Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
Kiedy zlikwidowano polską ambasadę w Afganistanie i wycofano wojska?
Kiedy zlikwidowano polską ambasadę w Afganistanie i wycofano wojska?
Pamiętajmy, że polski kontyngent wojskowy wycofał się z Afganistanu już parę lat temu. Ambasadę zamknąłem, moją decyzją, jeszcze w 2014 roku, dzięki czemu dzisiaj nie musimy się martwić o jej ewakuację.
- Polscy żołnierze byli obecni w Afganistanie przez prawie 20 lat. W latach 2002–2007 Polski Kontyngent Wojskowy (PKW) uczestniczył w operacji „Enduring Freedom”, w której udział wzięło ok. 1 300 żołnierzy. Okres największego zaangażowania to lata 2007–2014 jako działania PKW w ramach Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa (International Security Assistance Force – ISAF). Zadania w jej ramach wykonało 27 100 żołnierzy i pracowników wojska.
- Po zakończeniu misji ISAF w grudniu 2014 roku powołana została nowa misja szkoleniowa „Resolute Support”, jednak w przeciwieństwie do poprzednich miała ona charakter doradczy i nie zakładała zaangażowania polskich żołnierzy w działania bojowe. Misja Polskiego Kontyngentu Wojskowego w ramach Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Islamskiej Republice Afganistanu (PKW RSM) była kontynuowana postanowieniami prezydenta, m.in. z 2017 i 2020 roku. Ostatni polscy żołnierze wrócili do kraju z Afganistanu w czerwcu 2021 roku.
- W polskiej misji w Afganistanie wzięło udział łącznie ponad 33 tys. żołnierzy i pracowników resortu obrony narodowej. Zginęło w jej trakcie 43 żołnierzy i jeden (lub dwóch) pracownik cywilny.
- Ambasada RP w Kabulu została zamknięta w 2014 roku decyzją ówczesnego ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego. Powodem były względy ekonomiczne związane z utrzymaniem placówki. Formalne zamknięcie ambasady nastąpiło 31 grudnia 2014 roku, ale już 31 października okręg konsularny ambasady został włączony do okręgu konsularnego polskiej ambasady w New Delhi. W Afganistanie akredytowany jest ambasador RP urzędujący w Indiach, z siedzibą w New Delhi.
- Wypowiedź Radosława Sikorskiego w części dotyczącej zamknięcia ambasady RP w Afganistanie odpowiada prawdzie, natomiast stwierdzenia o wycofaniu kontyngentu wojskowego już parę lat temu nie jest prawdziwa. Istotnie, misja w ramach ISAF dobiegła końca w 2014 roku, ale ostatni żołnierze PKW wrócili z Afganistanu dopiero w czerwcu 2021 roku. Na tej podstawie oceniamy całość wypowiedzi jako manipulację.
Kontekst wypowiedzi
Gościem programu „Jeden na jeden” nadanego 16 sierpnia 2021 roku na antenie TVN24 był Radosław Sikorski. Jednym z tematów rozmowy była obecna sytuacja w Afganistanie i zajęcie Kabulu przez wojska talibów. Były minister spraw zagranicznych pozytywnie ocenił decyzję polskiego rządu o wystawieniu wiz humanitarnych dla 45 osób osób, które współpracowały z Polską oraz członków ich rodzin. Zauważył przy tym, że wycofanie polskiego kontyngentu wojskowego parę lat wcześniej oraz jego decyzja z 2014 roku o zamknięciu polskiej ambasady w Afganistanie sprawiły, że nie musimy się martwić o ewakuację większej ilości osób. Warto dodać, że niedawno analizowaliśmy inną wypowiedź Radosława Sikorskiego na temat edukacji w Afganistanie.
Ambasada RP w Afganistanie
Stosunki dyplomatyczne między Polską a Afganistanem datuje się od 1927 roku, kiedy to podpisano Traktat o przyjaźni. Poselstwo RP w Afganistanie, z siedzibą w Teheranie, zostało ustanowione w 1938 roku. W latach 1938–1945 w Kabulu działał Konsulat RP. Po drugiej wojnie światowej rząd RP, za pośrednictwem przedstawicielstwa w Teheranie, zaproponował 16 marca 1946 roku nawiązanie oficjalnych stosunków, co nastąpiło 7 lipca 1946 roku. W latach 1946–1957 przy rządzie Afganistanu akredytowani byli przedstawiciele Polski przy rządzie Iranu. W 1957 roku ustanowiono Poselstwo PRL w Kabulu, a w 1961 roku podniesiono je do szczebla ambasady.
Polscy dyplomaci byli obecni w Kabulu do sierpnia 1992 roku, jednak z powodu trwającej wtedy wojny zostali ewakuowani. Następnie w latach 1992–2007 Afganistan znajdował się w kompetencji terytorialnej Ambasady RP w Pakistanie. We wrześniu 2002 roku minister spraw zagranicznych RP akredytował ambasadora RP w Pakistanie przy Tymczasowym Państwie Afganistanu. Następnie w październiku 2002 roku prezydent RP mianował ambasadora RP w Afganistanie. Polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne w Kabulu wznowiło swoją działalność w marcu 2007 roku.
