Strona główna Wypowiedzi Czy liczba dni upalnych i pożarów w Polsce stale rośnie?

Czy liczba dni upalnych i pożarów w Polsce stale rośnie?

Czy liczba dni upalnych i pożarów w Polsce stale rośnie?

Urszula Zielińska

Posłanka
Partia Zieloni

Liczba dni upalnych i liczba pożarów w Polsce rosną systematycznie. Tylko w 2019 roku. Polska była trzecim najbardziej dotkniętym przez pożary krajem w Europie, za Hiszpanią i Portugalią.

28. posiedzenie Sejmu, 14.04.2021

Manipulacja

Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:

  • pominięcie ważnego kontekstu,  
  • wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,  
  • wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking), 
  • używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,  
  • wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza, 
  • pozamerytoryczne sposoby argumentowania.

Sprawdź metodologię

28. posiedzenie Sejmu, 14.04.2021

Manipulacja

Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:

  • pominięcie ważnego kontekstu,  
  • wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,  
  • wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking), 
  • używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,  
  • wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza, 
  • pozamerytoryczne sposoby argumentowania.

Sprawdź metodologię

  • W 2019 roku spośród państw UE największą liczbę pożarów odnotowano w Hiszpanii, Portugalii i Polsce.
  • Do 30 czerwca 2020 roku wystąpiło łącznie 37 dni upalnych na 25 różnych stacjach synoptycznych. Z roku na rok liczba dni upalnych w Polsce w odniesieniu do liczby stacji rośnie.
  • W 2020 roku w Polsce odnotowano 128 754 pożarów, z czego 91 oceniono jako bardzo duże i 410 jako duże. W 2019 roku miało miejsce 153 520 pożarów, z czego 101 bardzo dużych i 591 dużych, zatem więcej niż w roku 2020. Również w roku 2018, 2015, 2012 i 2011 zarejestrowano znacznie więcej pożarów niż w roku ubiegłym. Nie jest zatem prawdą, że liczba pożarów na terenie Polski z roku na rok „rośnie systematycznie”.
  • Jako że tylko część wypowiedzi Urszuli Zielińskiej jest prawdziwa, całość oceniamy jako manipulację.

W trakcie debaty pierwszego dnia obrad 28. posiedzenia Sejmu, 14 kwietnia 2021 roku, w części poświęconej sprawozdaniu Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw, Urszula Zielińska, posłanka Partii Zieloni, stwierdziła, że liczba dni upalnych i liczba pożarów w Polsce rosną systematycznie oraz że w 2019 roku Polska była trzecim najbardziej dotkniętym przez pożary krajem w Europie, za Hiszpanią i Portugalią.

Liczba upalnych dni w Polsce

Zgodnie z danymi Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego (IMiGW-PIB) upał definiuje się jako stan pogody, gdy temperatura powietrza na wysokości 2 m nad poziomem gruntu przekracza +30°C. Zgodnie z powyższą definicją za dzień upalny uważa się każdy dzień z temperaturą maksymalną powyżej 30°C. W Polsce obowiązuje 3-stopniowa skala ostrzeżeń związanych z zagrożeniem wywołanym upałami:

  • stopień 1. zagrożenia:
    • przez co najmniej dwa dni temperatura maksymalna wynosi od 30°C do 34°C, a temperatura minimalna – mniej niż 18°C, lub
    • temperatura maksymalna wynosi co najmniej 35°C przez minimum jeden dzień, bez względu na temperaturę minimalną,
  • stopień 2. zagrożenia: przez co najmniej dwa dni temperatura maksymalna wynosi od 30°C do 34°C, a temperatura minimalna – co najmniej 18°C,
  • stopień 3. zagrożenia: przez co najmniej dwa dni temperatura maksymalna przekracza 34°C.

W 2018 roku liczba wystawionych ostrzeżeń o upale wyniosła 78. W kolejnym roku wzrosła do 141. Zgodnie z wyliczeniami IMiGW-PIB w Polsce z roku na rok obserwuje się coraz więcej dni upalnych. Do 30 czerwca 2020 roku (najnowsze dostępne dane) wystąpiło łącznie 37 dni upalnych na 25 różnych stacjach synoptycznych.

Źródło: IMGW-PIB

Jak czytamy w serwisie Bazy Wiedzy o Zmianach Klimatu, w drugiej połowie XX wieku i na początku XXI wieku aż 90 proc. fal upałów występowało w miesiącach wakacyjnych. Średnio dla całego kraju zjawiska te pojawiały się raz na dwa lata, najczęściej w centralnej części Polski, a najrzadziej w górach. W ponad połowie przypadków fale upałów trwały od trzech do pięciu dni. Dwukrotnie – w 1994 i 2015 roku – wystąpiły jednak okresy dłuższe niż 16 dni. W tym drugim przypadku na stacji w Słubicach odnotowano rekordowo długą falę upałów, trwającą aż 31 dni. Zjawisko to wiąże się zazwyczaj z napływem gorących mas powietrza znad Afryki i typową dla letniego wyżu bezchmurną pogodą.

Oprócz fal upałów analizie poddawane są także inne wskaźniki klimatyczne, jak: liczba dni gorących (najwyższa temperatura w ciągu doby powyżej 25°C), liczba dni upalnych (najwyższa temperatura w ciągu doby powyżej 30°C) czy liczba nocy tropikalnych (najniższa temperatura w ciągu doby powyżej 20°C). Z prowadzonych przez naukowców obserwacji wynika, że okresy letnie są coraz cieplejsze – np. w ostatnim 30-leciu średnia liczba dni upalnych w Polsce wzrosła o ok. 5 dni. Średnia temperatura w miesiącach letnich (od czerwca do sierpnia) również się zwiększyła – o ok. 2-3°C.

Dwa ostatnie dziesięciolecia XX wieku i pierwsza dekada XXI wieku były najcieplejsze w 230-letniej historii obserwacji meteorologicznych w Warszawie. W kolejnych dziesięcioleciach średnie roczne wartości temperatury wynosiły odpowiednio: +8,7°C, +8,9°C i +9,2°C. Najcieplejszymi, w porównaniu do średniej 7,7°C z okresu 1779-2000, były z kolei lata: 2008 ze średnią roczną 10,2°C, 2000 (10.0°C), 2007 (10,0°C) i 1989 (9,8°C).

Największy wpływ na warunki klimatyczne wywierają zjawiska ekstremalne. Obserwowany obecnie wzrost liczby takich zjawisk zauważalnie zmienia dynamikę cech klimatu w Polsce. Do zjawisk termicznych niekorzystnych i uciążliwych dla środowiska i społeczeństwa należą fale upałów (ciągi dni z maksymalną temperaturą dobową powietrza co najmniej 30°C, utrzymującą się przez co najmniej trzy dni), najczęściej występujące w południowo-zachodniej części Polski, a najrzadziej w rejonie wybrzeża i w górach, z najdłuższymi ciągami dni upalnych trwającymi minimum 17 dni (Nowy Sącz, Opole, Racibórz).

Pożary w Polsce

Zgodnie z danymi Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej liczba pożarów w latach 2011-2020 kształtowała się następująco:

  • 2020 rok: 128 754 pożary, z czego 91 ocenionych jako bardzo duże i 410 jako duże,
  • 2019 rok: 153 520 pożarów, z czego 101 ocenionych jako bardzo duże i 591 jako duże,
  • 2018 rok: 149 434 pożary, z czego 99 ocenionych jako bardzo duże i 500 jako duże,
  • 2017 rok: 125 892 pożary, z czego 70 ocenionych jako bardzo duże i 298 jako duże,
  • 2016 rok: 126 228 pożarów, z czego 74 ocenione jako bardzo duże i 316 jako duże,
  • 2015 rok: 184 819 pożarów, z czego 110 ocenionych jako bardzo duże i 662 jako duże,
  • 2014 rok: 145 237 pożarów, z czego 83 ocenione jako bardzo duże i 528 jako duże,
  • 2013 rok: 126 426 pożarów, z czego 69 ocenionych jako bardzo duże i 340 jako duże,
  • 2012 rok: 183 888 pożarów, z czego 77 ocenionych jako bardzo duże i 674 jako duże,
  • 2011 rok: 171 839 pożarów, z czego 80 ocenionych jako bardzo duże i 482 jako duże.

