Wobec tego największym aktualnym wyzwaniem jest zwiększenie dostępności szczepień na całym świecie, a w szczególności w krajach o niskim dochodzie. Jest to najskuteczniejszy sposób na zdobycie odporności na wirusa SARS-CoV-2 i ograniczenie zasięgu pandemii. Odpowiednia ochrona jest kwestią kluczową. 

Biedne i bogate kraje dzieli przepaść

Zgodnie z danymi na dzień 4 września udział zarejestrowanych dawek na poszczególnych kontynentach w skali całego świata wynosi: 

• Azja – 66,5 proc. (60 proc. światowej populacji),
• Europa – 13,82 proc. (9,6 proc. światowej populacji),
• Ameryka Północna – 10,42 proc. (7,6 proc. światowej populacji),
• Ameryka Południowa – 6,84 proc. (5,53 proc. światowej populacji),
• Afryka – 1,95 proc. (17,2 proc. światowej populacji),
• Oceania – 0,47 proc. (0,55 proc. światowej populacji).

Przepaść między krajami o wysokim i niskim dochodzie w świetle szczepień przeciwko koronawirusowi jest potężna. Do 5 września w krajach o wysokim i wyższym średnim dochodzie wydano do tej pory 4,32 mld dawek szczepionek przeciw COVID-19, a w krajach o niższym średnim dochodzie – 1,15 mld dawek.

Warto nadmienić, że populacja wynosi: 1,21 mld dla krajów o wysokim dochodzie, 2,51 mld (wyższy średni), 3,33 mld (niższy średni) oraz 665,15 mln dla krajów o dochodzie niskim. W krajach o wysokim dochodzie procent zaszczepionych osób wynosi obecnie 26,03 proc. Wynik ten jest stosunkowo niski, należy jednak pamiętać, że w krajach tych większość osób chętnych do zaszczepienia się już przyjęła szczepionkę. Jeszcze w styczniu wyszczepialność przekraczała tam 70 proc. 

Najwięcej zarejestrowanych dawek jest w (jeśli w nawiasie nie podano daty, dane pochodzą z dnia publikacji, czyli 5 września): 

• Chinach – 2,1 mld (4.09.2021),
• Indiach – 677,74 mln (4.09.2021),
• USA – 374,49 mln (4.09.2021),
• Brazylii – 199,15 mln (4.09.2021),
• Japonii – 133,06 mln (4.09.2021),
• Indonezji – 104,38 mln (4.09.2021),
• Niemczech – 102,44 mld (4.09.2021),
• Turcji – 96,76 mln (4.09.2021),
• Wielkiej Brytanii – 91,46 mln (4.09.2021),
• Francji – 88,66 mln (4.09.2021).

Warto również zwrócić uwagę na liczbę dawek zarejestrowanych na 100 osób: 

• Gibraltar – 234,15 (1.09.2021),
• Zjednoczone Emiraty Arabskie – 184,06,
• Urugwaj – 164,72 (4.09.2021),
• Izrael – 160, 43 (4.09.2021),
• Malta – 155, 23 (4.09.2021),
• Islandia – 154,38 (3.09.2021),
• Katar – 153, 71 (4.09.2021),
• Chile – 153, 21 (3.09.2021),
• Singapur – 151,22 (2.09.2021),
• Dania – 148,12 (4.09.2021).

Według Our World in Data odsetek obywateli UE, którzy przyjęli choć jedną dawkę szczepionki, wynosi 65 proc. (537,67 mln dawek). W Stanach Zjednoczonych podano 374,49 mln dawek, zaszczepiając 61,5 proc. (na dzień 4 września 2021 roku). Łącznie w USA i UE zużyto więc 912,16 mln dawek. Poziom pełnego zaszczepienia wynosi w UE 59 proc. a w USA – 52 proc. Łącznie w pełni zaszczepionych jest tam 438,4 mln osób. Stanowi to 20 proc. osób zaszczepionych na całym świecie, biorąc pod uwagę, że wszystkie wymagane dawki przyjęło dotąd 2,17 mld ludzi (na dzień 5 września 2021 roku).

Kraje o wysokim dochodzie, gdzie jest najwyższy odsetek zaszczepienia co najmniej jedną dawką, to: 

• Gibraltar – 117,7 proc. (01.09.2021),
• Zjednoczone Emiraty Arabskie – 87,5 proc. (4.09.2021),
• Portugalia – 85,6 proc. (3.09.2021),
• Islandia – 81,5 proc. (3.09.2021),
• Malta – 80,7 proc. (4.09.2021).