Decyzja o zamknięciu polskiej placówki dyplomatycznej w Kabulu została podjęta 14 sierpnia 2014 roku przez ówczesnego ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego. Formalne zamknięcie ambasady nastąpiło pod koniec grudnia, ale już 31 października okręg konsularny ambasady został włączony do okręgu konsularnego polskiej ambasady w New Delhi. W Afganistanie akredytowany jest ambasador RP urzędujący w Indiach z siedzibą w New Delhi.
Z informacji udzielonych w 2016 roku przez wiceministra Jana Dziedziczaka za upoważnieniem ministra spraw zagranicznych możemy dowiedzieć się, że placówka w Afganistanie została zlikwidowana głównie ze względów ekonomicznych, związanych ze wzrastającymi kosztami utrzymania. Decyzja ta odbiła się negatywnie na stosunkach polsko-afgańskich. W podobnym tonie wypowiedział się w niedawnym wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” Piotr Łukasiewicz – ambasador RP w Afganistanie w latach 2012–2014:
„W 2014 r. żyliśmy w stanie permanentnego alarmu. Regularnie pojawiały się groźby ataków, kilka razy placówkę ewakuowano, tamtejsze władze z przerażeniem przekazywały informacje, że zamach jest kwestią kilku dni. Ambasada w Kabulu mieściła się na uboczu, nie była łatwa do ochrony. Kończyła się natowska misja ISAF, w której Polska brała udział, koszta funkcjonowania placówki i jej zabezpieczenia były bardzo wysokie, a ryzyko coraz większe”.
Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie
Operacja Enduring Freedom
Po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001 roku, przeprowadzonych przez kierowaną z Afganistanu Al-Kaidę, na specjalnym posiedzeniu w dniach 12-13 września Rada Ambasadorów NATO uznała zamachy na Stany Zjednoczone Ameryki za atak na wszystkie kraje sojuszu, co było z godne z zapisem art.5 Traktatu Waszyngtońskiego. Polskie władze postanowiły przyłączyć się do kierowanej przez USA koalicji międzynarodowej przeciwko globalnemu terroryzmowi. Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski wydał 22 listopada 2001 roku postanowienie o użyciu Polskiego Kontyngentu Wojskowego w składzie Sił Sojuszniczych w Islamskim Państwie Afganistan, Republice Tadżykistanu i Republice Uzbekistanu oraz na Morzu Arabskim i Oceanie Indyjskim. Stało się to podstawą prawną do sformowania I zmiany Polskiego Kontyngentu Wojskowego w ramach operacji „Enduring Freedom”. W jej skład weszły następujące jednostki:
- GROM,
- 1 Brygada Saperów,
- 10 Brygada Logistyczna.
Latem 2002 roku do operacji dołączył okręt zabezpieczenia logistycznego ORP Kontradmirał Xawery Czernicki, operujący na wodach Zatoki Perskiej. Liczebność polskiego kontyngentu wyniosła ok. 120 żołnierzy. W marcu rozpoczęto budowę bazy w Bagram. W kolejnych zmianach PKW brało udział średnio ok. 100 żołnierzy, wśród których byli przedstawiciele m.in. 2 Mazowieckiej Brygady Saperów, 5 Pułku Inżynieryjnego czy też 2 Pułku Rozpoznawczego.
Do zadań PKW należało m.in.: rozbudowa bazy, rozminowywanie i oczyszczanie terenu z niewybuchów, zabezpieczanie konwojów logistycznych i saperskich oraz niesienie pomocy humanitarnej wraz z organizacjami pozarządowymi. Natomiast do GROM-u należała ochrona polskiej bazy, jak również kwatery głównej wojsk amerykańskich w Afganistanie oraz dyplomatów. Komandosi uczestniczyli także w patrolach m.in. w Dolinie Pandższeru czy okolicach Mazar-i Szarif.
W 2007 roku nastąpiła zmiana charakteru działań, jakie mieli wykonywać nasi żołnierze i zakończył się ich udział w operacji „Enduring Freedom”. Łącznie w trakcie wszystkich dziesięciu zmian PKW wzięło udział ok. 1 300 żołnierzy i pracowników wojska, w tym okresie nie zginął żaden polski żołnierz.
Międzynarodowe Siły Wsparcia Bezpieczeństwa
Pomimo zakończenie poprzedniej operacji wojskowej sytuacja w Afganistanie wymagała ciągłej obecności wojsk międzynarodowych. W kwietniu 2007 roku rozpoczęła się I zmiana PKW w ramach Międzynarodowych Sił Wsparcia Bezpieczeństwa w Afganistanie (International Security Assistance Force – ISAF). Zasadniczymi zadaniami, jakie pełnili polscy żołnierze w ramach PKW ISAF w latach 2007–2015 było zapewnienie stabilizacji Afganistanu oraz niesienie pomocy w jego odbudowie i rozwoju, utrwalanie struktur administracji państwowej oraz stworzenie dogodnych warunków do efektywnego jej funkcjonowania. W początkowym okresie misji poszczególne komponenty PKW zostały rozlokowane w różnych częściach Afganistanu. Jednakże od IV zmiany, główne siły były skoncentrowane w prowincji Ghazni, za którą Polska przejęła w 2008 roku odpowiedzialność.
W kulminacyjnym momencie zaangażowania w składzie sił polskich znajdowało się m.in.: 21 plutonów (w tym: 18 plutonów zmotoryzowanych, 2 plutony rozpoznawcze i 1 pluton ochrony PRT), Samodzielna Grupa Powietrzno-Szturmowa, Task Force 49 i Task Force 50 – elitarne jednostki przeznaczone do prowadzenia działań specjalnych, 8 Operacyjnych Zespołów Doradczo-Łącznikowych POMLT (Police Operational Mentoring and Liaison Team), zajmujących się szkoleniem policji, 5 Operacyjnych Zespołów Doradczo-Łącznikowych OMLT (Operational Mentoring and Liaisoning Team), odpowiedzialnych za wyszkolenie wojska, Zespół Odbudowy Prowincji PRT (Provincial Reconstruction Team) oraz CIMIC. Ponadto w polskim podporządkowaniu znajdowało się ok. 800 żołnierzy Stanów Zjednoczonych.
Zadania w Islamskiej Republice Afganistanu w ramach ISAF wykonywało łącznie 27 100 żołnierzy i pracowników wojska. W czasie jej trwania zginęło 43 polskich żołnierzy i jeden pracownik cywilny wojska (choć według innego źródła zginęło dwóch cywili). Poszkodowanych w działaniach bojowych zostało 869 żołnierzy i pracowników wojska, w tym 361 zostało rannych i wymagało hospitalizacji. Oficjalne zakończenie misji ISAF miało miejsce 28 grudnia 2014 roku.
Misja Resolute Support
Wraz z zakończeniem funkcjonowania ISAF została ogłoszona nowa misja szkoleniowa „Resolute Support”. Powołana została na podstawie porozumień ze szczytu NATO w Chicago w maju 2014, w celu kontynuacji wsparcia afgańskich sił bezpieczeństwa po wycofaniu kontyngentów ISAF, a 19 grudnia 2014 roku prezydent Bronisław Komorowski podpisał postanowienie w sprawie użycia kontyngentu o liczebności do 150 żołnierzy i pracowników wojska polskiego. Udział Polskiego Kontyngentu Wojskowego w misji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Islamskiej Republice Afganistanu, w przeciwieństwie do poprzednich, miał charakter wyłącznie doradczy i szkoleniowy, bez angażowania polskich żołnierzy w działania bojowe.
Misja „Resolute Support” była przedłużana postanowieniami Prezydenta RP. W 2017 roku ogłoszono użycie w Afganistanie 350 żołnierzy i pracowników, zaś w 2020 roku postanowieniem Prezydenta do Afganistanu trafił kontygent wojskowy w liczebności 400 żołnierzy i pracowników.
Dnia 29 lutego 2020 roku przedstawiciele Stanów Zjednoczonych i Talibanu zawarli porozumienie pokojowe, na mocy którego talibowie zobowiązali się do zaprzestania ataków na personel i obiekty USA w Afganistanie oraz do zakończenia szkoleń zagranicznych terrorystów, a Stany Zjednoczone zgodziły się na wycofanie swoich sił zbrojnych z Afganistanu. Polska, podobnie jak pozostałe państwa NATO, również postanowiła wycofać swoich żołnierzy z Afganistanu. Zdecydowano o nieprzedłużaniu kończącego się w czerwcu 2021 roku mandatu Polskiego Kontyngentu Wojskowego i zakończeniu prawie dwudziestoletniej obecności polskiego wojska w tym kraju. 30 czerwca 2021 roku wrócili do Polski żołnierze z ostatniej, XIII zmiany PKW Afganistan.
Podsumowanie
W czerwcu 2021 roku MON posumował 20 lat obecności polskich wojsk w Afganistanie. We wszystkich misjach i zmianach wzięło udział łącznie 33 tys. żołnierzy i pracowników resortu obrony narodowej.
W opublikowanym w grudniu 2014 roku na stronie Ministerstwa Obrony Narodowej podsumowaniu 12 lat polskiej misji w Afganistanie oszacowano, że koszt naszego zaangażowania wyniósł ponad 6 mld zł (6 061,8 mln zł – do 31.10.2014 roku). Jak podaje w swoim artykule z lipca 2021 roku „Rzeczpospolita”, z danych udostępnionych przez resort obrony wynika, że do 2014 roku z budżetu państwa zostało przeznaczonych 5 mld zł na utrzymanie żołnierzy i sprzętu w Afganistanie, z kolei od 2015 roku do 31 marca 2021 roku wydano dodatkowo na ten cel 370 mln zł. Pełne finansowe podsumowanie misji ma być gotowe we wrześniu bieżącego roku.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter