Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
W jakich państwach obowiązują przepisy o obrazie uczuć religijnych?
W jakich państwach obowiązują przepisy o obrazie uczuć religijnych?
Wiemy, że artykuł 196 o obrazie uczuć religijnych obowiązuje w Polsce i w krajach islamu, to jest ewenement.
- 2 marca podczas rozmowy w programie „Fakty po Faktach” Robert Biedroń odniósł się do przepisów dotyczących obrazy uczuć religijnych.
- Zgodnie z art. 196 polskiego kodeksu karnego za obrazę uczuć religijnych w Polsce grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat dwóch. W państwach islamskich także istnieją kary za obrazę uczuć religijnych.
- Podobne przepisy występują także w innych państwach europejskich, takich jak Austria, Niemcy, Portugalia, Hiszpania, Finlandia czy Włochy. Obecność tego typu regulacji w Polsce nie jest zatem ewenementem.
- Nie jest prawdą, że kary za obrazę uczuć religijnych istnieją jedynie w Polsce oraz krajach islamskich, dlatego wypowiedź oceniamy jako fałszywą.
Wypowiedź
2 marca Robert Biedroń był gościem „Faktów po Faktach” w TVN24. W rozmowie z Grzegorzem Kajdanowiczem europoseł skomentował m.in. wyrok Sądu Rejonowego w Płocku w sprawie dotyczącej obrazy uczuć religijnych. Elżbieta Podleśna, Anna P. oraz Joanna Gzyra-Iskandar w 2019 roku zostały oskarżone o profanację wizerunku Matki Bożej Częstochowskiej. Chodziło o rozpowszechnianie naklejek z obrazem Maryi otoczonej tęczową aureolą.
Akcja stanowiła odpowiedź na treści zaprezentowane na Grobie Pańskim w płockim kościele św. Dominika. W kwietniu 2019 roku umieszczono na nim napisy takie jak „Hejt”, „Pogarda”, „Chciwość”, „Kradzież”, „Gender”, „LGBT”, „Zboczenia”. Autor Grobu Pańskiego – ksiądz Tadeusz Łebkowski – również uczestniczył w tegorocznej rozprawie, a oskarżycielką posiłkową była Kaja Godek. Aktywistki zostały uniewinnione, ale Godek zapowiedziała apelację.
Obraza uczuć religijnych w Polsce
Kwestia obrazy uczuć religijnych została uregulowana w kodeksie karnym, w art. 196., zgodnie z którym:
„Kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania obrzędów religijnych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.
Przepisy w innych państwach europejskich
Włochy
Kwestia uczuć religijnych we Włoszech jest uregulowana w art . 403. 404 oraz 724 kodeksu karnego. Należy jednak podkreślić, że przepisy te były także przedmiotem wyroku Trybunału Konstytucyjnego we Włoszech. Poniżej przedstawiamy zapisy powyższych artykułów oraz fragmenty wyroku TK:
„Art. 403.
Każdy, kto publicznie obraża wyznanie religijne, obrażając tych, którzy je wyznają, podlega karze grzywny od 1 000 do 5000 euro. Wyznacza się grzywnę od 2 000 euro do 6 000 euro osobie, która obraża uczucia religijne poprzez zniewagę duchownego”.
„Art. 404.
Każdy, kto w miejscu przeznaczonym do kultu bądź w miejscu publicznym lub otwartym dla publiczności, obraża wyznanie religijne, oczernia obraźliwymi wyrażeniami przedmioty kultu lub konsekrowane do kultu bądź z konieczności przeznaczone do praktykowania kultu, lub popełnia czyn podczas funkcji zakonnych wykonywanych w miejscu prywatnym przez szafarza kultu, zostanie ukarany grzywną w wysokości od 1 000 do 5 000 euro.
Każdy, kto publicznie i celowo niszczy, (…) pogarsza stan, czyni bezużytecznymi (…) rzeczy będące przedmiotem czci lub poświęcone czci, lub z konieczności przeznaczone do sprawowania kultu, podlega karze pozbawienia wolności do dwóch lat”.
