Fake news w pigułce

„Piece mikrofalowe zostały zakazane w 1976 r. w ZSRR ze względu na ich szkodliwy wpływ na zdrowie” – czytamy we wpisie udostępnionym 18 września 2023 roku na fanpage’u Wolna Polska Wiadomości. W poście czytamy m.in., że „ciepło mikrofalowe niszczy nawet 97 procent wartości odżywczej (witaminy i inne roślinne składniki odżywcze zapobiegające chorobom, wzmacniające odporność)”. 

Podobne informacje na temat kuchenek mikrofalowych rzekomo zakazanych w Związku Radzieckim pojawiły się także na fanpage’ach Tak To Widzę – Informacje, Tezy i Hipotezy oraz Globalna świadomość.

Źródło: www.facebook.com

Post cieszy się sporym zainteresowaniem internautów. Udostępniono go niemal 230 razy. Wpis uzyskał już ponad 330 reakcji, a skomentowano go 26 razy. Z komentarzy tych wynika, że niektórzy internauci wierzą w przedstawione w poście informacje. „Mówię o szkodliwości tego urządzenia od 10lat. Ludzie nie słuchają..” – czytamy w jednej z wypowiedzi. W innej napisano: „Moja mama często korzystała z kuchenki mikrofalowej, a potem dostała raka w 2018 roku. Od tego momentu uciąłem kabel od mikrofali i wywaliłem ją na złom”.

To tłumaczenie wiadomości z czeskojęzycznego konta na Telegramie

Do posta dołączono zdjęcie, które pochodzi z czeskojęzycznej grupy na Telegramie zatytułowanej „Český Těšín Chraňme naše děti” (Czeski Cieszyn Chrońmy nasze dzieci). Ta – według opisu – powstała w celu „poznania prawdy, wzajemnej pomocy i dzielenia się informacjami o aktualnych wydarzeniach na świecie”.

Okazuje się, że nie tylko zdjęcie, ale i sam post opublikowany na fanpage’u Wolna Polska Wiadomości pochodzi z grupy Český Těšín Chraňme naše děti. W rzeczywistości to automatyczne tłumaczenie wiadomości, która została tam opublikowana 18 sierpnia 2023 roku. 

Źródło: Telegram

Wyraźnie widać, że w tekście oryginału napisano „MIKROVLNNÉ TROUBY”, co po polsku oznacza po prostu „kuchenkę mikrofalową”. Za sprawą automatycznego tłumaczenia stała się ona „piecem mikrofalowym”.

Kuchenki mikrofalowe zakazane w ZSRR? Brak dowodów 

W poście czytamy, że „piece mikrofalowe [czyli kuchenki mikrofalowe – przyp. Demagog] zostały zakazane w 1976 r. w ZSRR”. Powodem zakazu miał być „ich szkodliwy wpływ na zdrowie, ponieważ przeprowadzono na nich wiele badań”. Dodatkowo w poście znalazła się informacja, że „zakaz został zniesiony na początku lat 90. lata po pierestrojce”.

Sam autor posta nie jest pewien, czy w Związku Radzieckim rzeczywiście zakazano produkcji kuchenek mikrofalowych. W komentarzu pod postem napisał bowiem: „Nie ma wątpliwości, że mikrofale szkodzą, moje wątpliwości dotyczą jedynie czy w ZSRR rzeczywiście były zakazane”.

Od lat pojawiają się (m.in. polsku i czesku) informacje o szkodliwych mikrofalówkach rzekomo zakazanych w ZSRR. W rzeczywistości brak wiarygodnych doniesień potwierdzających, by ZSRR w latach 70. zeszłego wieku zakazał produkcji kuchenek mikrofalowych ze względu na ich szkodliwy wpływ na zdrowie.

Fakty temu zresztą przeczą: mikrofalówki były produkowane w Związku Radzieckim w kolejnych latach. Jak wyglądały, można przekonać się w tekstach opublikowanych m.in. w serwisie Techinsider.ru czy Nazad v SSSR. I choć przeciętny mieszkaniec ZSRR nie mógł sobie na nie pozwolić, pierwsze kuchenki mikrofalowe na rynku pojawiły się w tym kraju w latach 70. 

