Czym jest przysposobienie?

Adopcja, inaczej przysposobienie (od łac.: adoptio – przybranie, usynowienie), jest uznaniem dziecka innych rodziców, z którym nie ma więzi biologicznej, za własne. Ma ona nie tylko wymiar psychologiczny, lecz także prawny: powstałe w wyniku adopcji relacje łączące dziecko i jego nowych rodziców są tożsame z relacjami opartymi na więzach krwi i pochodzeniu. Zarówno dziecko, jak i jego nowi rodzice mają więc względem siebie takie same prawa i obowiązki, jakie istnieją między potomstwem a jego biologicznymi rodzicami.

Przysposobienie dziecka reguluje dział II kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 

Zgodnie z art. 115 par. 1 przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie. Przysposobienie przez jednego z małżonków nie może nastąpić bez zgody drugiego małżonka, chyba że ten nie ma zdolności do czynności prawnych albo porozumienie się z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.

Brzmienie przepisów adopcyjnych nie wyklucza więc nie tylko przysposobienia dokonywanego przez pary jednopłciowe, ale także przez np. singli.

Czym jest „wspólne pożycie”?

Wypowiedź Michała Wójcika odnosi się do możliwości adopcji dzieci przez osoby pozostające ze sobą we wspólnym pożyciu.

Wyrażenie to, jak zauważył w uchwale z 2016 roku Sąd Najwyższy, ma charakter nieostry, nie posiada definicji legalnej w żadnej gałęzi prawa. Brak jest również stałego pojmowania tego wyrażenia w orzecznictwie sądowym oraz w wypowiedziach doktryny. W prawie rodzinnym „wspólne pożycie” funkcjonuje jedynie w odniesieniu do małżeństwa. Na gruncie art. 23 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wyrażenie to oznacza wspólnotę emocjonalną, gospodarczą i fizyczną. Sąd Najwyższy zwrócił jednak uwagę, że w art. 16 k.r.o. „wspólne pożycie” rozumie się inaczej, tj. jako zaistnienie więzi fizycznej, które oznacza niemożność unieważnienia małżeństwa.

Pod względem językowym „wspólne pożycie” jest natomiast rozumiane jako bycie z kimś albo jako obcowanie płciowe.

Jakie zmiany proponuje Ministerstwo Sprawiedliwości?

Wedle zapowiedzi z konferencji prasowej ministrów Ziobry i Wójcika nowelizacja kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wprowadzić ma jednoznaczny zakaz adopcji dziecka przez mężczyznę lub kobietę, którzy pozostają we wspólnym pożyciu z osobą tej samej płci.

Projekt ma określać, że dobro adoptowanego dziecka jest zapewnione wtedy, gdy trafia ono do małżeństwa. Tylko w wyjątkowych sytuacjach, kiedy nie ma innego sposobu na zapewnienie środowiska rodzinnego, dziecko będzie mogło być adoptowane przez osobę niepozostającą w związku małżeńskim.

Do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wprowadzone mają zostać przepisy szczegółowo regulujące przeprowadzenie wywiadu adopcyjnego. Ośrodek adopcyjny będzie zobowiązany do dokładnego analizowania osobistej sytuacji kandydata do adoptowania dziecka. Z kolei w kodeksie postępowania cywilnego pojawić się ma przepis, który wprowadzi dla osób ubiegających się o adopcję dziecka obligatoryjne przyrzeczenie, że mówią przed sądem prawdę i tylko prawdę. Za złożenie fałszywych zeznań grozi odpowiedzialność karna.

Podsumowanie

Obecnie w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym nie ma przepisu stwierdzającego, że nie wolno przysposobić dziecka, jeżeli osoba pozostaje we wspólnym pożyciu z osobą tej samej płci. W związku z tym wypowiedź uznajemy za prawdziwą.