Kontekst wypowiedzi

Władysław Kosiniak-Kamysz gościł 24 listopada w programie „Graffiti” na antenie Polsat News. Rozmowa dotyczyła głównie walki z pandemią COVID-19 oraz rządowej strategii zarządzania ochroną zdrowia.

Lider ludowców negatywnie wypowiadał się na temat obecnej władzy i krytykował PiS za błędy przy próbach opanowania kryzysu gospodarczego oraz inflacji. Polityk zaznaczył, że w innych państwach już dawno podniesiono stopy procentowe, natomiast w Polsce na ten krok zdecydowano się dopiero niedawno. Jako przykład podał Czechy, w których stopy podniesiono już kilkanaście miesięcy temu.

Kiedy Polska podniosła stopy procentowe?

Aktualną wysokość stóp procentowych możemy sprawdzić na stronie Narodowego Banku Polskiego. Obecna stopa referencyjna (czyli rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych) wynosi 1,25 proc. Stopa lombardowa plasuje się na poziomie 1,75 proc., a depozytowa – 0,75 proc.

Obecne progi stóp procentowych zostały ogłoszone przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP) 4 listopada 2021 roku. Tym samym, stopa referencyjna, lombardowa i depozytowa wzrosły o 75 punktów bazowych. Dodatkowo stopę redyskontu weksli ustalono na poziomie 1,3 proc., a dyskont weksli na 1,35 proc.

Listopadowa podwyżka była już drugą w tym roku. Miesiąc wcześniej RPP podniosła m.in. główną stopę referencyjną o 40 punktów bazowych i stopę lombardową o 50 punktów. Stawki z października były znacząco niższe niż obecnie obowiązujące – przykładowo stopa dyskontowa weksli była na poziomie 0,52 proc.

Kiedy Czesi podnieśli stopy procentowe?

Najbardziej aktualne informacje dotyczące podwyżki stóp procentowych w Czechach pochodzą z początku listopada. Możemy przeczytać o nich na portalu 300gospodarka.pl.

W listopadzie 2021 roku Rada Narodowego Banku Czeskiego wprowadziła ogromną podwyżkę stóp procentowych. Dwutygodniowa stopa repo (główna stopa procentowa w czeskim systemie) wzrosła o 125 punktów bazowych i wynosi obecnie 2,75 proc.

Dodatkowo wzrosła także stopa dyskontowa (do 1,75 proc.) oraz stopa lombardowa (do 3,75 proc.).

Analitycy Pekao, PKO Research i mBank Research podkreślają, że decyzja Czechów była zaskakująca (podwyżka okazała się wyższa, niż oczekiwano), jednak jest to istotny krok w walce z inflacją.

Czy Czesi już przedtem zmieniali stopy procentowe?

Podwyżka z listopada nie była jednak jedyną ingerencją Czechów w rynek finansowy. Dotychczas w 2021 roku miały miejsce jeszcze dwie podwyżki stóp procentowych.

W sierpniu tego roku Narodowy Bank Czech podniósł referencyjną stopę procentową z 0,5 proc. do 0,75 proc. O kolejne 0,5 punktu proc. wzrosła wtedy stopa lombardowa (do poziomu 1,75).

Stopy procentowe Czesi podnieśli jeszcze wcześniej, a mianowicie w czerwcu bieżącego roku. Decyzją Narodowego Banku Czech referencyjna stopa wzrosła wtedy z 0,25 do 0,5 proc. (co później znów zmieniono w sierpniu). W czerwcu podniesiono także stopę lombardową (do 1,25 proc.), ale nie zmieniono stopy dyskontowej (poziom 0,05 proc.).

Analitycy portalu bankier.pl przypomnieli, że Czesi dość często ingerują w wysokość stóp procentowych. Ostatnia podwyżka przed zmianami z czerwca miała miejsce trochę ponad rok wcześniej, w lutym 2020 roku. Było to jeszcze przed wybuchem pandemii.

