Edukacja 
Ekologia 
Klimat 
Energetyka 
Fact-checking 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
7 min czytania
Fake News
Obalamy fałszywe informacje pojawiające się w mediach społecznościowych oraz na portalach internetowych. Odwołując się do wiarygodnych źródeł, weryfikujemy najbardziej szkodliwe przykłady dezinformacji.
7 min czytania
Hamowanie transmisji – czy Pfizer musiał to sprawdzić w badaniu?
Fot. Mat Napo / Unsplash / Modyfikacje: Demagog
Hamowanie transmisji – czy Pfizer musiał to sprawdzić w badaniu?
W badaniu klinicznym głównym celem jest sprawdzenie bezpieczeństwa i skuteczności w ochronie przed chorobą.
Fake news w pigułce
- W mediach społecznościowych krążą informacje (1, 2), że Pfizer nie testował, czy szczepionki przeciw COVID-19 hamują transmisję SARS-CoV-2. To zaś miałoby oznaczać, że paszporty covidowe oraz hasła o szczepieniu „dla innych” były całkowicie bezpodstawne.
- Koncerny nie musiały sprawdzać ochrony przed transmisją w badaniu i nie ukrywano tego. Głównym celem szczepień jest ochrona przed rozwojem ciężkiej postaci choroby (ochrona na poziomie jednostki) – zwyczajowo to właśnie nad potwierdzeniem tego efektu naukowcy pracują w czasie badań klinicznych.
- Niektórzy eksperci – np. prof. Andrzej Horban – pośpieszyli się ze swoją oceną o poziomie ochrony przed transmisją na bardzo wczesnym etapie kampanii szczepień. Dopiero z czasem zaczęły pojawiać się dowody, które wskazywały na to, że szczepienia przeciw COVID-19 mogą zapewnić częściowy poziom ochrony przed transmisją (badania: 1, 2, 3), ale nie zatrzymają transmisji w 100 proc. (jak zresztą wiele innych dostępnych na rynku szczepień).
Ostatnio w jednej z naszych analiz sprawdzaliśmy wypowiedź holenderskiego europarlamentarzysty Roba Roosa, który stwierdził, że szczepienia przeciw COVID-19 „nie były testowane pod kątem zapobiegania transmisji w momencie wprowadzenia ich do obrotu”, o czym miał dowiedzieć się od przedstawicielki Pfizera. Wydarzenie przedstawiono w tonie skandalu, a wokół niego zaczęło powstawać jeszcze więcej domysłów, fałszywych informacji czy przekazów wyrwanych z kontekstu.
🚨 BREAKING:
In COVID hearing, #Pfizer director admits: #vaccine was never tested on preventing transmission.
"Get vaccinated for others" was always a lie.
The only purpose of the #COVID passport: forcing people to get vaccinated.
The world needs to know. Share this video! ⤵️ pic.twitter.com/su1WqgB4dO
— Rob Roos MEP 🇳🇱 (@Rob_Roos) October 11, 2022
Podobny materiał pojawił się na tiktokowym kanale @okohorusa, a następnie powielano go też na Facebooku. W filmie – jak w przypadku Roba Roosa – przekonywano, że szczepień nie sprawdzono pod kątem zapobiegania transmisji (00:38 czas nagrania). Zdaniem autora oznaczało to, że wprowadzenie paszportów covidowych i innych ograniczeń było bezpodstawne (00:50 czas nagrania).
Źródło: www.facebook.com
Taką informację podał też dziennikarz stacji Polsat News – Wojciech Dąbrowski na Twitterze. Jego wypowiedź także powielano dalej w innych mediach społecznościowych, a brzmiała ona: „okazało się, że Pfizer w ogóle nie badał, czy szczepionka blokuje transmisję wirusa. To oznacza, że kraje wprowadzały paszporty szczepionkowe na podstawie fake newsa”.
Źródło: www.facebook.com
Cel badań klinicznych – czy w ich ramach sprawdza się skuteczność zapobiegania transmisji?
Gdy zastanawiamy się, jakie cechy powinna posiadać szczepionka, na myśl może przyjść preparat, który całkowicie powstrzymuje transmisję i zwalcza chorobę. Tak jak np. uczyniły to szczepionki przeciw ospie prawdziwej wyeliminowanej w 1980 roku.
Takie spojrzenie na temat szczepień nie oddaje głównego celu, dla którego tworzy się preparaty ochronne. Głównym celem szczepień ochronnych jest: „ochrona przed ciężkim przebiegiem choroby i powikłaniami, których nie da się przewidzieć” – o czym czytamy na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH.
Wiele zależy też od tego, jak skonstruowano badanie kliniczne, ale najczęściej bada się poziom wykształconych przeciwciał i/lub przeprowadza się randomizowane badanie kontrole z podziałem na grupę osób przyjmujących środek oraz grupę osób biorących placebo. W konsekwencji można dowiedzieć się, czy szczepienia chronią zaszczepioną osobę przed rozwojem ciężkiej choroby i w jakim stopniu.