Japoński rząd zakazał kuchenek mikrofalowych? Fałsz

W poście znajduje się również informacja, że „rząd Japonii kazał zutylizować WSZYSTKIE kuchenki mikrofalowe”. Doniesienia o decyzji władz Japonii, które rzekomo zakazały używania kuchenek mikrofalowych, są obecne w Internecie przynajmniej od 2019 roku. Według tych doniesień zakaz miał obowiązywać od końca 2019 roku.

Informacje na ten temat pojawiały się m.in. po angielsku, bułgarsku, hiszpańsku czy w języku arabskim. Twierdzenia te są bezpodstawne: nie ma wiarygodnych źródeł mówiących, by japoński rząd kiedykolwiek wprowadził taki zakaz. Co więcej, bez trudu można znaleźć dowód na to, że kuchenki mikrofalowe są używane w Japonii po 2019 roku.

Według danych japońskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komunikacji średnie roczne wydatki gospodarstw domowych na kuchenki mikrofalowe w Japonii w latach 2020 i 2021 – czyli już po rzekomym zakazie ich używania – wynoszą odpowiednio 1 183 i 1 129 jenów (ok. 35 i 33 zł). Tym samym są zbliżone do wydatków w latach 2013–2019.

W tekście z 3 marca 2019 roku czytamy, że w ciągu 20 lat użytkowania kuchenek mikrofalowych wyrządziły one więcej „szkód dla zdrowia obywateli niż bombardowanie nuklearne samolotów amerykańskich we wrześniu 1945 r.”. Dla przypomnienia Amerykanie zrzucili bombę na Hiroszimę i Nagasaki nie we wrześniu 1945, ale w sierpniu 1945 roku. Jednak satyryczny charakter artykułu pokazuje opis doświadczenia naukowców, na podstawie którego japoński rząd miał podjąć decyzję o zakazie używania kuchenek mikrofalowych pod groźbą kary więzienia od 5 do 15 lat. Otóż badacze mieli umieścić w mikrofalówce pięć karaluchów, które po uruchomieniu trybu grillowania zginęły.

Kuchenka mikrofalowa jest niebezpieczna dla człowieka? Fałsz

W tekście napisano, że kuchenka mikrofalowa ma „szkodliwy wpływ na zdrowie”. Czy jej działanie rzeczywiście może być niebezpieczne dla zdrowia człowieka? Nie, urządzenie to nie stanowi zagrożenia dla użytkowników.

O tym, jak działa kuchenka mikrofalowa, czytamy w białej księdze Ministerstwa Cyfryzacji będącej wiarygodnym źródłem informacji na temat pola elektromagnetycznego:

Od lat korzystamy z urządzeń i instalacji będących sztucznymi źródłami pola elektromagnetycznego. Poza kuchenkami mikrofalowymi są to m.in. generatory prądotwórcze, radio, telewizja naziemna, radiotelefony, telefonia komórkowa, Wi-Fi czy Bluetooth.

Pole elektromagnetyczne przez nie wytwarzane ma charakter niejonizujący. Dlatego nie oddziałuje negatywnie na zdrowie tak, jak promieniowanie jonizujące. 

Jedzenie podgrzane w mikrofali jest niebezpieczne dla zdrowia? Fałsz

W omawianym poście znajdziemy informacje, że pożywienie podgrzane w kuchence mikrofalowej jest niebezpieczne dla zdrowia. Autor wpisu wylicza m.in.: „Mleko i zboża wytwarzają substancje rakotwórcze. Zmiana elementarnego składu pokarmu, który powoduje zaburzenia trawienia. Zmiana chemii żywności, która może prowadzić do dysfunkcji układu limfatycznego i niszczenia zdolności organizmu do ochrony się przed guzami zębów”. To nie jest prawda (1, 2). 

Na łamach Demagoga opublikowaliśmy artykuł, w którym obalamy najczęstsze nieprawdziwe twierdzenia związane z rzekomą szkodliwością jedzenia podgrzewanego w mikrofali.

W naszym tekście przeczytacie m.in., że:

• jedzenie z mikrofalówki nie jest mniej wartościowe od żywności podgrzewanej innymi metodami, np. poprzez gotowanie w garnku,
• żywność podgrzana w kuchence mikrofalowej nie wywołuje raka,
• jedzenie z mikrofalówki nie jest napromieniowane.

Warto pamiętać, że o wartości odżywczej jedzenia decyduje nie tylko sposób jego obróbki (tu: podgrzewanie w kuchence mikrofalowej), ale przede wszystkim jego skład.