Ten tekst jest częścią serii poświęconej faktoidom, czyli anegdotkom, które lubimy przekazywać, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek. Raz powielone, stają się prawie nieśmiertelne. Dlaczego? Ponieważ mają fantastyczny potencjał społeczny: miło jest rzucić w towarzystwie jakąś mądrą, intrygującą tezą.

Dziś sprawdzimy, czy cola rzeczywiście może przynieść ulgę w dolegliwościach żołądkowo-jelitowych.

Czy cola pomaga na biegunkę i wymioty?

Twierdzenie, że cola pomaga na problemy żołądkowo-jelitowe, jest dość powszechne (np. 1, 2, 3, 4). Z czego miałoby wynikać dobroczynne działanie tego napoju? Jeden z często (np. 1, 2, 3) podawanych argumentów dotyczy nawodnienia.

Cola miałaby pomóc w uzupełnieniu wody oraz elektrolitów utraconych tymi drogami. Szczególnie korzystne ma to być w przypadku dzieci, które mogą odmawiać przyjmowania samej wody, nawet pomimo postępującego odwodnienia.

Czy cola dobrze nawadnia?

Na temat rzekomych nawadniających właściwości coli brak dowodów dobrej jakości. Napoje tego typu nie są rekomendowanym produktem służącym do uzupełniania płynów (1, 2, 3). Nie zawierają one pożądanych elektrolitów, a za to mogą mieć w swoim składzie dużo cukru.

Czy cola łagodzi dolegliwości żołądkowo-jelitowe?

Czasami w kontekście stosowania coli na dolegliwości żołądkowo-jelitowe pojawia się inny wątek. Można się spotkać ze stwierdzeniem, że napój ten ma nie tyle nawadniać, ile łagodzić dokuczliwość objawów (np. przebieg biegunki czy wymiotów). Tu jednak ponownie brakuje wiarygodnych doniesień naukowych, które potwierdziłyby zasadność stosowania coli.

Metaanaliza opublikowana w 2018 roku na łamach „PLOS ONE”, która objęła swoim zasięgiem ponad 32 tys. pacjentów, wykazała natomiast, że inne metody łagodzenia objawów żołądkowo-jelitowych mogą być skuteczne.

Co naprawdę łagodzi biegunkę?

Wspomniane powyżej smektyty to związki glinowo-krzemowe stosowane w formie doustnej. Jak czytamy w karcie charakterystyki produktu leczniczego zawierającego diosmektyt (s. 4):

Na co naprawdę może pomóc cola?

Napoje takie jak cola cechują się wysoką kwasowością, dlatego przyjmowanie ich przy niektórych dolegliwościach żołądkowych może pogorszyć objawy.

A jednak te same cechy, które sprawiają, że cola może nie być najlepszym „lekarstwem” na typowe dokuczliwości żołądkowe, mogą okazać się przydatne w mniej powszechnych dolegliwościach – takich jak powstawanie w układzie pokarmowym tzw. bezoarów, czyli niestrawionych mas, które mogą prowadzić do niedrożności jelit.

Tu jednak warto podkreślić dwie kwestie. Po pierwsze, wspomniane badanie objęło swoim zasięgiem tylko 46 pacjentów leczonych na przestrzeni 10 lat. Po drugie, duża część z tych osób (dokładnie: 19), u których podanie napoju przyniosło korzyści, otrzymała również inne leczenie, a nie tylko colę. Na przykład, endoskopową litotrypsję, czyli rozbijanie bezoaru za pomocą narzędzi wprowadzonych do ustroju za pomocą endoskopu.

W przypadku wątpliwości najlepiej skonsultować się ze specjalistą

Można się również spotkać z twierdzeniami, że napoje gazowane ułatwiają proces odbijania gazów z żołądka albo usprawniają trawienie. Jednak i tu brakuje rozstrzygających dowodów, które potwierdziłyby w wiarygodny sposób i na dużej grupie pacjentów zasadność tych tez.

Wydaje się, że przy problemach trawiennych najrozsądniej jest zastosować produkty lecznicze o udowodnionej skuteczności przy danym zastosowaniu. W sytuacjach budzących duże wątpliwości (np. przy postępującym odwodnieniu, zwłaszcza u dzieci) warto natomiast skonsultować się ze specjalistą, a nie – eksperymentować na własną rękę z zasłyszanymi metodami „leczenia”.