.
Szymon Hołownia, gdy zestawiał ze sobą wydatki na zdrowie i obronę z dochodami budżetu państwa, pominął więc fakt, że budżet państwa nie pokrywa tych wydatków ich w całości. Szczególnie w przypadku zdrowia istotne znaczenie mają wydatki i dochody, których nie zapisuje się w budżecie państwa.
Demagog współpracuje z kanałem „Imponderabilia”
W ramach współpracy z Karolem Paciorkiem z kanału „Imponderabilia” sprawdzamy wypowiedzi kandydatów na prezydenta – gości jego kanału. Skróty naszych analiz zobaczysz na nagraniu rozmowy z kandydatem. Ich pełne wersje przeczytasz na naszej stronie.
Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.
Przekaż nam 1,5% podatku!
Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter