European Anti-Poverty Network (EAPN) jest największą europejską organizacją sieci krajowych oraz organizacji europejskich i międzynarodowych, które działają na rzecz walki z ubóstwem. Polski Komitet Europejskiej Sieci Przeciwdziałania Ubóstwu (EAPN Polska) został powołany do życia w 2007 roku i zrzesza obecnie 32 organizacje ogólnopolskie oraz lokalne. EAPN Polska działa przy Wspólnocie Roboczej Związków Organizacji Socjalnych (WRZOS).

Celem EAPN jest m.in. monitorowanie i recenzowanie aktywności państwa w sferze walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz współkształtowanie polityki społecznej w tym zakresie – tak na poziomie ogólnopolskim, jak i europejskim.

Zgodnie z raportem liczba Polaków żyjących w skrajnym ubóstwie wzrosła o około 422 tys. – z 1,7 mln w 2017 roku do 2,1 mln w roku 2018. Z kolei liczba dzieci w tej kategorii zwiększyła się o około 90 tys. – z 325 tys. w 2017 roku do 417 tys. w roku 2018. Właśnie te dane przytacza W. Czarzasty. Choć raport wskazuje jako źródło „opracowanie własne”, można założyć, że do niezbędnych obliczeń posłużyły w nim dane Głównego Urzędu Statystycznego. Uznając w tym kontekście GUS jako źródło pierwotne, porównaliśmy je z wynikami zaprezentowanymi w raporcie EAPN.

Dane Głównego Urzędu Statystycznego

GUS co roku oblicza i publikuje wskaźniki dotyczące zasięgu ubóstwa ekonomicznego w Polsce, opierając się na wynikach badań budżetów gospodarstw domowych. Interesujący nas wskaźnik to stopa ubóstwa skrajnego.

Jest to odsetek osób w gospodarstwach domowych, w których poziom wydatków (obejmujących również wartość artykułów otrzymywanych bezpłatnie oraz wartość spożycia naturalnego) był niższy niż granica ubóstwa skrajnego (minimum egzystencji). Wyznacza ona poziom zaspokojenia potrzeb, poniżej którego następuje biologiczne zagrożenie życia oraz rozwoju psychofizycznego człowieka.

Zgodnie z danymi GUS stopa ubóstwa skrajnego wzrosła z poziomu 4,3% w 2017 roku do 5,4% w roku 2018. W przypadku dzieci, a więc osób do 17. roku życia, wzrosła ona w analogicznym okresie z poziomu 4,7% do 6%.

Dane te nie mówią nam jednak nic na temat wzrostu ilościowego. Po informację tę sięgnęliśmy do danych pochodzących z Rocznika Demograficznego 2019. Zgodnie z nimi (s. 55 raportu) Polskę zamieszkiwało:

• w 2017 roku 38 mln 434 tys. osób (z czego 6 mln 921 tys. osób w wieku przedprodukcyjnym, do 17. roku życia),
• w 2018 roku 38 mln 411 tys. osób (z czego 6 mln 936 tys. osób w wieku przedprodukcyjnym).

Po pomnożeniu tych liczb przez odpowiednie wartości stopy ubóstwa skrajnego okazuje się, że w 2017 roku w Polsce było dokładnie 1 mln 653 tys. osób żyjących w skrajnym ubóstwie (z czego 325 tys. stanowiły dzieci), a w 2018 roku było ich 2 mln 074 tys (w tym 416 tys. dzieci). Daje to wzrost o dokładnie 421 tys. osób w przypadku ogółu i 91 tys. w przypadku dzieci.

Wynik ten zgadza się z danymi prezentowanymi w raporcie EAPN.

Informacje podane przez W. Czarzastego znajdują swoje odzwierciedlenie w statystykach GUS, a także raporcie EAPN. Dlatego jego wypowiedź uznajemy za prawdziwą.