ANALIZA W PIGUŁCE

Czy gotówka przestanie być środkiem płatniczym? Od pewnego czasu w Polsce i na świecie pojawiają się fałszywe informacje na temat likwidacji gotówki. W jednym z postów na Facebooku określono, że [pisownia oryginalna]: „«Zielony ład» to małe piwo w porównaniu do pomysłu likwidacji gotówki”. Z wpisu dowiadujemy się, że ma to związek z dążeniem państwa do totalitarnej kontroli nad obywatelami: „skontrolują i ustawią każdy aspekt Twojego życia”.

Źródło: www.facebook.com, 13.05.2024

Czy Polska i UE podejmują działania, które zlikwidują gotówkę?

Obecnie Polska i Unia Europejska nie podejmują działań, które prowadziłyby do zlikwidowania gotówki. Na początek weźmy pod uwagę Polskę, w której obecność, dostęp i obieg gotówki regulowany jest prawnie przez:

• ustawę o Narodowym Banku Polskim z 1997 roku, która stwierdza, że „znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej” (art. 32, rodz. 5),
• według NBP oznacza to również obowiązek akceptacji gotówki jako formy płatności, poza przypadkiem transakcji o dużych wartościach.

W Unii Europejskiej tę kwestię reguluje następujące prawodawstwo i instytucje:

• rozporządzenie (WE) nr 974/98 z 1998 roku dotyczące wprowadzenia euro, które stanowi, że banknoty euro mają „status prawnych środków płatniczych” w strefie euro (art. 10),
  

• Europejski Bank Centralny, upoważniony do emisji banknotów i monet euro jako „jedynego legalnego środka płatniczego w Unii” (art. 128 TFUE).

Jaka jest przyszłość gotówki? Nie ma powodów do obaw

Według raportu NBP z 2022 roku o obrocie gotówkowym w Polsce jedynie nieznacznie ponad połowa (50,9 proc.) badanych odpowiedziała, że częściej realizuje zapłaty drogą elektroniczną niż gotówką – na tej podstawie można stwierdzić, że istnieje zapotrzebowanie na płatności gotówkowe.

Europejski Bank Centralny (ECB) popiera istnienie gotówki w obiegu i uważa, że jest ona potrzebna. Na stronie banku można przeczytać, że „w dającej się przewidzieć przyszłości gotówka pozostanie standardowym środkiem płatniczym”. Na stronie EBC wskazano też, że ewentualne zastąpienie gotówki powinno być poparte przede wszystkim wolą obywateli.

Limity płatności gotówką a płatności elektroniczne – skąd niepokój?

Zjawisko rozpowszechniania fake newsów o likwidacji gotówki wzmocniło się wraz z polskimi i unijnymi decyzjami o stosowaniu limitów płatności gotówką. W Polsce obowiązuje obecnie ograniczenie płatności gotówką w obrocie gospodarczym do 15 tys. zł. W państwach UE natomiast limit płatności gotówką wynosi 10 tys. euro i także dotyczy przedsiębiorców. Nie wiąże się on z planem zniesienia gotówki, lecz z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w UE.

Teza o tym, że płatności elektroniczne służą odebraniu wolności, jest fałszywa – przy realizacji takich płatności konsumenci i przedsiębiorcy są chronieni. Ponadto zapewniają one swobodę wyboru i ułatwiają realizację transakcji. Dotyczy to zarówno Polski, jak i Unii Europejskiej (obszar SEPA). Przy zachowaniu zdrowego rozsądku, są również bezpieczne.

Bezpieczeństwo płatności elektronicznych jest zapewnione przez polskie prawo i szereg regulacji:

• polska ustawa o usługach płatniczych z 2011 r., która zapewnia „bezpieczeństwo świadczenia usług płatniczych” (art. 32i, art. 64a),
• unijna dyrektywa o usługach płatniczych (PSD2) z 2015 roku, która wprowadziła m.in. procedurę „silnego uwierzytelnienia klienta” (SCA) wymagającą zastosowania co najmniej 2 z 3 elementów do uwierzytelnienia (np. hasło i potwierdzenie telefonem),
• wprowadzona ostatnio możliwość zastrzeżenia numeru PESEL, która zabezpiecza przed oszustwami, oraz ustawa RODO (unijne GPDR) o ochronie danych osobowych.