Obietnica skrócenia kolejek do lekarzy została w programie PiS z 2014 r. sprowadzona do sześciu postulatów:

• powstrzymania prywatyzacji w służbie zdrowia,
• przywrócenia roli lekarza pierwszego kontaktu,
• odbiurokratyzowania pracy lekarzy,
• powstrzymania biurokratyzacji i prywatyzacji ratownictwa medycznego,
• wprowadzenia zasady referencyjności,
• przyspieszenia informatyzacji systemu opieki zdrowotnej i dostępu do

Główne zmiany w tym zakresie przyniosły poniższe ustawy:

• Nowelizacja ustawy o działalności leczniczej na mocy której do Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego nie może należeć mniej niż 51% kapitału zakładowego szpitala;
• Ustawa o podstawowej opiece zdrowotnej wzmacniająca pozycję lekarza rodzinnego, będącego od tej pory koordynatorem pacjenta w całym systemie ochrony zdrowia;
• Nowelizacja kilku ustaw upoważniająca asystentów medycznych do wystawiania zaświadczeń lekarskich i odciążająca tym samym lekarzy;
• Nowelizacja Ustawy o państwowym ratownictwie medycznym, w myśl której in. od 1 stycznia 2021 r. dyspozytornia medyczna będzie komórką organizacyjną urzędu wojewódzkiego;
• Nowelizacja Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych tworząca tzw. sieć szpitali, czyli system podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej;
• Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem rozwiązań w obszarze e-zdrowie

Realizacja obietnicy skrócenia kolejek wymagała systemowego podejścia do reformy służby zdrowia. Czy działania podjęte przez PiS przyniosły pożądane efekty w tym zakresie?

Dwa niezależne od siebie raporty – Fundacji Watch Health Care i Najwyższej Izby Kontroli – wskazują na tendencję odwrotną. Zgodnie z barometrem WHC od 2016 r., czyli od momentu podjęcia pierwszych działań na rzecz realizacji planu skracania kolejek przez rząd PiS, średni czas oczekiwania na gwarantowane świadczenia zdrowotne regularnie wzrastał. O ile w 2016 r. wynosił on 3 miesiące, to w pierwszym kwartale 2019 r. wartość ta wzrosła do 3,8 miesiąca. W stosunku do roku 2015 czas oczekiwania zwiększył się o 0,8/0,9 miesiąca (w zależności od przyjętego kwartału). Liczba miesięcy spędzanych na oczekiwaniu na wizytę jest w 2019 r. największa w całym zawartym w raporcie przedziale czasowym, czyli od początku 2012 r. Na 43 wymienione w raporcie WHC dziedziny medycyny tylko w przypadku 9 czas oczekiwania na wizytę uległ skróceniu (najwięcej w przypadku otolaryngologii – aż o 4,4 miesiąca). Wydłużeniu uległy kolejki w 14 dziedzinach. W przypadku pozostałych 20 dziedzin czas oczekiwania nie uległ zasadniczej zmianie.

Szczególnemu wydłużeniu uległ czas oczekiwania w następujących dziedzinach:

• ortopedia i traumatologia narządu ruchu (wzrost o 2,9 miesiąca),
• chirurgia naczyniowa (o 2,8 miesiąca),
• kardiologia dziecięca (o 2,3 miesiąca),
• medycyna paliatywna (o 2,3 miesiąca),
• nefrologia (o 2,3 miesiąca).

Najdłużej, bo aż 11,6 miesiąca, czeka się na wizytę u endokrynologa. Niewiele krótszy czas oczekiwania – 10,9 miesiąca – przypadł patologii słuchu.

Dane z raportu NIK są mniej aktualne – najnowszy raport, jakim dysponujemy, pochodzi z grudnia 2017 r. W porównaniu do 2016 r., średni czas oczekiwania na świadczenia dla przypadków stabilnych wydłużył się wówczas w 113 przypadkach, w 176 pozostał niezmieniony, a w 82 skrócił się. Dla przypadków pilnych, czas oczekiwania wydłużył się w 51 przypadkach, w 297 pozostał bez zmian, a skrócił się w 23.

NIK wymienił również liczne poradnie, w których czas oczekiwania uległ największemu wydłużeniu. Są to:

• poradnia osteoporozy – wzrost o 28 dni,
• poradnia hepatologiczna – o 19 dni,
• poradnie neurochirurgiczna i chorób zakaźnych – o 16 dni,
• poradnia chorób zakaźnych dla dzieci – o 13

Jeśli chodzi o leczenie szpitalne, zgodnie z danymi NIK, największy wzrost czasu oczekiwania odnotowano w przypadku leczenia przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C terapią bezinterferonową – 82 dni. Z kolei w rehabilitacji leczniczej najdłużej oczekiwano (przypadki stabilne) na świadczenia w oddziałach paraplegii i tetraplegii (paraliżu dwu- i czterokończynowego w wyniku przerwania rdzenia kręgowego) – rekordowe 1 209 dni. Za raportem warto zacytować, że „w ocenie NIK w przypadku szybkiego rozwoju choroby zakaźnej (…) długi czas oczekiwania do specjalisty może stanowić zagrożenie epidemiologiczne dla ludności”.