Wyrok włoskiego Trybunału Konstytucyjnego z 2005 roku zniósł obowiązujące wcześniej kary pozbawienia wolności za obrazę uczuć religijnych:
„Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 18-29 kwietnia 2005 roku ogłosił bezprawność art. 403 akapit pierwszy i drugi kodeksu karnego w części, w jakiej uznaje za przestępstwa przeciwko religii katolickiej obrażanie tych, którzy ją wyznają lub osoby sprawującej kult, karę pozbawienia wolności do lat dwóch i odpowiednio od roku do trzech lat, zamiast obniżonej kary przewidzianej w art. 406”.
Do kwestii uczuć religijnych odnosi się także art. 724 kodeksu karnego:
„Art. 724.
Każdy, kto publicznie bluźnił wyzwiskami (…) przeciwko Boskości, Symbolom lub Ludowi, którego czczono w religii państwa, podlega karze sankcji od 100 000 do 600 000 lirów. (146)
Ta sama sankcja dotyczy każdego, kto przeprowadza jakiekolwiek obraźliwe publiczne manifestacje wobec zmarłych”.
Podobnie jak w przypadku poprzednich artykułów, Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 18 października 1995 roku ogłosił „bezprawność” art. 724 w kontekście obrazy symboli oraz osób czczonych w religii państwowej.
Hiszpania
W Hiszpanii kwestię obrazy uczuć religijnych reguluje art. 525 kodeksu karnego.
„Artykuł 525.
1. Karę grzywny w wysokości (równowartości wynagrodzenia za okres – przyp. Demagog) od ośmiu do dwunastu miesięcy ponosić będzie ten, kto w celu obrażenia uczuć członków wyznania religijnego publicznie, ustnie, pisemnie lub za pomocą jakiegokolwiek rodzaju dokumentu szydzi z ich dogmatów, wierzeń, rytuałów lub ceremonii, jak również złośliwie przeszkadza, również publicznie, tym, którzy wyznają lub praktykują swoją religię.
2. Tę samą karę poniesie ten, kto publicznie szydzi słowem lub pisemnie z osób niepraktykujących żadnej religii albo w ogóle niewierzących”.
Swoboda wyznania jest również zapisana w hiszpańskiej konstytucji:
„Artykuł 16
1. Wolność ideologiczna i religijna jednostek i wspólnot jest gwarantowana bez innych ograniczeń w jej przejawach, niż jest to konieczne dla utrzymania porządku publicznego chronionego prawem.
2. Nikogo nie można zmuszać do składania zeznań na temat swojej ideologii, religii lub przekonań.
3. Żadna spowiedź nie będzie miała charakteru państwowego. Władze publiczne wezmą pod uwagę przekonania religijne społeczeństwa hiszpańskiego i będą utrzymywać wynikające z tego stosunki współpracy z Kościołem katolickim i innymi wyznaniami”.
Austria
W Austrii do obrazy uczuć religijnych odnosi się art. 188 kodeksu karnego.
„Art. 188.
Kto publicznie, w sposób mogący powodować uzasadnione wzburzenie, lekceważy bądź wyszydza osobę lub rzecz będącą przedmiotem czci albo dogmatu, prawnie dozwolony kult lub instytucję kościoła czy społeczności religijnej mającej siedzibę na terytorium Austrii, podlega karze pozbawienia wolności do sześciu miesięcy lub grzywny do 360 stawek dziennych”.
Niemcy
Zgodnie z art. 166 niemieckiego kodeksu karnego:
„(1) Kto publicznie albo przez rozprowadzanie pism znieważa treść religijnych lub światopoglądowych (Weltanschauung – przyp. Demagog) przekonań innych osób, w sposób, który może zagrażać porządkowi publicznemu, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech bądź karze grzywny.
(2) Tej samej karze podlega również ten, kto publicznie lub przez rozprowadzanie pism znieważa istniejący w kraju kościół albo inną wspólnotę religijną bądź stowarzyszenie światopoglądowe oraz ich instytucje i obyczaje w sposób, który może zagrażać porządkowi publicznemu”.
