Od nauczycieli wymaga się poprawnego metodycznie wykorzystywania narzędzi i materiałów dostępnych w sieci, zwłaszcza tych opartych na AI. Jak nauczyciele mogą sprostać temu wyzwaniu? Od czego mogą zacząć rozwijanie krytycznego myślenia u uczniów? Jak odnaleźć się w gąszczu informacji? Wyciągamy do nauczycieli pomocną dłoń w postaci Akademii Fact-checkingu. To nasza odpowiedź na lukę w systemie edukacji, który tylko w niewielkim stopniu uwzględnia zagadnienia weryfikowania informacji i krytycznej analizy przekazów medialnych.

Zrozumieć nauczycieli

Polityka oświatowa państwa to dodatkowa motywacja dla społeczności szkolnych, aby zwrócić uwagę na jedno z głównych wyzwań współczesności – problem dezinformacji i jej wpływu na społeczeństwa demokratyczne. Zależy nam na tym, by problem ten podejmować wspólnie ze szkołami, dlatego w 2022 roku wraz z Purpose Climate Lab zrealizowaliśmy badanie „Zrozumienie i zaspokojenie potrzeb nauczycieli i uczniów w walce z dezinformacją”.

Dzięki wnioskom z badania mogliśmy lepiej dopasować zarówno działania Akademii Fact-checkingu, jak i materiały edukacyjne do potrzeb i realnych możliwości nauczycieli, a także do zainteresowań uczniów. Na ich podstawie przygotowaliśmy kampanię edukacyjną „Krytyczne myślenie w pigułce”, a w jej ramach – opracowaliśmy dodatki z ćwiczeniami z krytycznego myślenia, dopasowane do siedmiu różnych przedmiotów, dzięki którym w 5/10/15 minut nauczyciel może porozmawiać z klasą o dezinformacji i fałszywych informacjach, realizując przy tym podstawę programową.

fot. Papercut

Nowe podejście: od warsztatów dla uczniów do szkoleń dla nauczycieli

Akademia Fact-checkingu w 2017 roku zaczęła realizować warsztaty z fact-checkingu dla uczniów w wieku od 12 do 19 lat. Od tego czasu w warsztatach i prelekcjach dotyczących zjawiska fake newsów, dezinformacji oraz sposobów walki z fałszywymi informacjami wzięło udział ok. 6,5 tys. uczniów i studentów. Doświadczenia te pozwoliły nam wyciągnąć wiele ważnych wniosków w kontekście rozwoju edukacji medialnej w Polsce. Zajęcia edukacyjne potrzebne są przede wszystkim w małych miejscowościach, w których – w przeciwieństwie do największych miast – dostęp do dodatkowych aktywności edukacyjnych, przygotowywanych np. przez organizacje pozarządowe, jest ograniczony.

Dlatego wykonaliśmy kolejny krok i zaczęliśmy szkolić nauczycieli, aby następnie oni pracowali ze swoimi uczniami. W ramach szkoleń dla kadry pedagogicznej pomagamy nauczycielom wzmocnić ich odporność na dezinformację i nabyć odpowiednie umiejętności metodyczne.

fot. Demagog

Nauczyciele wybierają interesujące ich moduły spośród czterech dostępnych: „Fake news i inne rodzaje fałszywych informacji”, „Wiarygodne źródła informacji”, „Przybornik fact-checkera, czyli narzędzia weryfikacji” i „Jak reagować na fałszywe informacje w rozmowie i w sieci”. Każdemu modułowi towarzyszą inne efekty kształcenia i inne materiały, dzięki którym nauczyciel może od razu zacząć uczyć krytycznego myślenia.

Platforma e-learningowa, czyli zwiększanie skali

Na naszej platformie edukacyjnej w zakładce „Wiedza” gromadzimy inspiracje dla nauczycieli i edukatorów – pomysły na ćwiczenia z krytycznego myślenia, przykłady fake newsów na konkretne lekcje (geografia, historia itd.), infografiki oraz scenariusze. Aby pobrać bezpłatne materiały, należy zalogować się lub założyć konto użytkownika.

Dla nauczycieli natomiast przygotowaliśmy kurs „Pomysły na godzinę wychowawczą o dezinformacji”. W jego skład wchodzą zadania dla uczniów z przykładami z życia, notatka wizualna, nagranie z wprowadzeniem do tematu i instrukcją do zadań dla uczniów, pigułka wiedzy oraz lista przydatnych źródeł. Udział w kursie jest potwierdzany certyfikatem, który nauczyciele mogą wykorzystać w procedurze awansu zawodowego. Do tej pory ponad 2 tys. użytkowników platformy zaufało nam i wzięło udział w kursie.

Aktualnie pracujemy nad nowym kursem „Dezinformacja bez tajemnic” – skierowanym do nauczycieli, którzy chcą być szkolnymi liderami krytycznego myślenia.

fot. Demagog

Poza klasą – edukacja nieformalna

Wyciągamy pomocną dłoń także do edukatorów pracujących poza szkołą, w miejscach takich jak ośrodki terapeutyczne czy świetlice środowiskowe, aby wyposażyć ich w materiały szkoleniowe i narzędzia do pracy z młodzieżą. Trwający projekt „FAKE kNOw MORE” koncentruje się na młodych ludziach szczególnie zagrożonych wykluczeniem i ma na celu podniesienie ich świadomości na temat tego, jak emocje i osobiste doświadczenia kształtują naszą podatność na dezinformację. W przyszłym roku wspólnie z Fundacją Szkoła z Klasą, Fakescape, Smilemundo i ADFABER dostosujemy program i metodykę do lokalnego kontekstu państw partnerskich, dzięki czemu młodzież z Czech, Hiszpanii, Polski i Rumunii będzie mogła lepiej zadbać o swoją odporność na dezinformację.

Artykuł ukazał się wcześniej w j. angielskim na stronie The Media & Learning Association. Wersja polskojęzyczna została uzupełniona o dodatkowe informacje, grafiki i linki.