Na początku marca Unia Europejska nałożyła sankcje wobec rosyjskich mediów, zawieszając ich działalność na terenie Unii Europejskiej. Sankcjami objęte zostały RT (dawniej Russia Today) oraz Sputnik, które brały czynny udział w systemie kremlowskiej dezinformacji.

Wprowadzenie sankcji jest pierwszym krokiem do ograniczenia zasięgów rosyjskich maszynek propagandowych. Drugi krok stanowi egzekucja implementowanych ograniczeń. Skuteczności sankcji przyjrzeli się analitycy Instytutu Dialogu Strategicznego. 

W przeprowadzonym śledztwie przeanalizowali ruch na serwisach internetowych RT i Sputnika oraz na stronach powiązanych, m.in. TV-Novosti oraz Rossija Siegodnia.

Spadek ruchu w rosyjskich mediach

Globalny ruch sieciowy na stronach RT oraz w serwisach afiliowanych z Rossija Segodnia jest mniejszy niż przed rozpoczęciem rosyjskiej agresji. Od kwietnia do czerwca 2022 roku odnotowano 797 mln wejść, podczas gdy między lipcem a wrześniem 2021 roku było to 977 mln odsłon. Oznacza to spadek o 18 proc.

Wejścia za pomocą wyszukiwarek internetowych zmniejszyły się o 100 proc. a w przypadku mediów społecznościowych o 70 proc. Facebook, Messenger, LinkedIn i Pinterest zniwelowały ruch w 100 proc. Z kolei przekierowania z YouTube’a i Twittera spadły o 68 proc. Najsłabiej wypadł pod tym względem Instagram – spadek o 28 proc. Niektóre aplikacje i media – Disqus, WhatsApp i Telegram – zanotowały wzrost przekierowań.

W państwach UE w większości ruch udało się ograniczyć do minimum

Warto podkreślić, że Holandia i Estonia odnotowały ogromne wzrosty, odpowiednio o 461 proc. i 953 proc. Zdaniem autorów badania może to świadczyć o dwóch rzeczach: braku wdrożenia sankcji lub/i wzroście zapotrzebowania na prorosyjskie treści ze strony obywateli tych krajów. W przypadku Estonii aż co trzeci obywatel jest etnicznym Rosjaninem.

Alternatywne domeny, czyli sposób na obejście sankcji

Wejścia na strony rosyjskich dezinformatorów nie został ograniczony w Unii Europejskiej do zera. Było to możliwe dzięki obchodzeniu sankcji. Autorzy raportu znaleźli aż 19 stron dostępnych z terenu UE, które były alternatywnymi domenami RT. Strony te były identyczne wizualnie i zawierały te same treści co oryginalna wersja, lecz prowadziły do nich inne adresy URL. 

Stworzone zostały dla odbiorców mówiących w różnych językach: 9 stron działało w języku niemieckim, 7 w języku hiszpańskim, 2 w języku francuskim i tylko 1 po angielsku. Większość z nich powstała po zakazie wprowadzonym 2 marca 2022 roku.

Ponad 10 mln wejść w trzy miesiące

Średnio 86 proc. ruchu na alternatywnych domenach pochodziło z państw UE. W przypadku niemieckojęzycznych stron mowa aż o 94 proc. Z kolei na hiszpańskojęzycznych klonach RT stosunkowa duża część ruchu, bo aż 34 proc., to kraje spoza wspólnoty europejskiej. Największy ruch wygenerowała Ameryka Południowa.