27 lipca 2021 roku na profilu facebookowym Centrum Usług Prawnych pojawił się post z linkiem do artykułu na portalu Lega Artis, według którego firma Moderna opracowała szczepionkę przeciwko COVID-19 jeszcze przed wybuchem pandemii. Artykuł był udostępniany również przez inne profile facebookowe, m.in. Grupa Telewizja wRealu24, Zdrowie i świadomość. Wiedza czyni wolnym, Czytelnicy Magna Polonia, WOLNI OD PANDEMII, One World Freedom Alliance Group. Taki sam tekst opublikował też portal Strażnicy Wolności.

Źródło: www.facebook.com

Fake news na temat Moderny krąży w sieci od czerwca 2021 roku

Analizowany przez nas artykuł na portalu Lega Artis powołuje się na tekst opublikowany w czerwcu 2021 roku na portalu The BL (ten z kolei odwołuje się do informacji z portalu GreteGameIndia; ich publikacja również miała miejsce w czerwcu 2021 roku). Polski tekst jest tłumaczeniem tekstu zagranicznego. Informację na temat rzekomego opracowania szczepionki przez Modernę przed wybuchem pandemii powielały również nieanglojęzyczne strony. W czerwcu br. pojawiła się m.in. na łamach niemieckiego portalu Report24 oraz francuskiego portalu CovidHub. Informacje we wspomnianych artykułach są fałszywe, a pisały o tym już m.in. PolitiFact, AFP oraz Fake Hunter.

Dokument dotyczył MERS-CoV, a nie SARS-CoV-2

W tekście opublikowanym na portalu Lega Artis jest mowa o „tajnych dokumentach”, które mają niejako potwierdzać tezę, że szczepionka Moderny została opracowana przed wybuchem pandemii COVID-19. W rzeczywistości wspomniane „tajne dokumenty” nie są tajne – publicznie są dostępne od czerwca 2020 roku (były m.in. przedmiotem analizy opublikowanej na stronie organizacji Public Cityzen).

Jest to umowa dotycząca przekazania Uniwersytetowi Karoliny Północnej w Chapel Hill materiału badawczego w postaci tzw. kandydatów na szczepionki mRNA przeciwko koronawirusowi, opracowanych i współposiadanych przez amerykański Narodowy Instytut Alergii i Chorób Zakaźnych (NIAID) oraz firmę Moderna (ang. Material Transfer Agreement, fragment dokumentu od strony 105).

Porozumienie zostało podpisane przez przedstawicieli stron w dniach od 12 do 17 grudnia 2019 roku, czyli ​​zanim zidentyfikowano koronawirusa SARS-CoV-2 (31 grudnia 2019 roku Światowa Organizacja Zdrowia otrzymała informacje o wystąpieniu wirusowego zapalenia płuc w Wuhan, 11 stycznia 2020 roku WHO poinformowała, że otrzymała sekwencje genetyczne nowego koronawirusa z Chin).

W dokumencie, do którego odwołuje się analizowany przez nas artykuł, nie pojawia się żadna informacja o szczepionce przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2, jest natomiast mowa o szczepionkach mRNA przeciwko koronawirusowi.

Porozumienie dotyczyło konkretnie kandydatów na szczepionkę przeciwko koronawirusowi MERS-CoV, co dla agencji AFP potwierdził rzecznik Narodowego Instytutu Alergii i Chorób Zakaźnych (NIAID):

Potwierdził to również Uniwersytet Karoliny Północnej w Chapel Hill w oświadczeniu wysłanym do AFP:

Szczepionki przeciwko koronawirusom były opracowywane jeszcze przed wybuchem pandemii COVID-19

Ludzkie koronawirusy zostały po raz pierwszy zidentyfikowane w połowie lat 60. XX wieku (określenie „koronawirus” pochodzi od kolców przypominających koronę na powierzchni wirusa). Badacze zidentyfikowali do tej pory siedem koronawirusów, które mogą zarażać ludzi. MERS-CoV i SARS-CoV-2 to dwa spośród trzech koronawirusów odzwierzęcych, które ewoluowały i zarażają ludzi. Koronawirus MERS-CoV po raz pierwszy został zgłoszony w Arabii Saudyjskiej w 2012 roku i od tego czasu rozprzestrzenił się na kilka innych krajów. Wywołuje on wirusową chorobę układu oddechowego pod nazwą „bliskowschodni zespół oddechowy”(MERS).

Naukowcy z Centrum Badań nad Szczepionkami (VCR) działającego przy Narodowym Instytucie Alergii i Chorób Zakaźnych (NIAID) oraz przedstawiciele Moderny prowadzili badania nad koronawirusami jeszcze przed pojawieniem się wirusa SARS-CoV-2. To właśnie prace nad szczepionką przeciwko MERS dały początek szczepionce chroniącej przed COVID-19 (PolitiFact ustaliło, że współpraca w zakresie badań nad szczepionkami rozpoczęła się konkretnie w 2017 roku, a w 2019 roku NIAID oraz Moderna zawarły formalną umowę o współpracy badawczej, dotyczącej szczepionki przeciwko wirusowi MERS-CoV).

Z szerszą informacją na temat koronawirusów ludzkich i zwierzęcych zapoznasz się w naszej analizie oraz w artykule wirusologa Krzysztofa Pyrcia.

Podsumowanie

Nie jest prawdą, że Moderna opracowała szczepionkę przeciwko COVID-19 jeszcze przed wybuchem pandemii. Tę tezę mają niejako potwierdzać rzekome „tajne dokumenty”. W rzeczywistości są one publicznie dostępne od 2020 roku i jest to dokument mówiący o przekazaniu Uniwersytetowi Karoliny Północnej w Chapel Hill materiału badawczego w postaci tzw. kandydatów na szczepionki przeciwko koronawirusowi MERS-CoV, opracowanych przez Narodowy Instytut Alergii i Chorób Zakaźnych (NIAID) oraz firmę Moderna. Współpraca w zakresie badań w nad szczepionkami przeciwko koronawirusom, pomiędzy NIAID i Moderną, miała miejsce jeszcze przed pojawieniem się SARS-CoV-2 i dotyczyła innych koronawirusów wykrytych już przez badaczy.

Z wiarygodnymi informacjami na temat szczepionek na COVID-19 można zapoznać się na stronach Światowej Organizacji Zdrowia, Amerykańskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, Europejskiej Agencji Leków, a także w białej księdze pt. „Szczepienia przeciw COVID-19. Innowacyjne technologie i efektywność”, opracowanej przez inicjatywę Nauka Przeciw Pandemii.