Finlandia
W Finlandii kwestia obrazy uczuć religijnych regulowana jest w rozdziale 17, sekcji 10 kodeksu karnego:
„Sekcja 10 – Naruszenie świętości religii
Osoba, która (1) publicznie bluźni przeciwko Bogu lub, w celu obrażenia, publicznie zniesławia lub profanuje to, co w przeciwnym razie jest uważane za święte przez kościół lub wspólnotę wyznaniową, o której mowa w ustawie o wolności Religii (267/1922), lub (2) hałasuje, grozi lub w inny sposób przeszkadza w kulcie, postępowaniu kościelnym, innych podobnych uroczystościach religijnych lub pogrzebie, podlega karze grzywny lub pozbawienia wolności do sześciu miesięcy”.
Portugalia
W portugalskim kodeksie karnym w art. 251-252 czytamy:
„Art. 251.
1. Kto publicznie obraża inną osobę lub szydzi z niej ze względu na jej przekonania bądź funkcje religijne, w sposób zakłócający spokój publiczny, podlega karze pozbawienia wolności do 1 roku lub grzywny do 120 dni.
2. Każdy, kto bezcześci miejsce lub przedmiot kultu bądź kultu religijnego, podlega takiej samej karze, w sposób właściwy dla zakłócenia spokoju publicznego”.
„Art. 252.
Kto a) za pomocą przemocy lub groźby (…) uniemożliwia lub zakłóca zgodne z prawem wykonywanie kultu religijnego (…), podlega karze pozbawienia wolności do 1 roku lub grzywny do 120 dni”.
Państwa Islamskie
Afganistan
Od 2004 roku Afganistan jest państwem islamskim. Obowiązuje tam prawo szariatu. Większość obywateli jest sunnitami i wyznaje szkołę Hanafi. Za bluźnierstwo grozi tam śmierć przez powieszenie.
Algieria
Artykuł 144 ust. 2 algierskiego kodeksu karnego stanowi, że kto obraża proroka i posłańców Boga lub przykazania islamu (czy to poprzez pisanie, rysowanie, deklarację lub w jakikolwiek inny sposób) podlega karze 3-5 lat pozbawienia wolności i grzywny od 50 000 dinarów do 100 000 dinarów, lub jednej z tych dwóch kar. Postępowanie karne wszczynają władze publiczne.
Artykuł 160 (1) kodeksu karnego stanowi natomiast, że wszelkie zniszczenie lub zbezczeszczenie Świętej Księgi podlega karze od 5 do 10 lat więzienia.
Irak
Artykuł 372 irackiego kodeksu karnego z 1969 roku stanowi, że każda osoba, która znieważa wyznania religijne lub jej praktyki albo publicznie znieważa symbol lub osobę, która jest przedmiotem uświęcenia, kultu lub kultu religijnego, może zostać ukarana karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą trzech lat lub grzywną nieprzekraczającą 300 irackich dinarów (około 0,25 USD).
Iran
Rozdział drugi księgi piątej irańskiego kodeksu karnego dotyczy „znieważania świętych wartości religijnych i zamachów na władze krajowe”. Zawiera trzy artykuły, z których dwa dotyczą zbrodni bluźnierstwa. Artykuł 513 stanowi, że kto obraża święte wartości islamu bądź któregokolwiek z Wielkich Proroków lub szyickich imamów, podlega karze od roku do pięciu lat pozbawienia wolności.
Podsumowanie
Wypowiedź Roberta Biedronia sugeruje, że przepisy prawne dotyczące obrazy uczuć religijnych są rzadkością występującą jedynie w Polsce i w krajach islamskich. Nie jest to prawdą, ponieważ w innych państwach europejskich, m.in. we Włoszech, w Niemczech, Austrii, Portugalii czy Finlandii, również istnieją takie zapisy. Z tego powodu wypowiedź uznajemy za fałszywą.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter