Kontekst wypowiedzi

Małgorzata Tracz 5 sierpnia była gościem „Wywiadu Politycznego” w Radiu TOK FM. Rozmowa z redaktorem Adamem Ozgą skupiła się na temacie zmian klimatycznych, co było związane ze zbliżającą się publikacją Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) w tym zakresie. Przewodnicząca Zielonych stwierdziła, że jej przeczucia co do treści raportu są raczej negatywne – zmiany klimatyczne postępują, a działania rządów na świecie są niewystarczające. Przy okazji posłanka przytoczyła raport IPCC, który został wydany w roku 2018 i opisywał wpływ podniesienia temperatury o 1,5°C sprzed epoki przemysłowej. Zdaniem posłanki publikacja sprzed 3 lat była alarmująca i wskazywała już na cięcie emisji. Jak stwierdziła, nie udało się tego osiągnąć, gdyż emisje wzrosły.

Raport IPCC

Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change) to międzyrządowy panel doradczy zajmujący się problematyką zmian klimatu. Powstał w 1988 roku z inicjatywy Światowej Organizacji Meteorologicznej (WMO) oraz Programu Środowiskowego Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP). Organ ten nie prowadzi badań naukowych, lecz analizuje i syntetyzuje wszelkie dostępne badania klimatyczne oraz dostarcza je w formie raportów i ocen potencjalnych skutków zmian klimatycznych, proponując rozwiązania problemu. Dzięki kompleksowym raportom gromadzi dotychczasową wiedzę w przystępny sposób, przeznaczoną dla rządzących.

Publikacja IPCC z października 2018 roku, nad którą pracowało 91 autorów z 40 państw, tłumaczy, że działalność człowieka przyczyniła się do wzrostu temperatury na świecie o 1°C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej. Obliczenia mówiły, że jeżeli zmiany będą postępować w takim tempie jak dotychczas, to wzrost temperatury o 1,5°C nastąpi między 2030 a 2052 rokiem.

Niedawno opublikowany raport z sierpnia br. jest kolejnym sygnałem ostrzegawczym. Najprawdopodobniej już w 2040 roku przekroczymy wzrost średniej temperatury o 1,5 ℃ w stosunku do epoki przedprzemysłowej, a niedopuszczenie do przekroczenia tej wartości jest celem Porozumień Paryskich z 2015 roku. Wzrost średniej temperatury będzie oznaczał większą częstotliwość ekstremalnych zjawisk pogodowych (takich jak susze, huragany, powodzie) oraz wspomniane już szybsze topnienie lodowców, a co za tym idzie wzrost wysokości powierzchni mórz i oceanów.

Emisja CO₂ na świecie

Prognozy ekspertów z IEA wskazują, że w 2021 roku nastąpi przyspieszenie odbudowy gospodarek państw po kryzysie pandemicznym, a co za tym idzie również nagły wzrost emisji CO₂. Szacuje się wzrost o 4,8 proc. w stosunku do 2020 roku. Niemniej jednak prognoza zakłada, że łączna wielkość emisji CO₂ na świecie będzie o 1,2 proc. niższa niż w szczycie z 2018–2019 roku. Należy jednak podkreślić, że pomimo spadku emisji CO₂ w latach 2018–2020, od początku lat 90. XX wieku do roku 2018 emisje CO₂ zwiększyły się o ponad 13 mld ton (ok. 63 proc.).

Nieco odmiennych danych dostarcza organizacja Global Carbon Project. Z jej obliczeń wynika, że emisja dwutlenku węgla w 2019 roku była wyższa niż rok wcześniej jedynie o 0,1 proc. Natomiast w roku 2020 emisje spadły znacząco o ok. 7 proc. (2,4 mld ton) – do 34 mld ton.

Badania ziemskiej atmosfery potwierdziły, że mimo redukcji emisji CO₂ w roku 2020 (choć tymczasowej) gęstość cząsteczek dwutlenku węgla w atmosferze wzrosła o 2,6 ppm (liczba cząsteczek na milion innych cząsteczek w atmosferze) do poziomu 412,5 ppm. Na Ziemi ostatni raz, kiedy odnotowano zagęszczenie cząsteczek CO₂ w atmosferze na takim poziomie, miało miejsce 3,6 mln lat temu, jednak wtedy warunki na planecie były zupełnie inne – poziom mórz był wyższy o 73 metry, a dzisiejsze tereny arktyczne porastał las. Rok 2020 nie jest wyjątkiem od reguły. Od zakończenia rewolucji przemysłowej (1840 rok) widać wyraźnie wzrost stężenia CO₂ w atmosferze.

Wyjątkowe jest to, że w roku 2020 nie wystąpiło zjawisko El Nino (zjawisko to prowadzi do spadku produktywności biologicznej na lądach, z czego wynika ograniczenie pochłaniania CO₂ przez ekosystemy lądowe), któremu zwykle towarzyszy wzrost temperatury, co świadczy o postępujących zmianach klimatu wywołanych przez człowieka.

Dane pokazują także, że wzrasta stężenie metanu, który ma silniejszy (28-krotnie) wpływ cieplarniany niż CO₂, lecz jego emisja jest mniejsza w porównaniu z dwutlenkiem węgla. Według Narodowej Agencji Oceanicznej USA (NOAA) w 2020 roku średnie globalne stężenie metanu w atmosferze wzrosło o 14,7 ppb, co było rekordowym wynikiem od rozpoczęcia pomiarów. Natomiast zgodnie z szacunkami IEA emisja metanu przez branże związane z wydobyciem ropy i gazu w roku 2020 wyniosła ok. 70 mln ton, co oznacza spadek o 10 proc. względem poprzednich 12 miesięcy. Dane dotyczące zeszłorocznej emisji nie uwzględniają jednak rolnictwa, które jest głównym źródłem emisji przemysłowej.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.