W krajach o niskim dochodzie najniższy stopień wyszczepienia jest w: 

• Demokratycznej Republice Konga – poniżej 0,1 proc. (31.08.2021),
• Czadzie – 0,2 proc. (30.08.2021),
• Haiti – 0,2 proc. (27.08.2021),
• Południowym Sudanie – 0,5 proc. (30.08.2021),
• Tanzanii – 0,5 proc. (28.08.2021),
• Burkina Faso – 0,5 proc (31.08.2021).

Najwięcej zaszczepionych co najmniej jedną dawką osób jest w Chinach – 1,07 mld (26.08.2021). Następnie plasują się: 

• Indie – 525,32 mln,
• Stany Zjednoczone – 206,91 mln (04.09.2021),
• Brazylia – 138,64 mln,
• Japonia – 73,46 mln (02.09.2021),
• Indonezja – 66,78 mln.

Human Development Index 

Dane dotyczące poziomu zaszczepienia w poszczególnych państwach warto zestawić z indeksem rozwoju społecznego (Human Development Index, HDI), będącym wskaźnikiem statystycznym opracowanym przez pakistańskiego ekonomistę Mahbuba ul Haqa w 1990 roku, a następnie włączonym do analiz rozwoju krajów przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Funkcjonuje również pod nazwą miernika rozwoju społeczno-ekonomicznego. Uwzględnia on trzy kluczowe dla rozwoju społecznego czynniki: 

• długie zdrowe życie mierzone oczekiwaną długością życia,
• dostęp do edukacji mierzony oczekiwanym okresem poświęconym na edukację, 
• dostatni standard życia mierzony PKB per capita w USD (dolarach amerykańskich) liczony według parytetu nabywczego waluty.

Więcej informacji o HDI (jego zaletach i ograniczeniach) można przeczytać w materiałach Biura Analiz Sejmowych oraz popularnonaukowym serwisie Ideologia. W celu zobrazowania skali problemu związanego z globalnymi szczepieniami przeciwko koronawirusowi i luką dochodową między krajami Globalnej Północy oraz Globalnego Południa warto zestawić dziesięć krajów z najwyższym oraz dziesięć krajów z najniższym wskaźnikiem HDI wraz z procentowym poziomem zaszczepienia co najmniej jednej osoby.

Kraje znajdujące się w pierwszej dziesiątce względem najwyższego wskaźnika HDI to: 

1. Norwegia: 0,957 HDI – 71,3 proc. zaszczepionych co najmniej jedną dawką (2.09.2021),

2. Irlandia: 0,955 – 74,3 proc. (3.09.2021),

3. Szwajcaria: 0,955 – 57,5 proc. (2.09.2021), 

4. Hongkong, Chiny: 0,949 – 56 proc. (4.09.2021),

5. Islandia: 0,949 – 81,5 proc. (3.09.2021), 

6. Niemcy: 0,947 – 65 proc. (2.09.2021),

7. Szwecja: 0,945 – 68,3 proc. (3.09.2021),

8. Austria: 0,944 – 61,3 proc. (4.09.2021),

9. Niderlandy: 0,944 – 70 proc. (4.09.2021),

10. Dania: 0,940 – 76 proc. (3.09.2021).

Z kolei kraje z ostatniej dziesiątki wskaźnika HDI to:

180. Erytrea: 0,459 HDI – brak danych o odsetku zaszczepionych co najmniej jedną dawką

181. Mozambik: 0,456 – 5,1 proc. (31.09.2021),

182. Burkina Faso: 0,452 – 0,5 proc. (25.08.2021),

183. Sierra Leone: 0,452 – 2 proc. (27.08.2021),

184. Mali: 0,434 – 1,1 proc. (1.09.2021),

185. Burundi: 0,433 – brak danych,

186. Sudan Południowy: 0,433 – 0,5 proc. (30.08.2021),

187. Czad: 0,398 – 0,2 proc. (30.08.2021),

188. Republika Środkowoafrykańska: 0,397 – 1,6 proc. (25.08.2021 r.),

189. Niger: 0,394 – 1,6 proc. (28.08.2021).

Jak widać, różnica w wyszczepieniu w krajach z wysokim i niskim wskaźnikiem HDI jest ogromna. Według danych zebranych w kwietniu przez Bloomberg Vaccine Tracker w krajach, które stanowią 11 proc. najmniej zamożnej części świata, zużyto zaledwie 1,6 proc. podanych dotychczas szczepionek przeciw COVID-19. Natomiast do 11 proc. mieszkańców najbogatszych krajów trafiło aż 40 proc. wszystkich dawek. Oznacza to, że kraje o najwyższych dochodach szczepią się 25 razy szybciej niż państwa najbiedniejsze.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.