Wiceszef MSWiA Maciej Wąsik poinformował, że projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy zakłada nadanie im numeru PESEL. W sieci natychmiast pojawiły się dezinformujące przekazy, że celem tych działań jest przyznanie uchodźcom praw wyborczych. Nie jest to jednak prawda.

MSWiA: Uchodźcy otrzymają numery PESEL

3 marca w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.

Dzień później wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Maciej Wąsik poinformował na antenie Polsat News, że projekt przewiduje m.in. nadanie uchodźcom z Ukrainy numeru PESEL. 

Uchodźcy, PESEL i liczne dezinformacje

Mimo że Wąsik wyraźnie wskazał, że nie chodzi o nadawanie uchodźcom polskiego obywatelstwa, wielu internautów rozpowszechniało nieprawdziwe twierdzenia. 

PESEL dla Ukraińców. Teraz dla „uchodźców”, zaraz dla wszystkich, i jeszcze prawa wyborcze (prawa obywatelskie praktycznie już mają, a nawet nadobywatelskie).
Spieszą się pisowskie kurwy z zainstalowaniem obcych w Polsce.https://t.co/XhLOR3xCQU

— Ustalmy To Sobie (@ustalmy_to) March 4, 2022

Pod jednym z postów na Facebooku pojawiły się komentarze, że nadanie numeru PESEL upoważni Ukraińców do głosowania w wyborach. „Czyli PiS myśli o wyborach na prezydenta . Pesel upoważnia do głosowania, a im potrzeba więcej zwolenników. Masakra” – sugerował jeden z użytkowników.

Portal kuriergarwolinski.pl insynuował, jakoby rząd PiS realizował „akcję przesiedleńczą”. Ukraińcy mają być sprowadzani do Polski ze względu na brak wystarczającej liczby osób do pracy i w tym celu przyznawany jest im numer PESEL.

Użytkownicy sugerowali również, że dzięki numerom PESEL Ukraińcy będą mogli korzystać z polskich programów socjalnych, w tym 500+.

Jutro mieszkania, po jutrze 500+, prawa wyborcze i możemy się pakować. https://t.co/uuyh2REVBa

— Mateusz Parchem 🇵🇱🇵🇱🇵🇱 (@mateusz_p1991) March 5, 2022

Cudzoziemcy mogą korzystać z 500+

Minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg poinformowała, że do pobierania 500+ wystarczy uchodźcom pieczątka uzyskana w trakcie przekraczania granicy (upoważniająca do pobytu w Polsce). Wskazała też, że rząd planuje zmiany w zakresie pomocy społecznej oraz że przygotowywane są przepisy, które mają jeszcze bardziej otworzyć rynek pracy dla obywateli Ukrainy.

Nadawanie PESEL-u cudzoziemcom nie jest niczym niezwykłym

Numer PESEL to jedenastocyfrowy symbol numeryczny, który pozwala na łatwą identyfikację osoby, która go posiada. Przyznawany jest automatycznie przez urząd stanu cywilnego przy sporządzaniu aktu urodzenia dla dziecka urodzonego na terytorium Polski.

PESEL nadawany jest też z urzędu również cudzoziemcom, którzy uzyskali:

• prawo stałego pobytu lub zezwolenie na pobyt stały,
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
• status uchodźcy, ochronę uzupełniającą albo azyl,
• zgodę na pobyt tolerowany,
• ochronę czasową,
• zgodę na pobyt ze względów humanitarnych.

Cudzoziemcy, którzy zameldowali się w Polsce na pobyt powyżej 30 dni, również otrzymują PESEL z urzędu. Jeśli dana osoba nie jest zameldowana, otrzyma PESEL po złożeniu wniosku o jego nadanie w urzędzie gminy.

PESEL to nie obywatelstwo

Zgodnie z ustawą o ewidencji ludności w rejestrze PESEL gromadzone są dane:

• obywateli polskich zamieszkujących na terytorium Polski,
• obywateli polskich zamieszkujących poza granicami Polski w związku z ubieganiem się o polski dokument tożsamości,
• cudzoziemców zamieszkujących na terytorium Polski.

Dla osób o obywatelstwie innym niż polskie przewidziano następujące oznaczenia:

• UE – w przypadku cudzoziemca będącego obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatelem państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej,
• CUE – w przypadku cudzoziemca będącego członkiem rodziny cudzoziemca oznaczonego jako UE, niebędącego obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatelem państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej,
• NUE – pozostałe osoby. 

PESEL ułatwia codzienne funkcjonowanie w Polsce

Posiadanie numeru PESEL przez cudzoziemca nie jest samo w sobie warunkiem legalności pobytu czy uzyskania dostępu do rynku pracy. W praktyce jest jednak niemal niezbędne do funkcjonowania w Polsce.

Wszystkie polskie systemy informatyczne, w których wprowadzane są dane osobowe, wymagają podania numeru PESEL. Posiadanie go umożliwia więc korzystanie m.in. z systemów dotyczących ubezpieczeń społecznych (ZUS), ubezpieczeń zdrowotnych (eWUŚ), a także ubezpieczeń prywatnych.

Numer PESEL jest potrzebny również urzędowi skarbowemu przy składaniu rocznych zeznań o dochodach. PESEL będzie też konieczny np. przy zakładaniu konta bankowego.

Uzyskanie obywatelstwa jest znacznie bardziej skomplikowane

Cudzoziemiec może uzyskać polskie obywatelstwo po spełnieniu szeregu warunków. Zgodnie z ustawą o obywatelstwie polskim za obywatela RP uznaje się:

• cudzoziemca przebywającego w Polsce nieprzerwanie od co najmniej 3 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub na podstawie prawa stałego pobytu, który ma w Polsce stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego,
• cudzoziemca przebywającego w Polsce nieprzerwanie od co najmniej 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu, który 
  • pozostaje co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim lub 
  • nie ma żadnego obywatelstwa,
• cudzoziemca przebywającego w Polsce nieprzerwanie od co najmniej 2 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, które uzyskał w związku z posiadaniem statusu uchodźcy nadanego w Polsce,
• małoletniego cudzoziemca, którego jedno z rodziców jest obywatelem polskim, przebywającego na terytorium Polski na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu, a drugie z rodziców nieposiadające obywatelstwa polskiego wyraziło zgodę na to uznanie,
• małoletniego cudzoziemca, którego co najmniej jednemu z rodziców zostało przywrócone obywatelstwo polskie, jeżeli małoletni przebywa w Polsce na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawa stałego pobytu, a drugie z rodziców nieposiadające obywatelstwa polskiego wyraziło zgodę na to uznanie,
• cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie i legalnie w Polsce co najmniej od 10 lat, który spełnia łącznie następujące warunki:
  • ma zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub prawo stałego pobytu, 
  • posiada w Polsce stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego,
• cudzoziemca przebywającego w Polsce nieprzerwanie od co najmniej roku na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał w związku z polskim pochodzeniem lub posiadaną Kartą Polaka.

Cudzoziemiec ubiegający się o polskie obywatelstwo jest ponadto zobowiązany do znajomości języka polskiego, potwierdzonej urzędowym poświadczeniem na poziomie biegłości językowej co najmniej B1, świadectwem ukończenia szkoły w Polsce lub świadectwem ukończenia szkoły za granicą z wykładowym językiem polskim.

Powyższe wymogi odnoszą się do procedury uznania za obywatela polskiego. Polskie prawo przewiduje jeszcze możliwość nadania obywatelstwa polskiego (tzw. naturalizacja). Wówczas decyzja o przyznaniu obywatelstwa (lub jego odmowie) jest wydawana przez prezydenta.