FAKE NEWS W PIGUŁCE

W mediach społecznościowych na popularności zyskało nagranie z udziałem Jordona Trishtona Walkera – przedstawiono go jako jednego z pracowników koncernu Pfizer. W materiale, w którym wystąpił przed ukrytą kamerą, opowiadał o działalności firmy oraz rzekomych planach „mutowania” wirusów, by pomóc opracować w przyszłości potencjalne szczepionki przeciwko nim. Nagranie wzbudziło wiele kontrowersji i podejrzeń o to, że Pfizer stosuje nieetyczne działania, jednak pytaniem pozostaje: ile jest w tym prawdy? Wyjaśniamy to w niniejszej analizie.

Wideo trafiło na polskiego Facebooka m.in. dzięki profilowi Bądź na Bieżąco (BNB), w którym omówiono treść filmu, bazując na artykule opublikowanym przez TVP World. Wiadomość o tym, jakoby Pfizer miał manipulować genomem koronawirusa, podał dalej profil Ruchu Narodowego, a także Jacek Wilk.

Fot. Facebook.com

Spośród doniesień o rzekomych manipulacjach Pfizera największą popularnością cieszyło się nagranie BNB. Zostało wyświetlone prawie 250 tys. razy, a na Facebooku uzyskało ponad 7 tys. reakcji i 7,6 tys. udostępnień na profilach innych użytkowników.

Autorzy materiału z Project Veritas nie są wiarygodnym źródłem informacji

Materiał został opublikowany przez Project Veritas. To organizacja medialna, która za cel – jak sama określa – bierze wykrywanie nadużyć i korupcji. Jednakże część amerykańskich mediów identyfikuje to przedsięwzięcie jako źródło dezinformacji. Były przypadki, kiedy nagrania zostały tak zedytowane i zmontowane, aby tylko udowodnić przyjętą tezę.

Jednym z ostatnich jest materiał dotyczący nagrywania z ukrycia konsultantów Partii Demokratycznej w czasie wyborów prezydenckich w 2016 roku. Ich zdaniem członkowie Project Veritas przy pomocy „mocno zmontowanych” nagrań mieli przekonywać odbiorców, że firma konsultingowa Democracy Partners planuje podżegać do przemocy na wiecach Donalda Trumpa. 

Niektóre z publikowanych przez Project Veritas materiałów mają charakter nagrań z „ukrytej kamery”. Dzięki temu widz ma poczucie autentyczności i tego, że zdobywa informacje niedostępne dla przeciętnego obywatela. Towarzyszy temu atmosfera sensacyjności i kontrowersji. Podobnie było w przypadku ostatniego nagrania, w którym ma wypowiadać się rzekomy przedstawiciel Pfizera – Jordon Trishtan Walker.

Co istotne, publikacje inicjatywy Project Veritas nie mogą zostać uznane za rzetelne źródła informacji, na co wskazują również inne przykłady ich działalności w sieci:

• Project Veritas próbował udowodnić rzekome oszustwa w czasie wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych w 2020 roku. Osoba udzielająca informacji na ten temat nie miała żadnych dowodów na poparcie swoich zarzutów.
• Inna publikacja wymierzona była w działalność związku zawodowego nauczycieli z New Jersey. Nagrania z ukrytej kamery, zainscenizowane rozmowy telefoniczne czy zmontowane wywiady miały pokazać jego członków w złym świetle.
• W 2017 roku pracowniczka Project Veritas Jaime Phillips miała zgłosić się do „The Washington Post”, aby przekonać reporterów do publikacji zmyślonej historii. Wszystko w celu przekonania, że gazeta opublikuje każdą, nawet nieprawdziwą informację, żeby tylko zaszkodzić Partii Republikańskiej. Reporterzy po zweryfikowaniu tożsamości kobiety nie dali wiary jej opowieściom i prowokacja się nie udała.

Nie znamy wszystkich okoliczności – trudno zatem ocenić, jak bardzo autorzy filmu ingerowali w materiał źródłowy, aby przedstawić wypowiedzi rzekomego dyrektora w konkretny sposób. Odpowiednio przygotowane wideo potwierdziłoby z góry założoną tezę.

Pfizer mutował wirusa SARS-CoV-2? Nagranie tego nie potwierdza

Jeden z głównych wątków nagrania dotyczy rzekomego przyznania się przez przedstawiciela Pfizera do tego, że jego firma celowo modyfikowała koronawirusa SARS-CoV-2. Możemy o tym usłyszeć m.in. w filmie BNB: „Jeden z rzekomych dyrektorów firmy Pfizer ujawnił na nagraniu ukrytą kamerą, że jego firma prowadzi tzw. kontrolowaną ewolucję” (czas nagrania 0:05). To samo możemy przeczytać też w tekście na stronie PCh24.pl pt. „Skandal wokół Pfizera. »Sami mutujemy wirusa « – przyznał jeden z dyrektorów koncernu”. 

W materiale opublikowanym przez Project Veritas nie usłyszymy jednak tak jednoznacznych deklaracji. Nagrywany mężczyzna stwierdza jedynie, że pomysł mutowania wirusa pojawił się na jednym ze spotkań firmowych: „[…] to była myśl, która pojawiła się na spotkaniu i byliśmy jak »dlaczego nie?«. Potem dyskusja poszła w stronę »rozważymy to w kolejnych dyskusjach«” (czas nagrania 3:04).

Widać więc, że temat miał pojawić się jako myśl w dyskusji, czy firma będzie w stanie w ten sposób przygotować nowe wersje szczepionki, nim pojawią się naturalne mutacje (czas nagrania 2:29). Nie znamy jednak pełnego kontekstu wypowiedzi, a żadne inne źródło tego nie potwierdza.

Podobnie sprawa ma się z rzekomymi testami na małpach, które miały służyć mutowaniu wirusa. Wspomina o tym nagranie BNB: „Walker, błagając tajnego dziennikarza o ciszę powiedział, że w tym celu celowo zarażają wirusem małpy” (czas nagrania 5:41).

W materiale Project Veritas słychać jedynie, jak mężczyzna opowiada, w jaki sposób mógłby wyglądać tego typu proceder – nie opisuje jednak sytuacji, która rzeczywiście miała miejsce: „Więc sposób, w jaki by to działało, jest taki, że umieszczamy wirusa u tych małp […] Albo moglibyśmy nawet zrobić tak jakby wyreżyserowaną symulację, której tak jakby, raczej nie preferujemy” (czas nagrania 3:41).

Pfizer oficjalnie zaprzecza zarzutom o mutowanie wirusa SARS-CoV-2

Zarzutom zaprzeczyła także sama firma w oświadczeniu wydanym kilka dni po publikacji nagrania Project Veritas. Jak stwierdzili przedstawiciele Pfizera, w trakcie opracowywania szczepionki firma nie prowadziła badań nad wzmocnieniem funkcji COVID-19 ani nad ukierunkowaną ewolucją wirusa. Pracownicy przeprowadzali badania, w ramach których oryginalny wirus SARS-CoV-2 został wykorzystany do ekspresji białka kolca z nowych wariantów:

Wirus SARS-CoV-2 „z Wuhan” nie pojawił się „znikąd” – wyjaśniamy!

Nagranie wypowiedzi rzekomego przedstawiciela koncernu rozbudziło także dyskusję na temat pochodzenia wirusa SARS-CoV-2. W trakcie nagrania mężczyzna stwierdza bowiem, że: „mówiąc szczerze, to bez sensu, że wirus wyskoczył znikąd” (czas nagrania 4:22). Temat ten podchwycili autorzy tekstów i nagrań publikowanych w mediach społecznościowych.

Przekazy z sugestią, że wirus SARS-CoV-2 wziął się znikąd, łączy się często z tezą, że powstał on w laboratorium, ale nie ma na to żadnego potwierdzenia. Koronawirusy są znane nauce od kilkudziesięciu lat i mogą mutować w środowisku naturalnym. Pierwsze odkrycie odmian koronawirusa u ludzi datuje się na połowę lat 60. XX w. Od tego czasu udało się zidentyfikować siedem różnych typów wirusa, w tym również ten odpowiedzialny za chorobę COVID-19.

Najbardziej prawdopodobna hipoteza mówi o zwierzęcym pochodzeniu koronawirusa. Jednym z naukowców, którzy się za nią opowiadają, jest prof. Edward C. Holmes, współautor dwóch prac naukowych (1, 2) sprawdzających hipotezy na temat początków COVID-19. W artykule dla The Conversation opisał, jak wyglądały poszukiwania zaraźliwego patogenu.

Zebrane próbki wskazały, że epicentrum pandemii był fragment targu w Wuhan, gdzie handlowano żywymi zwierzętami. To właśnie z tym rynkiem powiązane były pierwsze osoby chore na COVID-19, zdiagnozowane w grudniu 2019 roku. Wciąż nie ma natomiast pewności, gdzie dokładnie doszło do pierwszego przeskoku patogenu ze zwierzęcia na człowieka. 

Naukowcy sprawdzali także pokrewne hipotezy dotyczące pochodzenia wirusa dotyczące np. jednej z kopalni w Chinach. Jak się okazało, mimo że kilku górników zmarło z objawami podobnymi do COVID-19, u żadnego z nich nie wykryto SARS-CoV-2.

COVID-19 powstał w laboratorium? Naukowcy nie są co do tego przekonani

Prof. Holmes stwierdza, że aby przekonać się do hipotezy o wycieku z laboratorium, musiałby mieć dowody na to, że SARS-CoV-2 był tam, zanim wybuchła pandemia. Takich śladów jednak nie ma:

Zwierzęce pochodzenie koronawirusa potwierdzili także autorzy pracy opublikowanej w październiku 2022 roku. Jak się okazało, tuż przed pierwszymi przypadkami zachorowań u ludzi na targu sprzedawano zwierzęta będące nosicielami SARS-CoV-2. Prawie wszystkie próbki pobrane z targu, które dały wyniki pozytywne, pochodziły z sekcji, w której znajdowały się budki z żywymi zwierzętami. Kilka z nich pochodziło ze stoiska, na którym sprzedawano żywe zwierzęta pod koniec 2019 roku.

Autorzy zastrzegają, że tezy o wycieku z laboratorium nie można wykluczyć, aczkolwiek w tym momencie nie ma dowodów na jej poparcie:

Podsumowanie

Project Veritas, publikując swoje wideo, starał się przekonać odbiorców, że Pfizer w swoich laboratoriach modyfikował koronawirusa. Jednak oglądając nagranie, można usłyszeć jedynie o spekulacjach i pomysłach, nie o faktycznie realizowanych przedsięwzięciach. Nie przeszkodziło to, aby we wpisach i artykułach w języku polskim pojawiły się tezy oskarżające firmę produkującą szczepionki na COVID-19 o manipulacje genetyczne. 

Z wiarygodnymi informacjami na temat szczepionek na COVID-19 można zapoznać się na stronach Światowej Organizacji Zdrowia, Amerykańskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, Europejskiej Agencji Leków, a także w białej księdze pt. „Szczepienia przeciw COVID-19. Innowacyjne technologie i efektywność”, opracowanej przez inicjatywę Nauka przeciw pandemii.