Magdalena Biejat, kandydatka Lewicy w wyborach prezydenckich, podzieliła się w wystąpieniu 10 stycznia swoim pomysłem na reformę ochrony zdrowia w Polsce. Polityczka chciałaby podążyć śladem takich państwa jak Dania, Hiszpania i Szwecja, które  – jak twierdzi – nie mają u siebie systemu składkowego, tylko finansowany w całości z budżetu. 

Nie jest to nowy pomysł. Mówił o nim w zeszłym roku Wojciech Konieczny, senator Lewicy i wiceminister zdrowia, w wywiadzie dla money.pl. Założenia takiego systemu tłumaczył także rzecznik partii Łukasz Michnik (1, 2). Temat poruszano także na oficjalnych kontach Lewicy na portalach społecznościowych (1, 2).

Co proponuje Lewica?

Biejat postuluje wprowadzenie jednolitego 9-proc. podatku płaconego przez podatników PIT, ale też i CIT. 

Osoby pracujące na etacie miałyby płacić w tym systemie tyle samo, ile płacą teraz, ale Lewica chce, żeby system był też finansowany przez korporacje [czas nagrania: 2:11]. Przedsiębiorcy płaciliby przez to nowy podatek w wysokości 9 proc. od dochodu, a nie od przychodu.

Według kandydatki Lewicy nowy system finansowania oznaczałby ponad 30 mld zł więcej na ochronę zdrowia, które trafiłyby do budżetu NFZ [czas nagrania: 2:55]. 

W obecnym systemie zdrowotnym są różne wysokości składek: 9 proc. płacą osoby pracujące i rozliczające się w skali podatkowej, a inne zasady obejmują przedsiębiorców rozliczających się liniowo lub ryczałtowo.

Hiszpania finansuje ochronę zdrowia z podatków

Hiszpański system opieki zdrowotnej składa się z trzech komponentów. Pierwszy i główny to państwowy system opieki zdrowotnej, który jest uniwersalny dla wszystkich jego rezydentów – obywateli, a w określonych sytuacjach, jak nagłe wypadki, także niezarejestrowanych imigrantów.

Oprócz niego funkcjonuje jeszcze opieka medyczna dla urzędników i pracowników służb oraz trzeci podsystem obejmujący same wypadki i choroby związane z wykonywaną pracą (s. 9).

Zarządzanie ochroną zdrowia w Hiszpanii jest zdecentralizowane (s. 9). Za pośrednictwem ministerstwa zdrowia rząd koordynuje system, ale większość kompetencji przypada na 17 regionalnych departamentów zdrowia.

W sumie wydatki w całym sektorze zdrowotnym, czyli publicznym i prywatnym, rozkładały się w 2021 roku następująco: 71,7 proc. pieniędzy na ochronę zdrowia pochodziło ze środków publicznych na państwowy system opieki zdrowotnej, a 20,6 proc. – z wpłat na prywatne usługi medyczne (s. 18).

Brak składek w Danii

Duński system zdrowotny jest administrowany trójstopniowo: przez państwo, regiony i gminy (s. 9). Państwo pełni głównie rolę regulacyjną i nadzorczą, a to samorządy odpowiadają za funkcjonowanie opieki medycznej (s. 2).

W sumie cały sektor opieki zdrowotnej pod względem wydatków to w ponad 85 proc. państwowy system ochrony zdrowia, pozostałe ok. 14 proc. to prywatne dobrowolne usługi i ubezpieczenia (s. 40). 

40 proc. Duńczyków korzysta z dodatkowego prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego (s. 9), które pokrywa dodatkowe usługi, takie jak opieka dentystyczna czy fizjoterapia (s. 119).

Szwedzi rozliczają się lokalnie

Szwedzki system zdrowotny jest silnie zdecentralizowany (s. 9). Główna odpowiedzialność za dostarczanie i finansowanie usług spoczywa na 21 regionach. Za poszczególne rodzaje opieki odpowiadają także gminy.

Ok. 56 proc. wydatków w sektorze opieki zdrowotnej pochodzi z lokalnych podatków, 25 proc. – z pieniędzy rządowych, a reszta to dobrowolna opieka prywatna i opłaty z własnej kieszeni, np. na realizację recept (s. 124).

Ile Polska wydaje na ochronę zdrowia?

Według danych WHO na 2022 rok Polska wydawała ok. 6,7 proc. PKB na służbę zdrowia. W swojej ostatniej publikacji GUS szacował odsetek za rok 2023 na poziomie 7,1 proc. Pełna kwota wydatków to 241,6 mld zł. 

Przy hipotecznym zwiększeniu poziomu finansowania systemu ochrony zdrowia, na wzór proponowany przez Magdalenę Biejat, nakłady wzrosłyby w Polsce do 8 proc. PKB.

Mniejsze wydatki i scentralizowany system

Nawet w tym scenariuszu Polska odstaje od państw wymienionych przez Biejat. Szwecja wydawała w 2022 roku ok. 10,7 proc. PKB. Był to spadek względem dwóch poprzednich lat, gdy wydatki przekraczały 11 proc. 

Dania przekazywała w 2022 roku 9,5 proc. PKB i również zanotowała spadek – w 2021 roku było to 10,8 proc. Mogło to być spowodowane wzrostem nakładów w pandemii (s. 9). 

Hiszpania przekazuje na zdrowie 10,8 proc. PKB, według ostatnich danych na 2021 rok. Przed pandemią jej wydatki były bliższe 9 proc.

System Polski różni się od tych w Hiszpanii, w Szwecji i w Danii. Mamy niższe nakłady, inne finansowanie oraz inny sposób zarządzenia (centralizacja zamiast decentralizacji)

Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583

Sprawdź jak przekazać!