Decyzja PKW w sprawie sprawozdania PiS

W czwartek przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej poinformował o odrzuceniu sprawozdania finansowego komitetu PiS z wyborów parlamentarnych 2023 roku. Będzie to skutkować pomniejszeniem o 10 mln zł dotacji dla komitetu wyborczego, która miała wynieść 38 mln zł. To jednak nie wszystko.

– Skutki są poważniejsze, jeżeli chodzi o subwencję […], dlatego że ta partia w ciągu najbliższych trzech lat będzie jej pozbawiona – powiedział Sylwester Marciniak, szef PKW, na konferencji prasowej i dodał, że partia może w ciągu 14 dni złożyć skargę na uchwałę PKW do Sądu Najwyższego [czas nagrania: 02:05].

Skąd taka decyzja PKW? W uchwale czytamy, że komisja stwierdziła naruszenie art. 132 ust. 5 Kodeksu wyborczego („Komitetom wyborczym nie wolno przyjmować korzyści majątkowych o charakterze niepieniężnym”) m.in. w przypadku prowadzenia  przez PiS agitacji wyborczej podczas pikników wojskowych finansowanych ze środków publicznych. Naruszenie tego artykułu stwierdzono także w przypadku prowadzenia przez pracowników Rządowego Centrum Legislacji działań promujących ówczesnego prezesa RCL, który był kandydatem na posła PiS (s. 12).

Reakcja polityków PiS i komentarz Romana Giertycha

Były premier Mateusz Morawiecki nazwał decyzję PKW haniebną. „Wpisuje się w rozgrywkę polityczną obecnej władzy, której celem jest zemsta i marginalizacja opozycji” – napisał na portalu X. Ruszyła także akcja pod hasłem #wesprzyjPiS, mająca na celu uzyskanie pomocy finansowej dla ugrupowania. Zapoczątkowała ją sama partia, a w sieci do wpłacania datków zachęcają politycy należący do PiS (1, 2, 3).

Na te działania zareagował Roman Giertych. Poseł KO stwierdził, że PiS złamało przepisy ustawy o partiach politycznych. „W imieniu Zespołu ds. Rozliczenia PiS składam zawiadomienie na działaczy PiS, którzy masowo popełniają to przestępstwo” – poinformował w serwisie X.

Zbiórki publiczne a partie. Oto, co mówią przepisy

Art. 24 ust. 6 ustawy o partiach politycznych mówi o tym, że partie polityczne nie mogą prowadzić zbiórek publicznych. Z kolei art. 49a stanowi, że za naruszenie wyżej wymienionego przepisu grozi kara grzywny. Według Romana Giertycha właśnie te przepisy narusza zbiórka PiS. Czy rzeczywiście?

Eksperci z różnych stron nie zgadzają się z Romanem Giertychem

Osoby komentujące wpis Giertycha powołują się na prawną definicję zbiórki publicznej i zaznaczają, że PiS nie narusza przepisów ustawy o partiach politycznych (1, 2, 3). Wśród nich jest dr Bartosz Lewandowski, adwokat współpracujący z Ordo Iuris.

„Wskazywanie numeru rachunku bankowego do dokonywania darowizn i to jeszcze w formie przelewu nie jest »zbiórką publiczną« w rozumieniu art. 49a ustawy o partiach politycznych” – napisał na portalu X.

Podobnego zdania jest także Maciej Tomczykiewicz, adwokat i polityk PO. „To nie jest zbiórka publiczna. Kolega wprowadza zamieszanie. Ludzie potem będą pytać, dlaczego nikt ich za to nie rozliczył i będzie na nas” – skomentował.

Dr Frydrych-Depka: to nie zbiórka publiczna, a darowizna

Poprosiliśmy o komentarz dr Annę Frydrych-Depkę z Wydziału Prawa i Administracji UMK w Toruniu. W odpowiedzi wyjaśnia ona, że należy odróżnić zbiórkę publiczną od darowizn przekazywanych przez osoby fizyczne na rzecz partii politycznej. Jak wskazuje, darowizna jest dozwolonym źródłem finansowania partii, a także jej funduszu wyborczego. Wpłaty jednak muszą być zgodne z przepisami, które określają, kto może wpłacić, jak i ile. 

Obywatel może wesprzeć partię polityczną. Prosiło o to także PO

Zgodnie z ustawą o partiach politycznych obywatel RP może przekazać środki finansowe wybranej przez siebie partii (art. 25). Wysokość tego wsparcia nie może jednak przekraczać w jednym roku 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (art. 25 ust. 4), czyli 64 500 zł.

Nie tylko PiS postanowiło zachęcać do wsparcia finansowego swojej partii. Jak słusznie zauważyli komentujący wpis Giertycha, o taką pomoc prosił także Donald Tusk (1, 2, 3).

Donald Tusk w 2023 r. dosłownie nagrał film z prośbą o wpłacanie pieniędzy na Platformę Obywatelską. I oczywiście nie zapłacił żadnej grzywny, bo żaden przepis nie zabrania partiom zachęcać do wpłat na ich rzecz. https://t.co/USn2WJ19C3 pic.twitter.com/r1akG8ds0R

— Patryk Słowik (@PatrykSlowik) August 29, 2024

W marcu 2023 roku obecny premier mówił, że opozycja nie wygra z PiS „na pieniądze”, dlatego musi dobrze rachować środki i możliwości. – Na koniec nie pozostanie nic innego, jak poprosić tych wszystkich, którzy mogą dać 10, 20, czy 50 złotych i wesprzeć kampanię, oczywiście w bardzo czytelnym, transparentnym systemie – powiedział.