Pandemii COVID-19 od samego początku towarzyszy pandemia nieprawdziwych informacji. W mediach społecznościowych często pojawiają się wiadomości dotyczące rzekomego pochodzenia koronawirusa, nieskuteczności szczepionek i testów, a także noszenia maseczek. Niektóre z teorii spiskowych są wyjątkowo absurdalne, sugerują np. że wraz ze szczepionką podawane są także jaja nieznanych, aluminiowych istot.

Tego rodzaju tezy pojawiły się w filmie na kanale dr. Franca Zalewskiego. Materiał został usunięty przez serwis YouTube, jednak umieszczono go na innych portalach, takich jak CDA (gdzie dostępne są fragmenty dotyczące aluminiowych istot, jak i cały wykład). Pojawił się on również na kilku facebookowych profilach i grupach, np. Strajk Polaków ponad podziałami – łączmy się, czy Grupa Telewizja wRealu24.

Źródło: www.facebook.com

Kim jest dr Franc Zalewski? To doktor geologii i propagator teorii spiskowych

O wykształceniu dr. Zalewskiego możemy dowiedzieć się z archiwum Uniwersytetu Śląskiego, gdzie w 2014 roku uzyskał tytuł naukowy za pracę „Charakterystyka mineralogiczno-petrograficzna materiałów użytych do budowy megalitów Starego Państwa Egiptu”. O poprzednich osiągnięciach autora możemy przeczytać także w bazie danych Akademii Górniczo-Hutniczej. Znajdują się tam informacje o 5 publikacjach dr. Zalewskiego. Wszystkie zostały napisane w latach przed uzyskaniem przez niego tytułu doktorskiego. Dr Zalewski nie ma zatem żadnego wykształcenia związanego ze szczepionkami. 

Franc Zalewski prowadzi także stronę internetową, ma również kanał w serwisie YouTube. W jego materiałach usłyszymy wiele stwierdzeń, które nie są poparte wiarygodnymi dowodami. Dr Zalewski uznaje za fakt, że nie było Wielkiego Wybuchu (czas nagrania 2:56), teoria ewolucji jest nieprawdziwa (czas nagrania 18:05), silniki rakietowe nie działają w próżni (czas nagrania 14:10), oraz że życie na Ziemi pochodzi od przybyłych z kosmosu Słowian (czas nagrania 16:30).

Dystrybucja szczepionek przeciw COVID-19 jest w Polsce ściśle kontrolowana

W zarejestrowanych fragmentach wykładu dr Zalewski twierdzi, że przebadał skład szczepionki firmy Pfizer, którą ktoś przesłał mu do sprawdzenia (czas nagrania 4:44): „Dostałem od ludzi, jak zwykle czasem dostaję, przesyłkę z pytaniem: «Czy może pan to zbadać»? Mogę. Zbadałem, pozaznaczałem” – powiedział w nagraniu.

Wątpliwości co do wiarygodności przeprowadzanych przez dr. Zalewskiego badań pojawiają się już na samym początku. Jak informuje na swojej stronie internetowej Główny Inspektorat Farmaceutyczny (GIF), wszystkie serie szczepionki przeciw COVID-19 trafiające na polski rynek wraz z dokumentacją kierowane są najpierw do Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH). Tam sprawdzona zostaje zgodność dokumentów. Zakład Badania Surowic i Szczepionek przy NIZP-PZH dokonuje także oględzin próbek. Jak informuje GIF, szczepionek nie da się po prostu kupić i przekazać komuś do badań: „Każdą szczepionkę przeciw COVID-19, która pojawi się na rynku komercyjnym należy uznać za produkt sfałszowany lub nieautoryzowany”.

Chcąc dowiedzieć się, czy dr Zalewski mógł wejść w posiadanie preparatu, aby zbadać jego skład, wysłaliśmy do NIZP-PZH pytanie, jak wyglądają procedury polegające na przekazaniu szczepionki do badań laboratoryjnych. Dowiedzieliśmy się, że:

W oryginalnym nagraniu wykładu, które zostało usunięte z serwisu YouTube, dr Zalewski prezentuje fiolkę, jaką otrzymał do badań. Jako dowód pokazuje fotografie przedstawiającą zdjęcie pudełka z probówkami, oraz etykietę z nazwą firmy NEUCA SA. Przedsiębiorstwo to zajmuje się dystrybucją wyrobów medycznych, w tym również transportem szczepionek. Zdjęcia zaprezentowane przez dr. Zalewskiego mają być potwierdzeniem, że preparat, który przebadał, rzeczywiście było wykorzystywane do walki z COVID-19. (czas nagrania 1:28:15).

Źródło: www.cda.pl

Zwróciliśmy się z prośbą do Grupy Neuca o komentarz na temat etykiety widocznej na zdjęciu. W odpowiedzi otrzymaliśmy wiadomość, że transport preparatów podlega szczególnemu nadzorowi:

Dla porównania dostaliśmy fotografię, jak wyglądają opakowania zawierające preparaty dostarczane do punktów szczepień. Na pierwszym ze zdjęć widzimy pełne, zamknięte fiolki:

Źródło: komentarz dla Demagoga od Grupy Neuca

Druga fotografia prezentuje, jak wyglądają fiolki ze zdjętym kołnierzem zabezpieczającym.

Źródło: komentarz dla Demagoga od Grupy Neuca

Grupa Neuca cały czas próbuje ustalić, dokąd trafiła partia szczepionek, których etykieta jest widoczna na nagraniu.

Badanie wykonane przez Zalewskiego zostało przeprowadzone niezgodnie procedurami

W materiale zawierającym zapis całego wykładu możemy także usłyszeć o tym, jak wyglądało przygotowanie i przeprowadzenie badań przez dr. Zalewskiego (czas nagrania 1:20:31 – 1:22:06): „(…) wziąłem przygotowaną próbkę do badań, to muszę wysuszyć, (…) przygotowałem zgodnie z wymaganiami. Wziąłem takie monetki, umyłem rozpuszczalnikiem, przepłukałem wodą zdemineralizowaną i dałem kropelkę tego fluidu na monetkę, obok na drugą monetkę nakleiłem taśmę grafitową, z którego mamy zdjęcie i na tę dałem z drugiej próbki kropelkę i z trzeciej próbki kropelkę. Zostawiłem to na 4 dni,(…) leżało w domu na stole. Wyschło to no i później wziąłem to po 4 dniach, zawiozłem do napylenia. Zostało napylone węglem, bo to normalna procedura i zaczepia się na holder i wkłada się do mikroskopu”. 

Chcąc dowiedzieć się, jak wygląda procedura badań z wykorzystaniem mikroskopu, zwróciliśmy się z prośbą o komentarz do trojga naukowców: prof. UAM dr. hab. inż. Jakuba Rybkiego, wicedyrektora Centrum Zaawansowanych Technologii UAM, prof. UJ, dr. hab. Grzegorza Tylko z Zakładu Biologii i Obrazowania Komórki Uniwersytetu Jagiellońskiego, i prof. dr hab. Elżbiety Pyzy, kierowniczki tego Zakładu.

Na pytanie, co mogło znaleźć się pod mikroskopem, prof. Rybka odpisał:

Jakość przeprowadzonych pomiarów skomentował prof. Tylko. Jego zdaniem nie mają one żadnej wartości naukowej, ponieważ nie zostały zachowane w nich żadne standardy:

Prof. Pyzę poprosiliśmy o ocenę fotografii wykonanych za pomocą mikroskopu, rzekomo mających przedstawiać aluminiowe istoty. Jej zdaniem fakt, że próbki były przechowywane w domu w niesterylnych warunkach, przekreśla wartość takiego badania:

Naukowcy są zatem zgodni w opinii, że badanie przeprowadzone przez dr. Zalewskiego nie może zostać uznane za wiarygodne.

Zdaniem dr. Zalewskiego w szczepionkach są nie tylko aluminiowe istoty, ale również grafen

Grafen zawarty w szczepionkach to jedna z bardziej popularnych teorii spiskowych. Zgodnie z tezami głoszonymi przez dr. Zalewskiego stanowi on pożywkę dla zawartych w preparatach jajach (czas nagrania 4:08). Jak opisywaliśmy w jednej z naszych analiz, skład wszystkich szczepionek dopuszczonych do użytku w Unii Europejskiej jest jawny i można sprawdzić go w ulotkach preparatów wyprodukowanych przez koncerny Pfizer/BioNTech, Moderna, AstraZeneca i Johnson & Johnson. W żadnym z preparatów nie ma tlenku grafenu. Nie ma też wiarygodnych badań, które udowadniają obecność tej substancji w preparatach.

Podsumowanie

Sensacyjne tezy dr. Zalewskiego dotyczące zawartości szczepionek zostały zbudowane na pseudonaukowych podstawach. Poddane badaniom preparaty nie mogły zostać pozyskane w legalny sposób. Same pomiary zostały wykonane nierzetelnie, a wnioski wysnuto wbrew procedurom. Natrafiając na tego typu treści w internecie, warto się zastanowić, czy osoba przeprowadzająca „eksperyment” rzeczywiście ma kompetencję do tego, aby go wykonać prawidłowo.