List otwarty do Marka Zuckerberga od fact-checkerów

Skopiuj link

Drukuj

Udostępnij

Strona główna

Analizy

List otwarty do Marka Zuckerberga od fact-checkerów z całego świata

11.01.2025 godz.8:00

9 min czytania

Artykuł

Informujemy o najważniejszych wydarzeniach ze świata fact-checkingu.

11.01.2025 godz.8:00

9 min czytania

List otwarty do Marka Zuckerberga od fact-checkerów z całego świata

Meta ogłasza koniec programu niezależnej weryfikacji informacji w Stanach Zjednoczonych. Tymczasem partnerzy programu ostrzegają przed uszczerbkiem rzetelności w sieci i potencjalnymi konsekwencjami dla całego świata.

List otwarty do Marka Zuckerberga od fact-checkerów z całego świata

Udostępnij:

Szanowny Panie Zuckerberg,

dziewięć lat temu pisaliśmy o realnych szkodach powodowanych przez fałszywe informacje na Facebooku. W odpowiedzi Meta stworzyła program niezależnej weryfikacji informacji, który pomógł ochronić miliony użytkowników przed oszustwami i teoriami spiskowymi. W tym tygodniu ogłosiłeś, że zamykasz ten program w Stanach Zjednoczonych z powodu obaw o „zbyt dużą cenzurę”. To decyzja, która grozi cofnięciem prawie dekady postępu w promowaniu wiarygodnych informacji w sieci.

Program, który wystartował w 2016 roku, był dużym krokiem naprzód w promowaniu informowania bazującego na faktach. Pomógł on ograniczyć rozprzestrzeniania się fałszywych i wprowadzających w błąd informacji na platformach, dzięki czemu ludzie mogli przeżywać pozytywne doświadczenia na Facebooku, na Instagramie i na portalu Threads. Wierzymy – i dane to pokazują – że większość ludzi w mediach społecznościowych oczekuje wiarygodnych informacji, pozwalających im podejmować decyzje dotyczące ich życia oraz utrzymywać dobre interakcje z przyjaciółmi i rodziną.

Celem tego programu było ostrzeganie i informowanie o fałszywych informacjach, tak aby bez cenzurowania spowolnić ich rozprzestrzenianie. Fact-checkerzy zdecydowanie popierają wolność słowa, o czym wielokrotnie i oficjalnie zapewnialiśmy w zeszłorocznym oświadczeniu z Sarajewa. Wolność mówienia o tym, dlaczego coś nie jest prawdą, to też wolność słowa.

Twierdzisz jednak, że program stał się „narzędziem do cenzurowania” i że „fact-checkerzy byli zbyt stronniczy politycznie i zniszczyli więcej zaufania, niż stworzyli, zwłaszcza w USA”. To nieprawda. I chcemy to wyjaśnić – zarówno w kontekście dzisiejszym, jak i w historycznym.

Firma Meta wymagała od wszystkich partnerów spełniania ścisłych standardów bezstronności i bezpartyjności, czego weryfikacją zajmowała się Międzynarodowa Sieć Fact-checkingu (IFCN). Przekłada się to na brak powiązań z partiami politycznymi, na zakaz rzecznictwa politycznego oraz na niezachwiane przywiązanie do obiektywizmu i przejrzystości. Każda organizacja przechodzi co roku rygorystyczną weryfikację, w tym niezależną ewaluację i wzajemną ocenę.

Meta nie kwestionowała tych standardów, a wręcz konsekwentnie chwaliła ich rygor i skuteczność. Zaledwie rok temu Meta rozszerzyła program na portal Threads.

Twoje komentarze sugerują, że fact-checkerzy byli odpowiedzialni za cenzurę, mimo że Meta nigdy nie nadała im możliwości ani uprawnień do usuwania treści lub kont. W sieci ludzie często obwiniali i nękali fact-checkerów za działania Mety. Twoje ostatnie słowa bez wątpienia podsycą te opinie. W rzeczywistości – to do zespołu Mety należała decyzja o tym, kiedy i w jaki sposób zostaną oznaczone treści ocenione przez fact-checkerów oraz czy zostaną im obniżone zasięgi. Na przestrzeni lat wybrani fact-checkerzy doradzali firmie Meta, w jaki sposób można ulepszyć system etykietowania, aby był mniej inwazyjny i nie prezentował nawet pozorów cenzury. Meta jednak nigdy nie podjęła działań na podstawie tych sugestii. Co więcej, wyłączyła polityków i kandydatów z grona osób i profili kwalifikujących się do weryfikacji, nawet jeśli rozpowszechniali oni znane fałsze. Jednocześnie fact-checkerzy podkreślali, że politycy powinni być sprawdzani tak jak wszyscy inni.

