Badanie sprzed dwóch tygodni zdecydowanie sugeruje, że „prebunking” to efektywna metoda walki z technikami manipulacyjnymi będącymi w centrum mis- i dezinformacji.

W badaniach, opublikowanych przez Science Advances i przeprowadzonych przez naukowców z Cambridge we współpracy z Jigsaw — oddziałem badawczym Google — milionom użytkowników YouTube’a wyświetlono 90-sekundowe filmiki, wyjaśniające techniki manipulacji, takie jak podsycanie lęku, szukanie kozłów ofiarnych i granie na emocjach. Następnie odbiorcy wypełniali w późniejszym terminie kwestionariusze kontrolne, które sprawdzały ich zdolność do decydowania, czy zastosowano technikę manipulacji. 

„Pomyśl o sytuacji, kiedy przyjmujesz szczepionkę. Nie jest to cały wirus, ale jego niewielka część, która potrafi rozpoznać twoje ciało” – mówiła Międzynarodowej Sieci Factcheckingowej Beth Goldberg, kierowniczka badań w Jigsaw. „Tak samo jest z filmikami prebunkingowymi; pokazujemy ci krótkie nagranie propagandowe, żebyś mógł rozpoznać technikę manipulacji, idąc dalej”.

Pięć kategorii manipulacji, które zostały przedstawione w filmach to: emocjonalny język, niespójność, fałszywe dychotomie, szukanie kozłów ofiarnych i ataki ad-hominem.

Badacze odkryli, że:

• użytkownicy, którzy widzieli film o emocjonalnym języku, od 1,5 do 1,67 razy częściej rozpoznawali w przyszłości techniki manipulacji niż grupa kontrolna,
• użytkownicy, którzy obejrzeli film o fałszywych dychotomiach, byli prawie dwa razy bardziej skłonni do rozpoznania tej techniki niż grupa kontrolna,
• użytkownicy, którzy widzieli film o niespójnościach, byli ponad dwa razy lepsi w identyfikacji tej techniki w późniejszym terminie. 

Według Jigsaw, po obejrzeniu filmów na YouTubie umiejętność rozpoznawania technik manipulacji wśród użytkowników zwiększyła się średnio o 5 proc.

„Mieliśmy grupę kontrolną i grupę eksperymentalną, i mogliśmy faktycznie zobaczyć, czy ludzie zwracają uwagę na nasze reklamy — i odkryliśmy, że wygląda na to, że jest to w sumie całkiem użyteczne podejście” — mówił Goldberg. „Kolejnym krokiem będzie ustalenie, »Jak to wpływa na dzielenie się fałszywymi informacjami? « Jeszcze tam nie dotarliśmy, ale przynajmniej wiemy, że w sposób efektywny uczymy ludzi tych pojęć”.

Naukowcy podkreślali także skalowalność eksperymentów.

„Jeżeli ktoś chce zapłacić za kampanię reklamową na YouTubie, która mierzalnie redukuje podatność milionów użytkowników na dezinformację, może to zrobić, i to za minimalne koszty od wyświetlenia” – mówi Roozenbeeek. (Pisaliśmy o tym więcej w artykule na temat psychologicznej szczepionki przeciw dezinformacji — przyp. Demagog).

Tekst jest tłumaczeniem artykułu Setha Smalley’a, który pojawił się na stronie IFCN 1 września 2022 roku.