25 maja 2020 roku w Stanach Zjednoczonych zamordowano George’a Floyda. Zapoczątkowało to falę masowych protestów. Zabicie obywatela przez policjantów było niedopuszczalne, a nagranie z tego wydarzenia udostępnione w sieci przez naocznych świadków obiegło cały świat. Sam Floyd stał się nową ikoną walki o równe traktowanie. Następnego dnia po śmierci mężczyzny w Minneapolis, gdzie doszło do zabójstwa, rozpoczęły się zamieszki, które szybko rozprzestrzeniły się na większość Stanów. Cały świat obserwował rozwój sytuacji. Na temat wydarzeń powstało również wiele dezinformacji

W ostatnich dniach portal cai24.pl opublikował artykuł pod tytułem Szokująca informacja w sieci! Fundacja Obamy na osiem dni przed śmiercią Floyda, pokazała transparent z jego podobizną. Materiał został udostępniony dalej na Facebooku przez kilka portali, jak np. Warszawska Gazeta:

Polska Niepodległa:

czy Obalamy Głupotę:

Użytkownicy Facebooka uwierzyli w wiarygodność informacji: „Za chwilę okaże sie, że pan Floyd żyje, a cała sprawa to ustawka pt. klękajcie narody”, „To wszystko zaplanowano, te lewactwo chce wojny”, „Czyżby padł ofiarą fundacji niby jako męczennik??”, „Wszystko ustawione”. 

Teorie spiskowe dotyczące śmierci George’a Floyda

Artykuł opublikowany na portalu cai24.pl opisuje zdarzenie związane z zamianą zdjęć w jednym z postów na Twitterze Obama Foundation. Tytuł sugeruje, że w instytucji na 8 dni przed śmiercią Floyda wiedziano już o jego zabójstwie i pokazano transparent z podobizną mężczyzny. Sam tekst z kolei dementuje tę teorię. Poprzez wykorzystanie fałszywego, clickbaitowego tytułu cały artykuł ma jednak charakter dezinformujący. Należy pamiętać, że wielu internautów czyta, niestety, tylko nagłówki (przed czym stale przestrzegamy i na co uczulamy, analizując konkretne przykłady artykułów, postów w mediach społecznościowych czy tweetów pod kątem ich wiarygodności i rzetelności).

Podobnie sprawa ma się z treściami zamieszczonymi na łamach mediów społecznościowych, gdzie wielu użytkowników, scrollując swojego news feeda, nawet nie klika w dany link, a na interakcję (lajk, komentarz lub udostępnienie) decyduje się bez jakiejkolwiek wiedzy o treści, która jest pod nim zamieszczona. Dlatego tak ważne w dzisiejszym świecie staje się pojęcie media literacy, odnoszące się do świadomego oraz krytycznego odbioru i interpretacji treści pochodzących z otaczającej nas infosfery.

O czym jest artykuł?

Analizowany materiał zaczyna się od zakwestionowania intencji opublikowania wizerunku George’a Floyda przez Fundację Obamy:

Fundacja Baracka Obamy już 17 maja, na osiem dni przed śmiercią Floyda, umieściła na swym Twitterze zdjęcie transparentu z jego podobizną. Dlaczego to zrobiła? Wszak zabity tydzień później człowiek nie był żadną (do chwili śmierci) znaną postacią.

Rzeczywiście, do momentu śmierci George Floyd nie był znaną osobą. Dopiero po tragicznym wydarzeniu stał się jedną z ikon ruchu Black Lives Matter. 

Następnie autorzy powołują się na analizy fact-checkingowe przygotowane przez Reutersa i Agencję AP, które jednoznacznie zdementowały przedstawioną tezę. Mimo to artykuł kończy się odwołaniem do zamieszczonego na Twitterze nagrania przygotowanego przez jednego z użytkowników, który twierdzi, że zdjęcie zostało opublikowane jeszcze przed śmiercią Floyda. Autor filmu stara się udowodnić, że fotografia z transparentu przedstawia zamordowanego. Pod tym względem nie mija się jednak z prawdą, ponieważ transparent został namalowany w oparciu o jedno ze zdjęć Floyda. 

Fact-check w artykule, fake newsy na Facebooku

Portale udostępniające artykuł na Facebooku (Warszawska Gazeta, Polska Niepodległa, Obalamy Głupotę) opatrzyły go fałszywą informacją. Pomimo tego, że treść artykułu dementuje teorię zamieszczoną w tytule pozostałe profile nie rezygnują z jej szerzenia. W każdym poście znajdziemy opis „Fundacja Baracka Obamy już 17 maja, na osiem dni przed śmiercią Floyda, umieściła na swym Twitterze zdjęcie transparentu z jego podobizną”, co jest nieprawdą. 

Dlaczego zdjęcie Floyda wyświetliło się w tweecie opublikowanym przed jego śmiercią?

W rzeczywistości Fundacja Baracka Obamy nie udostępniła 17 maja zdjęcia George’a Floyda.

Zdjęcie transparentu, które widzimy, zostało zrobione 30 maja, natomiast na głównej stronie Fundacji Obamy pojawiło się 31 maja. Znajomość algorytmów funkcjonowania mediów społecznościowych jest kluczowa do zrozumienia takich sytuacji. W przypadku Twittera z wyjaśnieniem przychodzi nam Centrum pomocy dla deweloperów.

Niektóre zweryfikowane profile mogą wyświetlać automatycznie obrazki, nazywane „cards”, które nawiązują do stron powiązanych z ich profilami. Co tydzień algorytm Twittera sprawdza strony internetowe pod kątem ewentualnych aktualizacji. W momencie gdy dostrzeże zmiany, aktualizuje wszystkie (nawet przeszłe) posty zawierające link do strony i uaktualnia zdjęcie w tak zwanych „cards”. Stąd w starych postach fundacji Obamy możemy zauważyć zdjęcie pochodzące z protestów.

Sprawę, oprócz wcześniej wymienionych portali fact-checkingowych, opisały również PolitiFact i Snopes.