Zdrowe odżywianie istotne w pierwszych miesiącach życia

W pierwszych dwóch latach życia następuje najszybszy rozwój człowieka. Mózg i ciało rozwijają się w błyskawicznym tempie. Dlatego też właśnie w tym okresie tak kluczowe znaczenie ma odpowiednie odżywianie. Niedożywienie lub niedobór składników odżywczych w diecie może prowadzić do wielu schorzeń (w szczególności karłowatości) oraz problemów w rozwoju intelektualnym.

Z drugiej strony żywność o wysokiej zawartości cukru, tłuszczu lub soli może utorować dzieciom drogę do niezdrowych preferencji żywieniowych, co z kolei może skutkować m.in. nadwagą. Tym samym ważne jest, aby dzieci spożywały odpowiednią liczbę kalorii, a dieta była bogata w stosowne makroskładniki, w tym białko.

Konwencja Praw Dziecka określa obowiązek państw do zapewnienia odpowiedniego, pełnowartościowego wyżywienia dla dzieci. Przez ostatnie dwie dekady udało się zmniejszyć m.in. liczbę dzieci zmagających się z zahamowanym wzrostem o 55 mln. W dalszym ciągu jednak blisko 150 mln dzieci zmaga się z tym problemem, a 340 mln dzieci poniżej 5. roku życia ma niedobory składników odżywczych w diecie. To tak, jakby niedoborem składników odżywczych w diecie dotknięta była cała populacja Stanów Zjednoczonych.

Ponadto WHO szacuje, że blisko połowa zgonów (45 proc.) wśród dzieci jest związana z niedożywieniem.

Zła dieta wśród najmłodszych dzieci

Źródło: UNICEF

Jedynie 65 proc. matek decyduje się na wydłużony okres karmienia piersią – lekarze zalecają wydłużony okres karmienia mlekiem matki w połączeniu ze wdrażaniem normalnych posiłków nawet do 2. roku życia dziecka. 

Niewielki postęp w ostatniej dekadzie

Odżywianie najmłodszych dzieci nie poprawiło się przez ostatnią dekadę w znaczącym stopniu. W dalszym ciągu w ¼ państw na świecie (50 krajów) dzieci nie otrzymują wystarczająco zróżnicowanej diety. Jedynie w 21 z nich nastąpił postęp w tej kwestii na przestrzeni dekady.

Z pewnością pandemia COVID-19 i związany z nią kryzys gospodarczy źle wpłynęły na sposób odżywiania najmłodszych (m.in. zubożenie rodzin), powiększając skalę problemu. Mimo to istnieje cień nadziei – takie państwa jak Bangladesz, Burkina Faso, Kambodża, Wybrzeże Kości Słoniowej, Kirgistan, Nepal, Sierra Leone, Gambia osiągnęły przez ostatnią dekadę wzrost o ponad 10 punktów proc. w zakresie liczby dzieci z minimalnie zróżnicowaną dietą. 

Problem niedożywienia lub złego odżywiania dzieci dotyczy przede wszystkim najbiedniejszych państw. Minimalnie zróżnicowaną dietę ma zapewnione 2/3 najmłodszych dzieci w Ameryce Łacińskiej, przy zaledwie co 5 dziecku w Azji Południowej oraz Afryce Zachodniej i Środkowej. Podobne nierówności na tej samej płaszczyźnie występują między obszarami miejskimi a wiejskimi – wieś jest procentowo bardziej narażona na brak zróżnicowanej diety u dzieci.

Bariery socjalne, kulturowe i płciowe

W większości państw to na barkach matek spoczywała jednocześnie opieka nad dziećmi i dbanie o porządek w domostwie. Patriarchalne systemy społeczne ograniczają w niektórych kulturach autonomię kobiet w zakupie oraz doborze odpowiedniego pożywienia dla dzieci – zwłaszcza uwzględniając obecność innych członków rodziny.

Z racji obciążenia kobiet domowymi obowiązkami te, zaczynając pracę, mają za mało czasu na zadbanie o swoje zdrowie, ale również o zdrowe odżywianie dzieci. Do tego dochodzi coraz powszechniejsza obecność fast foodów, które trafiają w kubki smakowe dzieci oraz – co oczywiste – są szybkie w kupieniu/przygotowaniu.

Zalecenia dla rządów państw

Autorzy przygotowali w raporcie zestaw zaleceń dla osób decyzyjnych:

• państwa powinny zapewnić dostępność i przystępność cenową warzyw, owoców, mięsa, ryb i jajek oraz innych produktów odżywczych poprzez motywowanie przedsiębiorców do ich produkcji i dystrybucji,
• władze powinny ustanowić przepisy prawne i standardy chroniące dzieci przed szkodliwą żywnością i złymi praktykami marketingowymi np. fast foodów,
• kraje powinny wprowadzić akcje promujące zdrowe odżywianie,
• rządy powinny dostarczać pełnowartościową żywność dzieciom zagrożonym jej niedostatkiem i chorobami związanymi z niedożywieniem,
• państwa powinny zaprojektować transfery socjalne tak, aby wspierały najuboższe rodziny w dostępie do pełnowartościowej żywności,
• proponuje się także, aby państwa na bieżąco monitorowały i zbierały dane dotyczące odżywiania dzieci.

Działanie w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej” realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG