Na czym polegają mutacje?

Wszystkie wirusy, w tym także SARS-CoV-2, zmieniają się w czasie. Zmiany są wywołane mutacjami zachodzącymi w obrębie materiału genetycznego wirusa, który jest replikowany miliony razy w trakcie infekcji jednego nosiciela (np. człowieka). W przypadku infekcji całych populacji szansa na mutację jest odpowiednio wyższa. Zwykle mutacje nie wprowadzają jednak żadnych istotnych zmian, więc dana mutacja nie wpływa na ostateczne właściwości patogenu. Czasami mutacja wpływa negatywnie na wirusa, co kończy się np. niemożnością jego wniknięcia do komórki. W takich sytuacjach wirus nie może się namnożyć, a wadliwy materiał genetyczny znika wraz z nim. Jest także szansa, że mutacja taka wpłynie pozytywnie na możliwość namnażania się wirusa, jego przetrwanie w niesprzyjającym środowisku czy też spowoduje wywołanie silniejszych objawów chorobowych. W takim wypadku mówimy o nowym wariancie wirusa, jak np. wariant Delta.

Wirus SARS-CoV-2 występuje w populacji ludzkiej na każdym kontynencie. Częstość infekcji i ich znaczna liczba umożliwiają rozwój wybranych wariantów wirusa w populacjach lokalnych (np. w danym kraju, mieście czy na wyspie). Analiza porównawcza materiału genetycznego wirusa z prób testowanych na obecność wirusa pozwala na ocenę, jaki wariant genetyczny występuje i jest dominujący na danym obszarze. Nowo występujące warianty monitoruje się i sprawdza, czy nie zwiększa się ilość związanych z nimi zakażeń. Często występujące warianty, które powodują ciężki przebieg choroby, oznacza się literami alfabetu greckiego (Alfa, Beta, Gamma itd.), aby były one łatwiejsze do opisania przez osoby nieznające nomenklatury genetycznej.

Wariant Delta

Do czerwca 2021 roku odnotowano 11 wariantów wirusa, przy czym 7 z nich zakwalifikowano do grupy pod nadzorem (warianty niewyróżniające się wirulencją) oraz 4 warianty szczególnie groźne (tzw. VOC, nazwane kolejno Alfa, Beta, Gamma i Delta), których cechy istotnie wpływają na transmisyjność i wywoływanie COVID-19.

Według badań brytyjskich badaczy udział osób zarażonych wirusem wariantu Delta i pozostałymi szczepami, które wymagają intensywnej terapii w Szkocji, jest podobny (wariant Delta – 1,7 proc. chorych, pozostałe warianty – 2 proc.). Badania przeprowadzone w Anglii i Szkocji wskazują jednak, że ryzyko hospitalizacji w przypadku wariantu Delta w porównaniu z wariantem Alfa jest 2,69 razy większe w Anglii i 2,31 razy większe w Szkocji.

W przywołanym wcześniej badaniu przeprowadzono analizę, z której wynika, że wariant Delta wyraźnie częściej wywołuje objawy chorobowe u osób szczepionych w porównaniu do pozostałych mutacji.  W przypadku szczepionki Pfizer chronionych przed wariantem Delta było 79 proc. zaszczepionych (efektywność szczepionki dla pozostałych wariantów wynosiła 92 proc.). W przypadku preparatu AstraZeneca skuteczność w przypadku wariantu Delta również spadła – do 60 proc. (z 73 proc. dla pozostałych wariantów). 

Inne badania wskazują na 88 proc. skuteczności szczepionki Pfizer względem wariantu Delta (po drugiej dawce) i 67 proc. skuteczności szczepionki AstraZeneca. Należy jednak zauważyć, że badanie to nie zostało jeszcze zweryfikowane przez recenzentów, stąd nie można mówić z całą pewnością o potwierdzonych danych.

Źródło: WHO

Do 15 czerwca 2021 roku w Polsce odnotowano każdy z wariantów VOC.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.