Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
Zwrot wraku tupolewa. Co w tym kierunku zrobił rząd PiS?
Zwrot wraku tupolewa. Co w tym kierunku zrobił rząd PiS?
Jan Grabiec
Minister - członek Rady Ministrów, Szef Kancelarii Prezesa Rady MinistrówPlatforma ObywatelskaNawet pisemka drobnego nie wysłali w tej sprawie [odzyskania wraku tupolewa – przyp. Demagog], nikt z rządu PiS nie ruszył ręką. Dopiero po interpelacjach posła Brejzy […] wysłano jakieś pismo na odczepnego.
- Za rządów PiS pierwszą notę dyplomatyczną w sprawie zwrotu wraku samolotu Tu-154M wysłano 10 kwietnia 2018 roku.
- Notę wysłano jeszcze zatem przed zapytaniem, jakie w maju 2019 roku wystosował poseł Brejza do MSZ. W związku z tym wypowiedź Jana Grabca uznajemy za fałszywą.
- Z odpowiedzi MSZ udzielonej posłowi Brejzie wynika, że w okresie od 11 kwietnia 2010 do 13 maja 2019 roku wysłano do rosyjskich władz 12 not w sprawie zwrotu wraku: jedenaście za rządów PO-PSL i jedną za rządów PiS (10 kwietnia 2018 roku).
- Rok później MSZ informowało, że w trakcie rządów PiS wystosowano co najmniej trzy noty dyplomatyczne w sprawie wraku: w październiku 2018 roku, w grudniu 2019 roku oraz w kwietniu 2020 roku.
- Zarówno za rządów PO-PSL, jak i PiS dochodziło do spotkań na szczeblu dyplomatycznym, podczas których zabiegano o zwrot wraku. Za rządów PO-PSL było ich co najmniej 11, a za rządów PiS – co najmniej 20.
- O zwrot wraku we wrześniu 2022 roku upomniała się podkomisja smoleńska. Polska wezwała Rosjan do zwrotu tupolewa również na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ w kwietniu 2023 roku.
Rozmowy koalicyjne w toku
Wciąż trwają rozmowy Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi i Nowej Lewicy, których rezultatem ma być zawarcie umowy koalicyjnej. Trzy ugrupowania będą dysponować 248 mandatami w Sejmie X kadencji, przez co mają realną szansę na stworzenie rządu.
Dziennikarze pytają polityków opozycji o obsadę najważniejszych stanowisk państwowych, ale też o kwestie programowe. Jednym z poruszonych tematów na antenie Radia Plus była polityka zagraniczna i relacje Polski z Niemcami.
Grabiec zarzuca bierność rządowi PiS
Zdaniem Jana Grabca nadużyciem byłoby mówienie o kontynuacji przez koalicję starań podjętych przez rząd PiS na rzecz wypłaty reparacji wojennych przez Niemcy. Poseł PO uważa, że raport z 2022 roku o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji niemieckiej w czasie II wojny światowej przygotowano na użytek polityki wewnętrznej.
W opinii posła Grabca rząd PiS zdawkowo poruszał kwestie reparacji w stosunkach z Niemcami. Analogicznego przypadku można dopatrzyć się w relacjach z Rosją. W przekonaniu posła rząd PiS zainterweniował o zwrot wraku samolotu Tu-154M dopiero po nagłośnieniu przez ówczesnego posła Brezję informacji o bierności ze strony władzy.
Interpelacja posła Brejzy – pierwsze noty PiS
Chodzi o odpowiedź, jaką Ministerstwo Spraw Zagranicznych udzieliło Krzysztofowi Brejzie. W maju 2019 roku MSZ poinformowało, że za rządów PO-PSL wysłano do rosyjskich władz 11 not w sprawie zwrotu wraku. Nie jest jednak prawdą, że rząd PiS wysłał swoją notę dopiero po ujawnieniu odpowiedzi przez MSZ.
W ramach korespondencji dyplomatycznej notę wysłano dokładnie 10 kwietnia 2018 roku, a więc w 8. rocznicę katastrofy smoleńskiej. Rok później MSZ informował o trzech notach, które wysłano 4 października 2018 roku, 17 grudnia 2019 roku oraz 9 kwietnia 2020 roku.
Niewykluczone, że wspomniana w tej informacji nota z 4 października to ta sama, którą wcześniej MSZ datował na 10 kwietnia. Mogło dojść do pomyłki w odczytaniu lub w zapisie daty (10.04.2018 zamieniono na 04.10.2018).
Wysyłanie not nie było jedynym działaniem, jakie podjął rząd PiS na rzecz odzyskania wraku tupolewa.
Nie tylko noty dyplomatyczne
W kwietniu 2019 roku odpowiedź na interpelację Marcina Kierwińskiego udzieliło Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Z odpowiedzi wynika, że kwestie zwrotu wraku samolotu Tu-154M poruszono co najmniej podczas 20 spotkań na różnym szczeblu dyplomatycznym (w tym ministerialnym), gdy u władzy był PiS.
Z kolei za rządów PO-PSL kwestia zwrotu wraku pojawiła się w trakcie 11 spotkań dyplomatycznych.
Ponadto o zwrot wraku upomniała się Podkomisja ds. Ponownego Zbadania Wypadku Lotniczego (tzw. podkomisja smoleńska), której przewodniczył Antoni Macierewicz. We wrześniu 2022 roku, w piśmie wystosowanym do strony rosyjskiej, wezwano do „zwrotu państwu polskiemu, prawowitemu właścicielowi, a jednocześnie państwa rejestracji, wszystkich szczątków samolotu wraz z rejestratorami pokładowymi oraz wszystkimi przejętymi przez Federację Rosyjską materiałami dowodowymi”.
Umiędzynarodowienie kwestii zwrotu wraku
W roku 2018 polskie placówki dyplomatyczne podjęły wysiłki w celu zdobycia międzynarodowego poparcia w sprawie odzyskania wraku. Stanowisko Polski znalazło odzwierciedlenie w rezolucji 2246 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z października 2018 roku.
W rezolucji uznano, że przedłużające się przetrzymywanie wraku na terytorium Rosji jest nadużyciem prawa. Władze w Moskwie wezwano do niezwłocznego przekazania wraku Warszawie, co do tej pory nie nastąpiło.
Z kolei na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ w kwietniu 2023 roku Krzysztof Szczerski apelował (s. 22-23): – Wzywam Rosję do wydania brakującego dowodu, zwrócenia wraku samolotu należącego na mocy prawa międzynarodowego do Polski i do pełnej współpracy z polskimi śledczymi w celu wyjaśnienia okoliczności tragedii.
Rosyjski ambasador prowadzący spotkanie Rady zbył temat, informując, że odpowiedź na wezwanie Polski zostanie udzielona przy innej okazji.
Wspieraj niezależność!
Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter