Poseł Włodzimierz Czarzasty utożsamia wprowadzenie stanu wyjątkowego z obligatoryjnymi ograniczeniami praw samorządów, działalności partii politycznych oraz swobód obywatelskich. Wprowadzenie tych restrykcji jest jednak fakultatywne. Polskie prawo pozwala na ich wdrożenie, lecz jednocześnie nie nakłada takiego obowiązku na odpowiednie organy. W związku z powyższym wypowiedź uznajemy za manipulację.

Jak wygląda procedura wprowadzenia stanu wyjątkowego?

Zgodnie z Konstytucją stan wyjątkowy jest jednym z trzech rodzajów stanów nadzwyczajnych. Może zostać wprowadzony w przypadku zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego (art. 231).

Z wnioskiem o jego wprowadzenie występuje Rada Ministrów. Finalna decyzja należy do prezydenta, który może odrzucić inicjatywę rządu bądź rozpatrzyć ją pozytywnie. Następnie głowa państwa wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego, które w ciągu 48 godzin od momentu podpisania musi zostać przedstawione Sejmowi. Izba niższa polskiego parlamentu jest zobligowana do rozpatrzenia rozporządzenia niezwłocznie. W sytuacji, gdy posłowie nie podzielają zdania prezydenta, mają oni możliwość uchylenia aktu prawnego bezwzględną większością głosów przy zachowaniu kworum. Jeżeli sejm nie jest w stanie się zebrać (np. ze względu na duże zagrożenie), prezydent na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenie z mocą ustawy. Musi ono zostać zatwierdzone na najbliższym posiedzeniu Sejmu.

Stan wyjątkowy obowiązuje od dnia ogłoszenia przez prezydenta w Dzienniku Ustaw RP przez maksymalnie 90 dni. Ustawa zasadnicza dopuszcza jego przedłużenie na okres nie dłuższy niż 60 dni. Może to nastąpić wyłącznie raz za zgodą Sejmu.

Stan wyjątkowy – dozwolone ograniczenia

Zgodnie z art. 16 ustawy z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie wyjątkowym w czasie jego trwania mogą być zawieszone prawa do:

1) organizowania i przeprowadzania wszelkiego rodzaju zgromadzeń;

2) organizowania i przeprowadzania imprez masowych oraz prowadzonych w ramach działalności kulturalnej imprez artystycznych i rozrywkowych, niebędących imprezami masowymi;

3) strajków pracowniczych i innych form protestu w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach;

4) strajków i innych niż strajki form akcji protestacyjnych rolników;

5) akcji protestacyjnych studentów organizowanych przez studenckie samorządy, stowarzyszenia lub organizacje;

6) zrzeszania się poprzez:

• ustanowienie zakazu tworzenia i rejestracji nowych stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich oraz innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji,
• nakazanie okresowego zaniechania działalności zarejestrowanych stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich oraz innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji, których działalność może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.

Ponadto mogą zostać wprowadzone obostrzenia w zakresie:

• cenzury prewencyjnej środków społecznego przekazu obejmującej materiały prasowe w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 roku – Prawo prasowe,
• kontroli zawartości przesyłek, listów, paczek i przekazów przekazywanych w ramach usług pocztowych o charakterze powszechnym lub usług kurierskich,
• kontroli treści korespondencji telekomunikacyjnej i rozmów telefonicznych lub sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych,
• emisji sygnałów uniemożliwiających nadawanie lub odbiór przekazów radiowych, telewizyjnych lub dokonywanych poprzez urządzenia i sieci telekomunikacyjne, których treść może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.

Podczas trwania stanu wyjątkowego polskie prawo przewiduje możliwość zwiększenia kompetencji władzy wykonawczej. Jeżeli jednostki władz samorządowych nie są w stanie skutecznie wykonywać swoich kompetencji bądź nie wykonują należycie obowiązków wynikających z przepisów o wprowadzeniu stanu wyjątkowego, Prezes Rady Ministrów, na wniosek właściwego wojewody, może zawiesić ich działalność do czasu zniesienia stanu wyjątkowego lub na czas określony i ustanowić w ich miejsce zarząd komisaryczny sprawowany przez komisarza rządowego.

W trakcie stanu wyjątkowego władze mają również możliwość podjąć decyzję o odosobnieniu osoby, która ukończyła 18. rok życia. Podstawą do tego jest zaistnienie uzasadnionego podejrzenia, że osoba ta pozostając na wolności będzie prowadziła działalność zagrażającą konstytucyjnemu ustrojowi państwa, bezpieczeństwu obywateli lub porządkowi publicznemu, albo sytuacja, gdy odosobnienie jest niezbędne dla zapobieżenia popełnienia czynu karalnego lub uniemożliwienia ucieczki po jego popełnieniu. Przepisy dopuszczają również  odosobnienie osoby, która ukończyła 17. rok życia, jeżeli przeprowadzona uprzednio z nią rozmowa ostrzegawcza okazała się nieskuteczna.

Wprowadzenie ograniczeń praw i wolności obywatelskich nie jest jednak obligatoryjne ani wprowadzane automatycznie. Polskie prawo jedynie umożliwia wprowadzenie ograniczeń w ramach stanu wyjątkowego. Włodzimierz Czarzasty utożsamia wprowadzenie stanu wyjątkowego z obligatoryjnymi ograniczeniami praw samorządów, działalności partii politycznych oraz swobód obywatelskich. Tym samym jego wypowiedź oceniamy jako manipulację.