Wiele znanych szczepionek nie jest w stanie zatrzymać transmisji, ponieważ taka cecha preparatów jest dość trudna do osiągnięcia. W artykule dla The Conversation badaczka Sarah Caddy pisała, że np. szczepionki dla dzieci przeciw rotawirusowi, mimo że nie zatrzymują w pełni transmisji i infekcji w organizmie, skutecznie zmniejszają liczbę ciężkich przypadków zachorowań. Dzięki ich stosowaniu od 2006 roku odnotowano prawie 90 proc. mniej przypadków szpitalnych w USA.
Pfizer nie obiecywał ochrony przed transmisją po szczepieniu przeciw COVID-19
Hamowanie transmisji jest pożądaną funkcją preparatów ochronnych i ma miejsce w przypadku wielu szczepień (zwykle nie w sposób całkowity), ale nie jest to cecha konieczna do ich wprowadzenia do powszechnego użytku. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – PZH podaje, że w badaniach klinicznych nad szczepieniami sprawdza się przede wszystkim to, czy szczepionka jest bezpieczna i czy zapewnia odporność osobie zaszczepionej, tj. o ile rzadziej osoby zaszczepione zachorują w porównaniu z osobami niezaszczepionymi.
Koncern Pfizer Inc. nie musiał sprawdzać tego, czy i w jakim stopniu szczepienia hamują transmisję – sprawdził natomiast, jak szczepionki chronią osoby zaszczepione. Informacja o tym, że nie wiadomo, jaka jest ochrona przed transmisją, w momencie wprowadzenia szczepień, była cały czas publicznie dostępna.
Informacje o zapobieganiu transmisji dzięki szczepieniom na przełomie 2020 i 2021 roku należało traktować bardzo ostrożnie, ponieważ większość z nich bazowała na hipotezach. Wirusolożka i immunolożka prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, w odpowiedzi na zapytanie jednego z czytelników na Facebooku o przedwczesne obietnice niektórych polityków i ekspertów na wczesnym etapie kampanii szczepień dot. dużego zapobiegania transmisji SARS-CoV-2, odpowiedziała, że w jej opinii nie było to odpowiednie podejście do sprawy:
„Właśnie dlatego zawsze podkreślam, że należy wypowiadać się rzetelnie. W oparciu o źródła. Jeśli w owym czasie nie było takich danych, to należało o tym uczciwie powiedzieć. A szczepionki i tak spełniają swoją rolę (indywidualna ochrona przed zachorowaniami i zgonami – przyp. Demagog)”.
Szczepionki przeciw COVID-19 zapewniają częściową ochronę przed transmisją
W 2020 roku badacze zakładali, że szczepionki przeciw COVID-19 najpewniej będą zmniejszać ryzyko transmisji, ale nie wiedzieli jak bardzo. Takie badania (np. 1, 2, 3, 4) zostały poprowadzone poza badaniami klinicznymi, niezależnie od Pfizera. Wyniki jednej z prac przeprowadzonych w Izraelu pojawiły się już na początku 2021 roku. Później napływało coraz więcej dowodów, co mogło być jedną z podstaw dla prewencyjnego wprowadzenia tzw. paszportów covidowych.
Przykładowo w badaniu opublikowanym w „The New England Journal of Medicine” w styczniu 2022 roku sprawdzano, jak szczepienie chroni przed wariantem Alfa i Delta. Wykazano w nim, że „zarówno szczepionki BNT162b2, jak i ChAdOx1 nCoV-19 były związane ze zmniejszeniem dalszej transmisji SARS-CoV-2 u pacjentów, którzy zakazili się, będąc zaszczepionymi” (przy czym ochrona zmalała w przypadku wariantu Delta). Na podstawie wstępnych danych obserwuje się, że częściowa ochrona przed transmisją może występować również w przypadku wariantu Omikron, ale badacze muszą przyjrzeć się temu dokładniej.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) na swojej stronie podkreśla, że obecne szczepionki zostały zaprojektowane, by chronić przed zachorowaniem i zgonem, przez co nie wpłynęły na znaczne zahamowanie transmisji. Jednakże – jak zauważa WHO – „istnieją również dowody na to, że zaszczepienie się zmniejszy prawdopodobieństwo przeniesienia wirusa na inne osoby, co oznacza, że decyzja o zaszczepieniu chroni również osoby wokół Ciebie”. O podobnych faktach dowiadujemy się też ze strony Centers for Disease Control and Prevention (CDC):
„Szczepionki zmniejszają ryzyko COVID-19, w tym ryzyko ciężkiej choroby i śmierci wśród osób w pełni zaszczepionych. Oprócz danych z badań klinicznych, dowody z testów w warunkach rzeczywistych pokazują, że szczepionki przeciw COVID-19 pomagają chronić przed infekcjami COVID-19”.
Podsumowanie – w gąszczu informacji najlepiej sięgać do pierwotnych źródeł
Zagadnienia medyczne to często dość skomplikowane kwestie, które wymagają zapoznania się z wieloma kontekstami i czynnikami. Czasami trudno odnaleźć się w gąszczu takich informacji, a sensacyjny ton czy fałszywe informacje tego nie ułatwiają. Zawsze warto pamiętać o tym, że z wiarygodnymi informacjami na temat szczepień i leków można zapoznać się na stronach organizacji, takich jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Europejska Agencja Leków (EMA) czy Centers for Disease Control and Prevention (CDC).
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
