Według danych NIPiP przeciętna długość życia pielęgniarek w Polsce wynosiła w 2020 roku 63,85 lat (przy średniej wieku kobiet w Polsce 81,8 lat). Łączna średnia z lat 2016–2020 jest jeszcze niższa i wynosi 61,49 lat. Sam raport został już przez nas wcześniej omówiony. O danych dotyczących średniej wieku umieralności polskich pielęgniarek pisały również zarówno media branżowe, jak i popularne portale informacyjne. 

 Niejasności w raporcie NIPiP

Wątpliwości naszego czytelnika dotyczyły tego, czy faktycznie NIPiP ma wgląd w wiek zgonu pielęgniarek także po wielu latach od skończenia przez nie pracy i przejścia na emeryturę. Nasz czytelnik wysunął wątpliwości, czy dane przedstawione w raporcie nie odnoszą się jedynie do średniego wieku zgonu aktywnie pracujących pielęgniarek, a pomijają wiek zgonu tych, które już przeszły na emeryturę (w takim wypadku oczywiste jest znaczne obniżenie średniego wieku zgonu).

Ponadto czytelnik przytoczył zapis z rejestru pielęgniarek i położnych, który brzmi:

Oznaczałoby to, że w danych nie są ujęte pielęgniarki, które zmarły po ukończeniu 75. roku życia, co znów powinno zaniżyć średni wiek zgonu. 

Odpowiedź Izby

Z pytaniami zwróciliśmy się do Ministerstwa Zdrowia, Narodowego Funduszu Zdrowia i wreszcie do samej Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych. Odpowiedzi dostaliśmy po pewnym czasie. Zarówno Ministerstwo Zdrowia, jak i NFZ nie prowadzą rejestru takich danych. Wyczerpującą odpowiedź dała nam natomiast NIPiP.

Dokładne pytania, które zadaliśmy, brzmiały:

• Czy ewidencjonują państwo średni wiek pielęgniarek w momencie zgonu, włącznie z pielęgniarkami po przejściu na emeryturę?
• Jeśli tak, to ile on wynosi z najbardziej aktualnych danych?
• Jak zmieniał się średni wiek pielęgniarek w momencie zgonu w ostatnich 10 latach?
• Czy informacja podana przez Naczelną Izbę Pielęgniarek i Położnych jest prawidłowa i faktycznie kobiety wykonujące zawód pielęgniarki lub położnej mają niższy średni wiek zgonu?

Jak czytamy w odpowiedzi NIPiP:

Różnie można interpretować moment wygaśnięcia prawa wykonywania zawodu. Ustawa z 2011 roku o zawodach pielęgniarki i położnej określa w art. 42, że prawo wykonywania zawodu wygasa w przypadku:

• śmierci,
• zrzeczenia się prawa wykonywania zawodu,
• utraty prawa wykonywania zawodu w wyniku prawomocnego orzeczenia przez sąd pielęgniarek i położnych lub orzeczonego przez sąd środka karnego polegającego na zakazie wykonywania zawodu,
• utraty obywatelstwa polskiego, obywatelstwa państwa członkowskiego Unii Europejskiej albo cofnięcia zezwolenia na pobyt stały,
• cofnięcia statusu rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, 
• utraty pełnej zdolności do czynności prawnych,
• upływu czasu, na jaki zostało przyznane prawo do wykonywania zawodu.

Dodatkowo art. 26 tej ustawy określa, że w przypadku przerwy w wykonywaniu zawodu, łącznie przez okres dłuższy niż 5 lat w okresie ostatnich 6 lat, istnieje jedynie obowiązek odbycia stosownego przeszkolenia, jeżeli pielęgniarka zamierza powrócić do zawodu. Przepisy nie przewidują zatem jednoznacznego terminu wygaśnięcia prawa do wykonywania zawodu. O ile nie zajdzie jeden z wyżej wymienionych warunków, prawo do wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej powinno być bezterminowe.

Można zatem przyjąć, że faktycznie dane dotyczące zgonów osób wykonujących te zawody – nawet po przejściu na emeryturę – są zachowane w rejestrze. Faktem jest jednak, że w samym raporcie NIPiP zabrakło informacji o tym, że dane pielęgniarek i położnych przechowywane są w rejestrze przez okres 15 lat od wygaśnięcia prawa wykonywania zawodu, czyli np. od śmierci.

Aktualizacja 7.12

NIPiP w odpowiedzi przesłanej Demagogowi zwróciła uwagę na fakt, że informacje te nie były dodawane do raportu, gdyż do tej pory dane osób zmarłych nigdy nie były usuwane z CRPiP. Przepis wszedł w życie w 2012 r. i daje on możliwość, a nie
konieczność usuwania danych.

– tłumaczy Izba.

Źródło danych o zgonach pielęgniarek i położnych

NIPiP informuje również, że:

Z odpowiedzi NIPiP wynika więc, że dane o zgonach pochodzą z rejestru PESEL prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny, natomiast są również dostępne w rejestrze Izby. Nie odnoszą się one też jedynie do średniego wieku zgonu aktywnie pracujących pielęgniarek, choć należy pamiętać, że dane są usuwane z rejestru po 15 latach od wygaśnięcia prawa wykonywania zawodu.

NIPiP udostępniła nam również liczby ujawnionych zgonów pielęgniarek i położnych według rejestru PESEL w kolejnych latach:

• 2016: 963,
• 2017: 762,
• 2018: 1 021,
• 2019: 968,
• 2020: 1 195.

Biorąc pod uwagę, że źródła danych przedstawionych w raporcie NIPiP są transparentne, należy uznać, że nie doszło w nim do manipulacji.

Działanie w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej” realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.