W Demagogu oceniliśmy realizację obietnic obecnie rządzącej partii PiS w 10 kategoriach. Teraz pod lupę bierzemy deklaracje składane przez pięć największych komitetów wyborczych przed zbliżającymi się wyborami parlamentarnymi. Jaki mają plan na politykę społeczną? 

PiS zapewnia, że zadba o seniorów, rodziny i OzN. Jak?

Rząd zapowiada (od s. 169) kontynuację swoich flagowych programów skupionych na polskiej rodzinie: Rodzina 500+ (wkrótce już 800+) oraz Maluch+. W związku z tym drugim partia obiecuje zwiększenie liczby miejsc w żłobkach, klubach dziecięcych oraz u dziennych opiekunów. W każdej gminie ma powstać przynajmniej jeden żłobek. To niezrealizowana obietnica PiS z poprzednich zapowiedzi. Partia chce też rozpocząć program dofinansowania klubów dla rodziców.

PiS obiecuje dwa granty na pracę zdalną: dla rodzica powracającego na rynek pracy (w wysokości do 3-krotności pensji minimalnej) i dla opiekuna osoby z niepełnosprawnością (w wysokości do 12-krotności pensji minimalnej). Granty będą otrzymywać pracodawcy za zatrudnienie bezrobotnego rodzica lub opiekuna OzN. Zatrudnienie musi wynieść minimum 12 miesięcy na pełny etat lub 18 miesięcy w przypadku pracy w niepełnym wymiarze.

Kolejną obietnicą PiS jest wprowadzenie natychmiastowych alimentów, które będą wypłacane jeszcze przed rozpoczęciem postępowania rozwodowego. PiS chce zmienić też prawo spadkowe tak, aby spadkobierca nie spłacał długów zmarłej osoby z własnej kieszeni. Nowelizacji ma ulec także prawo rodzinne i opiekuńcze.

Partia zapowiada wprowadzenie emerytur stażowych, do czego ma doprowadzić do końca nowej kadencji. Przejście na taką emeryturę ma być możliwe dla kobiet po 38 latach pracy, a dla mężczyzn po 43. PiS zapewnia, że pamięta też o seniorach. Dla nich zapowiada m.in. gospodarstwa opiekuńcze na obszarach wiejskich i uruchomienie dziennych ośrodków wsparcia dla osób starszych.

W końcu PiS obiecuje uchwalenie ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami. Ma powstać system mieszkań wspomaganych, a bariery w budynkach wielorodzinnych zgodnie z zapowiedziami PiS zostaną zlikwidowane. Partia zapowiada też budowę nowych mieszkań i osiągnięcie wyniku 457 mieszkań na 1000 mieszkańców do 2030 roku.

KO zapowiada Bon Opiekuńczy i „babciowe”

Koalicja Obywatelska przygotowała 100 konkretów na pierwsze 100 dni rządów i część z nich dotyczy polityki społecznej. Komitet zapowiada program „Aktywna mama”, w ramach którego na opiekę nad dzieckiem państwo będzie wypłacało miesięcznie 1500 zł tzw. babciowego. KO zapewnia też, że natychmiast przystąpi do realizacji polityki antyprzemocowej.

Partia przygotowała też konkrety dla seniorów. Osobom otrzymującym emeryturę do 5 000 zł brutto obiecuje zwolnienie z podatku. Natomiast wszystkich emerytów dotyczy obietnica drugiej waloryzacji emerytur i rent, jeśli inflacja przekroczy 5 proc. Renta socjalna ma zostać podwyższona do wysokości minimalnego wynagrodzenia.

Osobom młodym z kolei KO obiecuje dopłaty do wynajmu mieszkania w wysokości 600 zł, a także kredyt z oprocentowaniem 0 proc. na pierwsze mieszkanie.

Komitet nie zapomniał o osobach z niepełnosprawnościami i ich opiekunach. Obiecuje im zlikwidowanie tzw. pułapki rentowej, tak aby OzN mogły pracować, nie tracąc renty. Wprowadzony zostanie także Bon Opiekuńczy w wysokości 50 proc. minimalnego wynagrodzenia dla aktywnych zawodowo opiekunów OzN. Ma także zostać utworzony system usług asystenckich dla osób niesamodzielnych.

Co jeszcze znalazło się wśród konkretów? KO obiecuje podwyższenie zasiłku pogrzebowego do 150 proc. płacy minimalnej. Kwota świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego ma zostać podniesiona do 1000 zł. Od lipca 2024 roku ma on wynosić 6 450 zł.

Ponadto KO zapowiada przywrócenie finansowania Telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży 116 111. Wśród konkretów znalazło się również odwołanie Mikołaja Pawlaka z funkcji Rzecznika Praw Dziecka. 

Konfederacja obiecuje tańsze mieszkania i domy

Propozycje tej partii w zakresie polityki społecznej skupiają się przede wszystkim na mieszkalnictwie. Konfederacja chce obniżyć koszty budowy mieszkań i domów, co ma doprowadzić do zwiększenia ich dostępności. Zapowiada, że po wprowadzeniu proponowanych rozwiązań wybudowanie nowego domu czy bloku mieszkalnego będzie o 30 proc. tańsze.

