Rozmowy koalicyjne w toku

Wciąż trwają rozmowy Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi i Nowej Lewicy, których rezultatem ma być zawarcie umowy koalicyjnej. Trzy ugrupowania będą dysponować 248 mandatami w Sejmie X kadencji, przez co mają realną szansę na stworzenie rządu.

Dziennikarze pytają polityków opozycji o obsadę najważniejszych stanowisk państwowych, ale też o kwestie programowe. Jednym z poruszonych tematów na antenie Radia Plus była polityka zagraniczna i relacje Polski z Niemcami.

Grabiec zarzuca bierność rządowi PiS

Zdaniem Jana Grabca nadużyciem byłoby mówienie o kontynuacji przez koalicję starań podjętych przez rząd PiS na rzecz wypłaty reparacji wojennych przez Niemcy. Poseł PO uważa, że raport z 2022 roku o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji niemieckiej w czasie II wojny światowej przygotowano na użytek polityki wewnętrznej.

W opinii posła Grabca rząd PiS zdawkowo poruszał kwestie reparacji w stosunkach z Niemcami. Analogicznego przypadku można dopatrzyć się w relacjach z Rosją. W przekonaniu posła rząd PiS zainterweniował o zwrot wraku samolotu Tu-154M dopiero po nagłośnieniu przez ówczesnego posła Brezję informacji o bierności ze strony władzy.

Interpelacja posła Brejzy – pierwsze noty PiS

Chodzi o odpowiedź, jaką Ministerstwo Spraw Zagranicznych udzieliło Krzysztofowi Brejzie. W maju 2019 roku MSZ poinformowało, że za rządów PO-PSL wysłano do rosyjskich władz 11 not w sprawie zwrotu wraku. Nie jest jednak prawdą, że rząd PiS wysłał swoją notę dopiero po ujawnieniu odpowiedzi przez MSZ.

Niewykluczone, że wspomniana w tej informacji nota z 4 października to ta sama, którą wcześniej MSZ datował na 10 kwietnia. Mogło dojść do pomyłki w odczytaniu lub w zapisie daty (10.04.2018 zamieniono na 04.10.2018).

Wysyłanie not nie było jedynym działaniem, jakie podjął rząd PiS na rzecz odzyskania wraku tupolewa.

Nie tylko noty dyplomatyczne

W kwietniu 2019 roku odpowiedź na interpelację Marcina Kierwińskiego udzieliło Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Z odpowiedzi wynika, że kwestie zwrotu wraku samolotu Tu-154M poruszono co najmniej podczas 20 spotkań na różnym szczeblu dyplomatycznym (w tym ministerialnym), gdy u władzy był PiS.

Z kolei za rządów PO-PSL kwestia zwrotu wraku pojawiła się w trakcie 11 spotkań dyplomatycznych.

Ponadto o zwrot wraku upomniała się Podkomisja ds. Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego (tzw. podkomisja smoleńska), której przewodniczył Antoni Macierewicz. We wrześniu 2022 roku, w piśmie wystosowanym do strony rosyjskiej, wezwano do „zwrotu państwu polskiemu, prawowitemu właścicielowi, a jednocześnie państwa rejestracji, wszystkich szczątków samolotu wraz z rejestratorami pokładowymi oraz wszystkimi przejętymi przez Federację Rosyjską materiałami dowodowymi”.

Umiędzynarodowienie kwestii zwrotu wraku

W roku 2018 polskie placówki dyplomatyczne podjęły wysiłki w celu zdobycia międzynarodowego poparcia w sprawie odzyskania wraku. Stanowisko Polski znalazło odzwierciedlenie w rezolucji 2246 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z października 2018 roku.

W rezolucji uznano, że przedłużające się przetrzymywanie wraku na terytorium Rosji jest nadużyciem prawa. Władze w Moskwie wezwano do niezwłocznego przekazania wraku Warszawie, co do tej pory nie nastąpiło.

Z kolei na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ w kwietniu 2023 roku Krzysztof Szczerski apelował (s. 22-23): – Wzywam Rosję do wydania brakującego dowodu, zwrócenia wraku samolotu należącego na mocy prawa międzynarodowego do Polski i do pełnej współpracy z polskimi śledczymi w celu wyjaśnienia okoliczności tragedii.

Rosyjski ambasador prowadzący spotkanie Rady zbył temat, informując, że odpowiedź na wezwanie Polski zostanie udzielona przy innej okazji.