– Od nowego roku program 500 plus to będzie ciągle nazwa, jak sądzę, pamiętana, ale suma będzie już inna. To będzie 800 plus – mówił 14 maja Kaczyński. Wcześniej, w czerwcu 2022 roku na antenie TVP Bydgoszcz prezes Prawa i Sprawiedliwości nazywał waloryzację programu do 700 zł „posunięciem proinflacyjnym”. Piszemy o tym tutaj.

Prezes #PiS J. #Kaczyński przedstawił #NoweKonkretyPiS ⤵
👉 #800Plus od stycznia 2024 r. 👨‍👩‍👧‍👦
👉 Darmowe leki od 65. roku życia oraz dla dzieci i młodzieży do 18. roku życia 💊
👉 Darmowe autostrady państwowe dla samochodów osobowych 🛣#KonwencjaPiS #ProgramowyUL 🐝🇵🇱 pic.twitter.com/Z1TcZfGA12

— Prawo i Sprawiedliwość (@pisorgpl) May 14, 2023

Koalicja Obywatelska nie przeszła obok zapowiedzi Kaczyńskiego obojętnie i 17 maja złożyła projekt ustawy, który podnosi wysokość świadczenia wychowawczego do 800 zł już od 1 czerwca 2023 roku, a nie od 1 stycznia 2024 roku. Z podobnym wnioskiem wystąpiła grupa posłów Koalicji Polskiej, składając projekt zwiększający dotychczasowe świadczenie o 300 zł dla rodziców i opiekunów aktywnych zawodowo – ta zmiana miałaby wejść w życie z 1 lipca 2023.

Ile jest dziś warte 500 zł?

W kwietniu 2016 roku wystartował sztandarowy program Prawa i Sprawiedliwości „Rodzina 500+” jako odpowiedź na niskie wskaźniki demograficzne w Polsce. Początkowo program miał przysługiwać na drugie oraz kolejne dziecko, a w przypadku mniej zamożnych rodzin – również na pierwsze. Mniej więcej po 3 latach program został rozszerzony na każde dziecko.

Za pomocą kalkulatora inflacji Ministerstwa Finansów można obliczyć aktualne dane dotyczące wartości kwoty 500 plus w ujęciu miesięcznym. Okazuje się, że między kwietniem 2016 roku a kwietniem 2023 roku realna wartość 500 zł spadła do 336,74 zł (czyli o ok. 1/3).

Fot. Kalkulator inflacji / Podatki.gov.pl. Zrzut ekranu wykonany 22 maja 2023 roku.

Niedawno również Business Insider wyliczył, jak zmieniała się wartość świadczenia 500+ w odniesieniu do czasu, w którym zostało wprowadzone. Zgodnie z tymi wyliczeniami w 2022 roku realna wartość 500+ wyniosła 370,08 zł. Analiza spadku wartości kończy się prognozą na 2026 rok, w którym realna wartość 500+ wynosi już zaledwie 283,55 zł.

Jak zmieniały się wydatki na 500+?

Dane dotyczące wysokości dotacji na rzecz programu „Rodzina 500+” można sprawdzić np. w sprawozdaniu z działalności regionalnych izb obrachunkowych (RIO). W pierwszych latach funkcjonowania programu wydatki prezentowały się następująco:

• 2016: 13 037 379,8 tys. zł,
• 2017: 23 766 647,5 tys. zł,
• 2018: 22 757 864,9 tys. zł.

Następnie od 1 lipca 2019 w programie wprowadzono zmianę, która objęła świadczeniem 500+ wszystkie dzieci do 18. roku życia, a także przyznanie tego świadczeniom dzieciom przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczym. Wówczas doszło do wzrostu wydatków w porównaniu z poprzednimi latami (plik: Dane pomocnicze za lata 2015-2021):

• 2019: 31 162 638,4 tys. zł,
• 2020: 40 626 915,20 tys. zł,
• 2021: 40 577 479,10 tys. zł.

Zgodnie z art. 29 ust. 4 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci świadczenie 500+ i koszty jego obsługi są finansowane z budżetu państwa, a wymienione koszty obsługi stanowią 0,1 proc. kwoty przeznaczonej na wypłatę świadczeń.

O ile wzrosną wydatki po waloryzacji?

Premier Mateusz Morawiecki poinformował, że waloryzacja programu 500+ do 800+ jest związana z przekonaniem, że inflacja od stycznia 2024 roku (czyli od momentu, od którego wypłacane środki miałyby być już w wyższej kwocie) „będzie już w mocnym trendzie spadkowym”.

Podobne wyliczenia przedstawił ekonomista Mariusz Zielonka, na którego słowa powołał się portal 300gpospodarka.pl. Według eksperta waloryzacja 500+ o 300 zł oznacza zwiększenie kosztów o 20 mld zł rocznie.

Co Polacy myślą o podniesieniu wysokości tego świadczenia?

Sondażownia SW Research przeprowadziła dla „Rzeczpospolitej” w kwietniu badanie dotyczące tego, jak Polacy podchodzą do pomysłu podniesienia wartości świadczenia 500+. Na pytanie: „Czy Pani/Pana zdaniem świadczenie 500 plus powinno zostać podwyższone w związku z inflacją?” aż 44,6 proc. osób odpowiedziało przecząco, 41,5 proc. poparło pomysł, a 13,9 proc. nie miało zdania w tej kwestii.

„Zwiększenie tej kwoty negatywnie ocenia blisko 3 na 5 osób, które nie skończyły jeszcze 24 lat (58 proc.) i nieco wyższy odsetek respondentów (61 proc.) zarabiających od 4001 zł do 5000 zł netto. Częściej niż ogół badanych podniesieniu wysokości świadczenia sprzeciwiają się badani z miast zamieszkałych przez 200 tys.- 499 tys. osób (56 poc.). Zwiększenie pieniędzy wypłacanych w ramach programu 500 plus najczęściej popierają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (60 proc.)” – wyniki badania komentuje dla „Rzeczpospolitej” Adam Jastrzębski, senior project manager w SW Research.

We wcześniejszym badaniu z października 2022 roku, przeprowadzonego dla „Super Expressu” przez Pollster, nieco ponad połowa respondentów była przeciwko waloryzacji 500+ (51 proc.), a 37 proc. odniosło się pozytywnie do tego pomysłu.

Najnowszy sondaż – UCE RESEARCH dla Onetu – został opublikowany 16 maja. Wyniki pokazują, że nawet 46 proc. badanych nie popiera pomysłu podniesienia świadczenia do 800 zł (w tym 30,9 proc. zdecydowanie nie, a 15,1 proc. – raczej nie). Poparcie dla tego działania deklaruje 36,7 proc. respondentów (16 proc. – zdecydowanie tak, a 20,7 proc. – raczej tak). Pozostałe osoby wskazały odpowiedź „Nie wiem/Trudno powiedzieć” lub „Nie obchodzi mnie to w ogóle”.