GLOBSEC działa na rzecz zwiększania bezpieczeństwa, dobrobytu i zrównoważonego rozwoju w Europie i na całym świecie. Od 2016 roku publikuje raporty dotyczące Europy Środkowo-Wschodniej (Polska, Czechy, Litwa, Łotwa, Węgry, Rumunia, Słowacja i Bułgaria), w których przedstawia wnioski dotyczące postaw społecznych w tym regionie.

15 września w Warszawie odbyły się obrady Okrągłego Stołu dotyczące tematu dezinformacji w Europie Środkowo-Wschodniej. W spotkaniu wzięli udział eksperci ds. dezinformacji, analitycy Demagoga, dziennikarze, przedstawiciele platform internetowych, a także działacze organizacji pozarządowych. Głównym tematem spotkania była prezentacja raportu GLOBSEC Trends 2023, a my byliśmy organizacją partnerską przy tworzeniu tego raportu.

Badanie przeprowadzono w marcu 2023 roku w 8 krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wyniki ukazują główne trendy w ocenie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa społeczeństw tego regionu, postrzeganie zagrożeń, ocenę stanu demokracji i wolności mediów, a także podatność na dezinformację.

Polska wciąż pozostaje jednym z najbardziej proamerykańskich krajów w regionie. Poparcie dla członkostwa w NATO i Unii Europejskiej utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. Niemal połowa badanych zgadza się jednak z tezą, że Unia narzuca Polsce coraz więcej, a nasz kraj nie może swobodnie podejmować żadnych decyzji. 

Jednym z alarmujących wniosków raportu jest podatność Polaków na dezinformację medyczną. Ponad połowa ankietowanych uważa, że firmy farmaceutyczne ukrywają skuteczne metody leczenia chorób, takich jak COVID-19 czy nowotwory, z chęci zysku. Wiara w takie teorie nie ma związku z preferencjami politycznymi, co ukazuje istotę walki z dezinformacją medyczną i obala mit, że problem dotyczy jedynie osób o poglądach prawicowych.

W drugiej części spotkania odbyła się dyskusja na temat nadchodzących wyborów parlamentarnych w Słowacji. Badania wykazały, że Słowacy są bardzo podatni na dezinformujące narracje dotyczące wojny w Ukrainie.

Wyniki badania pozwoliły na sformułowanie kilku kluczowych wniosków. 

W odniesieniu do regionu:

• Wysokie poparcie dla członkostwa w NATO utrzymuje się w Polsce, na Węgrzech, w Rumunii, w Czechach, w Litwie i w Łotwie. Zauważalnie niższe (58 proc.) odnotowano w Bułgarii i w Słowacji.
• Polska jest krajem regionu o najbardziej proamerykańskich nastrojach.
• Większość krajów zgadza się co do oceny zagrożenia bezpieczeństwa ze strony Rosji. Odmienna percepcja występuje w Bułgarii (34 proc. ankietowanych uważa Rosję za zagrożenie), na Węgrzech (48 proc.) i w Słowacji (54 proc.).
• Społeczeństwa Bułgarii i Słowacji prawie po równo obwiniają za wojnę Rosję i Zachód.
• Na Węgrzech, w Słowacji i w Bułgarii Rosję uważa się za ważniejszego partnera od USA.

W odniesieniu do Polski:

• Widoczny jest kryzys zaufania do instytucji, w tym również – do mediów.
• Istnieje mocna polaryzacja konsumpcji mediów.
• Problem podatności na dezinformację nie dotyczy jedynie osób o preferencjach prawicowych, choć jest wśród nich wyraźnie bardziej zauważalny.
• Polacy są szczególnie podatni na dezinformację zdrowotną.
• Polacy popierają pomoc uchodźcom z Ukrainy, jednak zwracają uwagę na aspekt finansowy tych działań.