13 kwietnia 2021 roku na Facebooku zostało opublikowane zdjęcie fantomu na szpitalnym łóżku i dwóch osób w kombinezonach, które mocują nad nim tzw. namiot barierowy. Podpisano komentarzem: „A tu kolejny manekin z niewydolnością oddechową propaganda na całego”.

Źródło: www.facebook.com

Post był szeroko powielany w sieci. Zdjęcie zostało udostępnione ponad 3,5 tys. razy. Przed publikacją nie sprawdzono źródła zdjęcia ani okoliczności, w jakich zostało zrobione. Kontekst został dopisany bez żadnych podstaw mających przesądzać o wiarygodności tezy, że jest to fotografia propagandowa.

Skąd pochodzi to zdjęcie?

Fotografia udostępniona w poście została zrobiona w Centrum Symulacji Medycznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, którego celem jest rozwój dydaktyki metodą symulacji. To, co widzimy na fotografii, to prezentacja nowego wynalazku: namiotu barierowego. Ma on zapobiegać niekontrolowanemu rozprzestrzenianiu się aerozolu wydychanego przez pacjentów zakażonych m.in. wirusem SARS-CoV-2, poprzez oddzielenie ich od personelu szpitala. Jednocześnie, jako dodatkowe wyposażenie szpitali, ma pozwolić na bezpieczniejsze wykonywanie zabiegów, np. podłączania pacjenta do respiratora. Materiał na ten temat opublikowano w kwietniu 2020 roku w „Teleexpressie” emitowanym w Programie 1 Telewizji Polskiej (TVP1). Później informowało o tym również wiele innych serwisów, m.in. Nauka w Polsce czy Puls Medycyny.

Zdjęcie, które pojawiło się w poście na Facebooku, zostało opublikowane m.in. na stronie TVP INFO wraz z informacją z 15 maja 2020 roku o zbiórce pieniędzy przez Grupę PZU, której część miała zostać przekazana na zakup takich namiotów. Podpis „fot. PZU” wyraźnie wskazuje na autorstwo i oficjalne źródło fotografii. Na innych zdjęciach udostępnionych na stronie tvp.pl wyraźnie widać, że w symulacji wykorzystywany jest manekin, a nie prawdziwy człowiek.

Pandemia COVID-19 jest faktem

Stan pandemii został ogłoszony przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) 11 marca 2020 roku. Według statystyk do 19 kwietnia 2021 roku na całym świecie w jej wyniku zmarło ponad 3 mln ludzi i odnotowano ponad 140 mln przypadków zakażenia wirusem SARS-CoV-2 (szacuje się, że u 80 proc. zakażonych choroba ma łagodny przebieg). Po tym, jak w grudniu ubiegłego roku odnotowano pierwszy przypadek na Antarktydzie, pandemią jest dotknięty każdy kontynent. W wyniku wprowadzanych obostrzeń, mających na celu ograniczenie transmisji wirusa, pandemia wpływa na gospodarkę i życie codzienne oraz obciąża system opieki zdrowotnej.

Podsumowanie

Na łamach Demagoga wielokrotnie pisaliśmy już o podobnych przypadkach dezinformacji, które zyskują (nierzadko ogromną) popularność w mediach społecznościowych jako potwierdzenie tez antyszczepionkowych, koronasceptycznych oraz teorii spiskowych. Do zdjęć, których źródło nie jest sprawdzone lub zupełnie pominięte, dopisywany jest fałszywy kontekst albo sugestia – tak jak w tym przypadku. Podobnie było, gdy w mediach społecznościowych krążyły fotografie pobrane z baz zdjęć, które miały być dowodem na to, że pandemia jest spiskiem wspieranym przez medialną propagandę. Opisywaliśmy też przypadek, w którym film pochodzący z planu zdjęciowego teledysku został rozpowszechniony w sieci jako klip, rzekomo pokazujący statystów „grających” – na potrzeby propagandy – pacjentów zmarłych na COVID-19. Podobnych przykładów jest wiele. Takie fałszywe informacje mogą powodować spadek zaufania do wiarygodnych źródeł informacji i szerzenie strachu, jak również kształtować lekceważące postawy w społeczeństwie.