Na początku 2020 roku Czesi podnieśli główną stopę procentową z 2 proc. do 2,25 proc. Wrosła wtedy także stopa lombardowa (do 3,25 proc.) oraz stopa dyskontowa (do 1,25 proc.). W okresie pandemii Czesi regularnie obniżali stopy procentowe, przez co w maju 2020 roku spadły one do bardzo niskiego poziomu bazowego.

Co działo się w innych państwach naszego regionu?

Władysław Kosiniak-Kamysz nie określił jasno, co miał na myśli, mówiąc o krajach „tej części Europy”. W ramach naszej analizy przyjmiemy, że miał on na myśli Europę Środkową, w związku z czym przyjrzymy się m.in. sytuacji w państwach Grupy Wyszehradzkiej.

Podobnie jak w Czechach, stopy procentowe były już w tym roku podnoszone na Węgrzech. Węgrzy kilkukrotnie podnosili referencyjną stopę procentową. Ostatnia podwyżka pochodzi z połowy listopada i według portalu bankier.pl jest to już szósta z rzędu.

W listopadzie Narodowy Bank Węgier podniósł stopy procentowe z poziomu 1,8 proc. do 2,1 proc. Poprzednie podwyżki miały miejsce w październiku, wrześniu, sierpniu, lipcu oraz czerwcu.

Warto dodać, że podwyżka z czerwca była pierwszą podwyżką stóp procentowych na Węgrzech od niemal 10 lat.

9 listopada także Rumunia podniosła stopy procentowe. Narodowy Bank Rumunii zadecydował o podwyżce z 1,5 proc. do 1,75 proc. referencyjnej stopy. Była to druga podwyżka w tym roku. Przedtem Rumunia wprowadziła podwyżki w październiku. Reforma z października była pierwszą taką zmianą w Rumunii od trzech lat. Do października sześciokrotnie podnoszono stopy również w Rosji. Od ponad miesiąca główna stopa procentowa wynosi tam aż 7,5 proc.

W przypadku kilku innych państw regionu (Słowacji, Niemiec, Litwy czy Austrii) nie możemy mówić o decyzjach narodowych banków w sprawie stóp procentowych. W tych państwach obowiązuje waluta euro, więc nie mogą one prowadzić własnej polityki monetarnej i muszą liczyć się z decyzjami Europejskiego Banku Centralnego.

Eksperci przewidują, że EBC podniesie stopy, ale dopiero w przyszłym roku. 19 listopada prezes EBC przekonywała, że należy zachować cierpliwość i unikać przedwczesnego zaostrzania polityki pieniężnej w strefie euro, ponieważ mogłoby to zaszkodzić ożywieniu gospodarczemu.

Jakie znaczenie mają stopy procentowe?

Stopa procentowa to, najprościej mówiąc, cena pieniądza. Ustalanie jej wysokości to instrument polityki monetarnej państwa, Jest to stawka, którą kredytobiorca płaci za pozyskanie funduszy, i jednocześnie stawka, którą uzyskuje kredytodawca za udostępnienie środków pieniężnych. Stopa procentowa wskazuje więc, ile zapłacimy za kredyt lub zarobimy na oszczędnościach.

Narodowy Bank Polski ustala pięć różnych rodzajów stopy procentowej:

• stopa referencyjna to poziom rentowności bonów pieniężnych emitowanych przez NBP. Wysokość tej stopy wpływa na koszt kredytów udzielanych przez banki komercyjne (im niższe stopy, tym niższe koszty dla klientów),
• stopa lombardowa to oprocentowanie pożyczki udzielanej przez NBP bankowi komercyjnemu pod zastaw papierów wartościowych,
• stopa depozytowa to wysokość oprocentowania depozytów banków komercyjnych deponowanych w NBP. Jej wysokość wpływa na rentowność lokat i depozytów składanych przez Polaków w bankach komercyjnych,
• stopa redyskontowa weksli określa cenę skupu weksli przez NBP od banków komercyjnych. Banki przyjmują weksle jako zabezpieczenie udzielanego kredytu,
• stopa dyskontowa to cena, którą bank komercyjny płaci NBP za udzielony kredyt pod zastaw weksli. NBP używa tego instrumentu w sytuacjach kryzysowych, wspierając płynność banków komercyjnych.

Działanie w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej” realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.