FAKE NEWS W PIGUŁCE

Od początku pandemii tlenek grafenu zyskał na popularności jako „bohater” dezinformujących treści. W świetle fałszywych informacji grafen znajduje się w szczepionkach przeciw COVID-19. Miał być także rzekomo przenoszony przez osoby zaszczepione na te, które nie zdecydowały się przyjąć szczepionki. Nieprawdziwe doniesienia na temat grafenu dotyczyły również technologii mobilnych, gdyż miał on „reagować na fale 5G”.

Ostatnio na Facebooku opublikowano nagranie, mające stanowić dowód na obecność tlenku grafenu w wodzie mineralnej San Pellegrino, której producentem jest Nestlé.

Źródło: www.facebook.com

Nagranie lub zdjęcia przedstawiające „eksperyment” pojawiły się także na Twitterze (1, 2, 3) oraz w serwisach takich jak gloria.tv i rumble.com. W jednym z nich wspomniano, że materiał pochodzi ze Szwajcarii.

Przebieg „eksperymentu”. Co tak właściwie widzimy na nagraniu?

Na filmie, nagranym w języku niemieckim, widoczny jest „eksperyment” porównujący inną wodę mineralną z tą marki San Pellegrino. Mężczyzna nalewa jedną i drugą ciecz do osobnych kieliszków, a następnie dokonuje amatorskiego pomiaru substancji znajdujących się w obu cieczach (czas nagrania 01:12). Według treści filmu pomiar ten ma pokazywać poziom szkodliwości substancji znajdujących się w wodzie. W rzeczywistości mężczyzna mierzy przewodność elektryczną wody, pozwalającą ocenić jej mineralizację i zasolenie – nie to, czy zawiera ona tlenek grafenu.

W dalszej części „eksperymentu” dokonano elektrolizy wody, czyli jej chemicznego rozdzielania przy użyciu prądu elektrycznego. W wyniku tego procesu woda San Pellegrino stała się bardziej mętna, przez co wydaje się bardziej zanieczyszczona (czas nagrania 03:52).

Następnie do obu kieliszków przystawiono magnes (czas nagrania 04:16). Osad w naczyniu z wodą San Pellegrino „podąża” za nim, co ma rzekomo dowodzić obecności tlenku grafenu w tej cieczy.

W wodzie mineralnej nie ma grafenu! Osad nie dowodzi szkodliwości wody dla zdrowia

W wodzie wodociągowej i mineralnej występują sole mineralne, dzięki którym przewodzi ona prąd. Ten fakt – jak czytamy na stronie Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Kędzierzynie-Koźlu – bywa wykorzystywany w nieuczciwych „eksperymentach”. Jak wyjaśnił prof. Jacek Nawrocki z Zakładu Technologii Uzdatniania Wody Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, co najmniej jedną z elektrod urządzenia wykorzystanego do przeprowadzenia tego typu „eksperymentów” wykonuje się z żelaza. Metalowy pręt zanurzony w wodzie zaczyna się rozpuszczać. W wyniku tego zachodzi reakcja chemiczna, która powoduje powstanie osadu.

Z czego wynika różnica w kolorze osadu w obu cieczach? To nie efekt zawartości tlenku grafenu!

Podobnemu „eksperymentowi” przyglądał się serwis France Info, czyli francuskiego nadawcy publicznego. Prof. Florence Fourcade z Instytutu Nauk Chemicznych Uniwersytetu w Rennes, wyjaśniła, że o odmiennych kolorach osadów w wodzie decyduje materiał, z którego wykonano elektrody. Naukowczyni tłumaczyła, że jeśli pręt jest zrobiony z żelaza, utlenia się do zielonkawych jonów żelaza, które w kontakcie z tlenem tworzą jony żelazowe koloru pomarańczowego. Jeśli zaś elektroda jest wykonana z aluminium, utlenia się do koloru brązowego.

Im więcej osadu tym lepiej. Świadczy on o obecności w wodzie potrzebnych minerałów

Do tego typu „eksperymentów”, jak ten widoczny w omawianym filmie, odniósł się także producent wody mineralnej Kinga Pienińska. Jak podkreślono na jego stronie, „im więcej osadu się wytrąci tym lepiej, bo to znaczy, że w wodzie jest więcej potrzebnych minerałów”.

Przyjmując, że „badanie” zostało przeprowadzone poprawnie i bez manipulacji, dowodzi ono, że woda marki San Pellegrino zawiera więcej minerałów niż produkt innej firmy. Świadczy o tym właśnie większa ilość osadu.

Przewodność elektryczna wody pozwala ocenić stopień mineralizacji i zasolenia wody, a nie obecność grafenu

Na kartce umieszczonej w tle filmu widoczny jest napis „substancje przewodzące” oraz „nieprzewodzące”, a także wyliczenia, które przedstawiają rzekomo wpływ poziomu substancji w wodzie na organizm człowieka. Wynik zmierzony w ramach „eksperymentu” wyniósł 750 µS/cm (mikrosimensów na centymetr) w odniesieniu do wody San Pellegrino (czas nagrania 01:36). Według informacji zamieszczonych w tle filmu ma to oznaczać zły wpływ na organizm człowieka.

Pomiar dokonany na nagraniu dotyczył przewodności elektrycznej wody, czyli wartości określającej zdolność wody do przewodzenia prądu. Poznanie wartości przewodności elektrycznej wody umożliwia ocenę jej mineralizacji oraz zasolenia. Nie mierzy natomiast poziomu szkodliwych substancji zawartych w wodzie.

Co ciekawe, pomiar dokonany w filmie dla drugiej wody wyniósł 1 508 µS/cm (czas nagrania 01:22), czyli znacznie więcej niż w przypadku San Pellegrino. Jednak osad, który wytrącił się w niej po przeprowadzeniu elektrolizy, jest mniej mętny (czas nagrania 03:52). Kolejne etapy „eksperymentu” przeczą więc sobie wzajemnie.

Co więcej, wyliczenia zamieszczone na kartce znajdującej się w tle filmu, nie są poparte badaniami. Nie wskazano także ich źródła.

„Eksperyment” przeprowadzony na filmie nie jest wiarygodny z punktu widzenia nauki

Widoczny na nagraniu „eksperyment” nie jest miarodajny, a jego wyniki nie mogą być traktowane jako dowód na obecność tlenku grafenu w wodzie. „Próba badawcza” wynosi wyłącznie dwie butelki wody, podczas gdy dla zachowania rzetelności powinna być znacznie większa, a badanie należałoby wielokrotnie powtórzyć.

Co więcej, do przeprowadzenia badania potrzebne jest wiedza naukowa, a nierzadko również doświadczenie. Nie wiemy, kim jest mężczyzna dokonujący „eksperymentu” widocznego w materiale. Aby wyniki badania mogły zostać uznane za wiarygodne, konieczne jest również uzyskanie recenzji od niezależnego eksperta, o której w tym przypadku nie może być mowy.

Tlenek grafenu, a może inne substancje? Podobne „badanie” zdementowano już w przeszłości

W przeszłości w sieci pojawił się już podobny „eksperyment”. Również wykorzystano w nim elektrolizę w celu udowodnienia obecności jakiegoś składnika w wodzie, którego w rzeczywistości w niej nie ma.

Wówczas amatorskie „badanie” miało wykazać obecności pestycydów w wodzie mineralnej. Sprawą „eksperymentu” zajęła się redakcja France Info, która o jego przebieg i wyniki zapytała ekspertów. Naukowcy podkreślili, że „badanie” to dowiodło obecności w wodzie jedynie przewodzących soli mineralnych.

Woda bez szkodliwych substancji? Szkodliwy może być właśnie brak minerałów!

Jeśli poddamy elektrolizie wodę destylowaną lub osmotyczną, czyli oczyszczoną z ok. 95 proc. występujących w niej zanieczyszczeń, nie zaobserwujemy charakterystycznego osadu. Nie wynika to jednak z tego, że taka woda jest szczególnie bezpieczna i przez to wskazana do spożycia.

Proces destylacji usuwa z wody wszystkie zanieczyszczenia, ale prowadzi do pozbycia się także niemal stu procent minerałów rozpuszczonych w wodzie. Woda destylowana znajduje zastosowanie m.in. w czyszczeniu sprzętu medycznego oraz w samochodach, ponieważ nie powoduje korozji metalowych części auta. Nie jest ona jednak odpowiednia do spożycia, a dla niektórych osób może być nawet szkodliwa.

Również poddanie wody procesowi odwróconej osmozy powoduje usunięcie z niej składników mineralnych. Prof. Jacek Nawrocki podkreślił w tym kontekście, że:

Podsumowanie

„Eksperyment” przedstawiony w omawianym nagraniu nie dowodzi obecności tlenku grafenu w wodzie mineralnej. Tego typu materiały bazują na braku powszechnej wiedzy w tym zakresie i w nienaukowy sposób starają się udowodnić tezy, których prawdziwości mogłaby dowieść tylko nauka. 

Naciągacze wielokrotnie starali się przekonać ludzi do zakupu filtrów lub sprzętów „uzdatniających” wodę, które mają oczyszczać ją z rzekomo szkodliwych substancji. Mają temu służyć fałszywe „eksperymenty” oraz przekonywanie o niebezpieczeństwie dla zdrowia, wynikające z picia wody z kranu lub mineralnej, co jednak nie jest poparte żadnymi badaniami. O podobnych przypadkach przeczytasz w naszych analizach. Nierzetelne i niewiarygodne „badania” miały już dowodzić m.in. szkodliwości potraw podgrzewanych przy użyciu kuchenki mikrofalowej czy niebezpieczeństwa wynikającego rzekomo z noszenia maseczki.