Czym jest konwencja stambulska?

Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (tzw. konwencja stambulska) została podpisana przez Polskę 18 grudnia 2012 roku, a ratyfikowana w kwietniu 2015 roku.

Konwencja Stambulska to międzynarodowy dokument, który zobowiązuje państwa, które ją ratyfikowały, do zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Konwencja zawiera zestaw prawnie wiążących standardów, które mają na celu zapobieganie przemocy, pomoc ofiarom i zapewnienie, by sprawcy stanęli przed obliczem wymiaru sprawiedliwości.

Konwencja zobowiązuje państwa do tworzenia prawa i podejmowania innych środków, które są konieczne do ochrony przed przemocą w sferze publicznej i prywatnej (art. 4 ust. 1). Do tych praw zalicza się m.in. konstytucyjna zasada równości kobiet i mężczyzn (art. 4 ust. 2). W Polsce reguluje ją art. 33 Konstytucji.

Konwencja stambulska i wniosek do Trybunału Konstytucyjnego

W 2020 roku ówczesny premier Mateusz Morawiecki złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o zbadanie zgodności konwencji stambulskiej z Konstytucją RP. Zdaniem Morawieckiego może mieć ona „ideologiczne podłoże” i niewłaściwie definiować źródła przemocy.

Na łamach Rzeczpospolitej opublikowano sondaż, w którym na pytanie, czy Polska powinna wycofać się z konwencji stambulskiej, jedynie 15 proc. odpowiedziało twierdząco, a aż 62 proc. odniosło się negatywnie do takiego działania. W następstwie działań wokół konwencji stambulskiej w 2020 roku w wielu polskich miastach doszło do protestów przeciwko wypowiedzeniu dokumentu.

Tusk cofnął wniosek złożony do TK przez Morawieckiego

Nowy rząd na czele którego stoi Donald Tusk, zdecydował o wycofaniu wniosku z Trybunału Konstytucyjnego. Premier podkreślił, że ochrona kobiet i dzieci przed przemocą to temat ponadpolityczny.

„Ochrona kobiet i dzieci przed przemocą to jest coś, co nigdy nie powinno być przedmiotem kłótni politycznej, tylko wspólnej troski, aby to jak najskuteczniej implementować” – powiedział premier.

Wycofanie wniosku z Trybunału Konstytucyjnego oznacza, że konwencja stambulska nadal obowiązuje w Polsce, a obecny rząd ją akceptuje.

Projekt zmieniający definicję gwałtu

Według strony Rady Europy, gdzie prowadzony jest monitoring implementacji założeń konwencji wśród sygnatariuszy, Polska od kilku lat nie podjęła nowych działań na rzecz realizacji polityki antyprzemocowej. Z drugiej strony za element polityki antyprzemocowej można uznać projekt złożony przez posłanki Koalicji Obywatelskiej proponujący zmianę definicji gwałtu. Propozycja nowelizacji Kodeksu karnego w tym zakresie została skierowana do I czytania w Sejmie. Zakłada ona brak dobrowolnej i świadomej zgody kobiety za wystarczającą przesłankę do uznania czynu za gwałt.

Biorąc pod uwagę ten projekt oraz wycofanie konwencji stambulskiej z Trybunału Konstytucyjnego, uznajemy, że obietnica przystąpienia do realizacji polityki antyprzemocowej została zrealizowana.