Przez lata Meta dostarczała tylko szczątkowe informacje na temat rezultatów i efektów programu, mimo że fact-checkerzy i niezależni badacze wielokrotnie prosili o więcej danych. Za to z tego, co możemy stwierdzić, program był skuteczny. Badania wykazały, że etykiety nakładane na posty wprowadzające w błąd zmniejszały wiarę użytkowników w fałszywe informacje oraz skłonność do ich udostępniania. Co więcej, w swoich zeznaniach przed Kongresem USA chwaliłeś się, że Meta posiada „przodujący w branży program weryfikowania informacji”.

Zapowiedziałeś, że planujesz uruchomić program Notatek Społeczności, podobny do tego na platformie X. Nie wierzymy w to, aby system tego typu dostarczał użytkownikom pozytywnych doświadczeń, co widzimy na przykładzie serwisu X.

Badania pokazują, że wiele Notatek Społeczności nigdy nie jest wyświetlanych, ponieważ zależy to od uzyskania konsensusu od osób z szerokiego spektrum politycznego, a nie od standardów i dowodów potwierdzających rzetelność danej informacji. Mimo to nie ma powodu, dla którego Notatki Społeczności nie mogłyby współistnieć z zewnętrznym programem sprawdzania faktów; nie wykluczają się one wzajemnie.

Model Notatek Społeczności, który funkcjonowałby we współpracy z profesjonalnym sprawdzaniem faktów, miałby duży potencjał jako nowy model promujący wiarygodne informacje. Zapotrzebowanie na to jest ogromne: jeśli ludzie będą wierzyć, że platformy społecznościowe są pełne oszustw i fałszu, to nie będą chcieli na nich spędzać czasu ani prowadzić biznesów.

To prowadzi nas do kontekstu politycznego w Stanach Zjednoczonych. Twoje ogłoszenie pojawiło się po zatwierdzeniu wyboru prezydenta-elekta Donalda Trumpa i było częścią szerszej reakcji branży technologicznej na nadchodzącą administrację. Sam Trump powiedział, że Twoje ogłoszenie było „prawdopodobnie” odpowiedzią na groźby, które kierował pod Twoim adresem. Niektórzy dziennikarze, którzy są częścią naszej społeczności, doświadczyli podobnych gróźb ze strony rządów w krajach, w których pracują, więc rozumiemy, jak trudno jest oprzeć się tej presji.

Na razie plan zakończenia programu niezależnej weryfikacji informacji w 2025 roku dotyczy tylko Stanów Zjednoczonych. Meta prowadzi jednak podobne programy w ponad 100 krajach. To bardzo zróżnicowana grupa, w której są państwa na różnych etapach rozwoju i demokratyzacji. Niektóre z tych krajów są bardzo podatne na dezinformację sprzyjającą destabilizacji politycznej, ingerencjom w wybory, rozruchom i aktom przemocy, a nawet ludobójstwom. Jeśli Meta zdecyduje się zatrzymać program na całym świecie, jest prawie pewne, że rezultatem będą realne szkody i krzywdy w wielu miejscach.

To moment, w którym należy podkreślić potrzebę zwiększenia nakładów finansowych na dziennikarstwo działające w służbie publicznej. Fact-checking jest niezbędny do utrzymania debaty i dyskusji publicznej opartej na dowodach naukowych i na faktach – zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i na całym świecie. W tym krytycznym momencie sektor dobroczynny ma okazję zwiększyć swoje inwestycje w dziennikarstwo.

Co najważniejsze, uważamy, że decyzja o zakończeniu programu niezależnej weryfikacji informacji firmy Meta jest krokiem wstecz dla tych, którym zależy na internecie, w którym nadrzędnie traktuje się dokładne i wiarygodne informacje. Mamy nadzieję, że w jakiś sposób uda się nam nadrobić ten dystans w nadchodzących latach. Jesteśmy gotowi do ponownej współpracy z Metą lub z każdą inną platformą technologiczną zainteresowaną skorzystaniem z fact-checkingu jako narzędzia zapewniającego ludziom informacje potrzebne do podejmowania świadomych decyzji dotyczących ich codziennego życia.

Dostęp do prawdy napędza wolność słowa, dzięki czemu wspiera społeczności w podejmowaniu decyzji zgodnych z ich wartościami. Jako dziennikarze pozostajemy niezłomni w naszym zaangażowaniu na rzecz wolności prasy, zapewniając, że dążenie do prawdy przetrwa jako fundament demokracji.

Z poważaniem

15min – Litwa

AAP FactCheck – Australia

AFP – Francja

AkhbarMeter Media Observatory – Egipt

Animal Político-El Sabueso – Meksyk

Annie Lab – Hongkong

Aos Fatos – Brazylia

Beam Reports – Sudan

BOOM – Indie

Check Your Fact – Stany Zjednoczone

Chequeado – Argentyna