Wśród proponowanych w programie (od s. 97) zmian, które mają do tego doprowadzić, są: uwolnienie obrotu nieruchomościami rolnymi położonymi w miastach, likwidacja zezwolenia na wyłączenie gruntu rolnego w mieście z produkcji rolnej czy brak wymogu uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji mieszkaniowych. Konfederacja obiecuje, że ze średniej ceny budowy domu o powierzchni 100 m² pod miastem – 500 tys. zł – zejdzie do 350 tys. zł.

Konfederacja przygotowała także projekt ustawy o zniesieniu zakazu pracy dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami.

Lewica z nowymi instytucjami i regulacjami

Ten komitet wyborczy przygotował kilka konkretnych obietnic związanych z obszarem polityki społecznej (od s. 41). Po pierwsze zapowiada, że utrzyma świadczenie 800+ wprowadzone przez PiS i że będzie podlegało ono waloryzacji. Lewica obiecuje także, że zapewni około 100 tys. nowych miejsc w żłobkach dzięki wsparciu finansowemu z UE. Komitet chce do 2030 roku wybudować w każdej gminie domy dziennego pobytu dla seniorów.

Lewica chce także pomagać osobom w kryzysie bezdomności i proponuje im rozwiązania mieszkaniowe. Celem jest odejście od modelu wsparcia opartego na noclegowniach i schroniskach. Zapowiada, że ustanowi usługi streetworkingu obowiązkowym zadaniem własnym gminy w dużych i średnich miastach.

Osobom z niepełnosprawnościami i ich opiekunom Lewica obiecuje zniesienie obowiązku całkowitej rezygnacji z zatrudnienia w kontekście dostępu do świadczeń związanych z opieką. Zamierza także zwiększyć dostęp do sanatoriów i placówek rehabilitacyjnych oraz uszczelnić Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Ponadto każda osoba z niepełnosprawnością ma mieć dostęp do asystenta, a opiekunowie OzN do opieki wytchnieniowej.

Lewica przygotowała również rozwiązania dla seniorów. Zapowiada emerytury stażowe, wdowie renty, drugą waloryzację rent i emerytur we wrześniu, a także wliczanie do stażu emerytury umów cywilnoprawnych. Poza tym każda emerytura ma mieć filar podstawowy przysługujący po przepracowaniu 30 lat. Dla seniorów przewidziano także bon turystyczny w wysokości 500 zł przyznawany co dwa lata, a także bon kulturowy w wysokości 50 zł wypłacany co miesiąc osobom powyżej 65. roku życia.

Komitet nie zapomniał też o rozwiązaniach związanych z mieszkalnictwem. Najkonkretniejsze obietnice to wybudowanie w latach 2025–2029 300 tys. nowoczesnych mieszkań na wynajem, utworzenie Ministerstwa Mieszkalnictwa, powołanie Krajowego Funduszu Remontowego i generalny remont do 20 tys. pustostanów rocznie, jak również wprowadzenie górnego limitu wysokości kaucji.

Trzecia Droga: asystencja osobista i tańsze mieszkania

Wśród 12 gwarancji tego komitetu znalazły się dwie dotyczące szeroko pojętej polityki społecznej. Przede wszystkim Trzecia Droga zapowiada uchwalenie nowej ustawy o asystencji osobistej dla osób z niepełnosprawnościami. Nowe przepisy mają sprawić, że OzN będą miały zapewnione stałe wsparcie wykwalifikowanych asystentów bez względu na miejsce zamieszkania.

Trzecia Droga zapowiada także tańsze mieszkania. Cel ma zostać osiągnięty poprzez zwiększenie ich podaży, m.in. dzięki odblokowaniu planów zagospodarowania przestrzennego. Komitet zapowiada też program „Akademik za złotówkę”, który ma ułatwić studia osobom spoza dużych miast, dla których koszty dalszej nauki są zbyt wysokie.

Wybory parlamentarne polityka społeczna. Podsumowanie

Nie ma wątpliwości, że polityka społeczna jest jednym z kluczowych elementów kampanii większości komitetów wyborczych, które poświęciły temu zagadnieniu sporo miejsca w swoich programach. Nie brakuje więc rozwiązań dla seniorów czy osób z niepełnosprawnościami, jak i kolejnych pomysłów na wsparcie rodzin z dziećmi. Komitety obiecują też tańsze mieszkania i mają na to różne pomysły. 

Mniej powszechne są rozwiązania dla osób w kryzysie bezdomności, które proponuje Lewica, czy ulgi dla studentów na wzór programu „Akademik za złotówkę” Trzeciej Drogi. PiS z kolei wyróżnił się dofinansowaniami pracy zdalnej, KO wprowadzeniem „babciowego”, a Konfederacja – konkretnymi wyliczeniami dotyczącymi tańszych mieszkań i domów.