Najwięcej pożarów przyniosły lata 2011, 2012, a przede wszystkim 2015, w którym wystąpiło aż 55 tys. pożarów więcej niż w roku ubiegłym. Rok 2020 okazał się pod tym względem zdecydowanie mniej tragiczny niż dwa poprzednie lata: w stosunku do 2018 roku liczba pożarów spadła o 20 tys., a w porównaniu do 2019 o niecałe 25 tys. Więcej pożarów niż w 2020 roku odnotowano również w roku 2014.

Pożary lasów w Unii Europejskiej

Zgodnie z komunikatem Eurostatu rok 2019 był pod względem pożarów lasów na świecie najgorszym rokiem od wielu lat. Spłonęło ponad 400 tys. hektarów obszarów przyrodniczych w Europie oraz ucierpiała rekordowo wysoka liczba obszarów chronionych. Jak pokazuje sprawozdanie „Forest Fires in Europe, Middle East and North Africa 2019”, zmiana klimatu nadal wpływa na długość i intensywność zagrożenia pożarowego w Europie. Do marca 2019 roku w UE spłonęły obszary o większej powierzchni niż średnio w całym roku podczas ostatnich 12 lat. Z drugiej jednak strony dzięki zwiększonej gotowości i skuteczniejszemu reagowaniu sezon 2019 był jednym z najlepszych w historii pod względem zapobiegania wypadkom (w tym śmiertelnym) związanym z pożarami.

W 2019 roku spośród państw UE największą liczbę pożarów odnotowano w Hiszpanii, Portugalii i Polsce.

Największe szkody w obszarach chronionych – według europejskiego systemu informacji o pożarach lasów (EFFIS) – odniosła natomiast Rumunia, gdzie spłonął obszar 73 444 ha. Pożary lasów poważnie dotknęły europejskie obszary chronione „Natura 2000” – w 2019 roku spłonęło 159 585 ha ich powierzchni, co oznacza, że prawie połowa całkowitej powierzchni dotkniętej pożarami w UE znajdowała się w tych kluczowych strefach różnorodności biologicznej.

Jednocześnie pod względem zapobiegania wypadkom, w tym śmiertelnym, sezon 2019 był dotychczas jednym z najlepszych: w państwach uwzględnionych w sprawozdaniu za 2019 rok w pożarach obszarów leśnych śmierć poniosły tylko trzy osoby.

Aktualny stan zagrożenia pożarowego w Europie można śledzić na interaktywnej mapie na stronie EFFIS.

Podsumowanie

Urszula Zielińska ma rację, twierdząc, że liczba dni upalnych w Polsce rośnie. Za prawdziwy należy uznać również fragment wypowiedzi, zgodnie z którym w 2019 roku Polska była trzecim najbardziej dotkniętym przez pożary krajem w Europie, za Hiszpanią i Portugalią.

Fałszywe jest jednak stwierdzenie dotyczące wzrostu liczby pożarów. W 2020 roku zanotowano bowiem mniej tego rodzaju zjawisk niż w roku 2019. Więcej pożarów niż w roku 2020 miało miejsce także w latach 2018, 2015, 2014, 2012 i 2011.

Podsumowując, na podstawie powyższych danych wypowiedź uznajemy za manipulację, ponieważ stanowi ona połączenie informacji prawdziwych z fałszywymi.

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Wpłać, ile możesz

Na naszym portalu nie znajdziesz reklam. Razem tworzymy portal demagog.org.pl

Wspieram

Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci

Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej

Sprawdź!