Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
5 min czytania
Sprawdzamy prawdziwość faktoidów – popularnych anegdotek, którymi lubimy dzielić się w rozmowach, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek.
5 min czytania
Demagog rujnuje faktoidy: latem Ziemia jest bliżej Słońca? Fałsz
Latem jest cieplej, bo Ziemia zbliża się do Słońca? To tak nie działa. W tej serii rozpracowujemy faktoidy i piszemy, co nauka mówi na temat tych popularnych, ale niekoniecznie prawdziwych ciekawostek.
Latem jest cieplej, bo Ziemia zbliża się do Słońca? To tak nie działa. W tej serii rozpracowujemy faktoidy i piszemy, co nauka mówi na temat tych popularnych, ale niekoniecznie prawdziwych ciekawostek.
Ten tekst jest częścią serii poświęconej faktoidom, czyli anegdotkom, które lubimy przekazywać, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek. Raz powielone, stają się prawie nieśmiertelne. Dlaczego? Ponieważ mają potencjał społeczny: miło jest rzucić w towarzystwie jakąś mądrą, intrygującą tezą.
Faktoidy nie zawsze są całkiem fałszywe, czasami są po prostu uproszczone, przesadne, „podkręcone” przez kolejne przekazy i emocje, jakie towarzyszą ich transmisji.
Dzisiejsza analiza dotyczy fałszywego przeświadczenia o tym, że latem jest ciepło, bo Ziemia jest wtedy bliżej Słońca.
Latem Ziemia jest bliżej Słońca – częsta pomyłka
Błędne powiązanie odległości Ziemi od Słońca z porami roku pojawia się dość często w świadomości publicznej. Climate Science Investigation, organizacja korzystająca z danych NASA, by tłumaczyć zagadnienia klimatyczne, podaje:
„Ludzie często mylnie uważają, że różne pory roku są spowodowane zmianą odległości Ziemi od Słońca. Jest to błędne przekonanie, ponieważ orbita Ziemi jest tylko nieznacznie eliptyczna, a nasza planeta znajduje się prawie w tej samej odległości od Słońca przez cały rok”.
Climate Science Investigation w komentarzu na stronie
„Wiele osób uważa, że latem Ziemia jest bliżej Słońca i dlatego jest cieplej. Podobnie myślą, że zimą Ziemia jest najdalej od Słońca. Chociaż ten pomysł ma sens, jest błędny”.
NASA Space Place w komentarzu na stronie
Również Institute of Physics Spark (organizacja zajmująca się edukacją w zakresie nauk ścisłych) wymienia to błędne przeświadczenie:
„To błędny trop: […] Jeśli Ziemia oddali się od Słońca, zrobi się zimniej, a jeśli się przybliży – będzie cieplej. [Pory roku – przyp. Demagog] zmieniają się, ponieważ latem Słońce jest bliżej Ziemi, […] a zimą jest zimno, ponieważ Słońce jest daleko”.
Institute of Physics Spark w komentarzu na stronie
Orbita Ziemi nie jest tak eliptyczna, jak zwykliśmy sądzić
Jak słusznie zauważa Climate Science Investigation, to mylne przeświadczenie przynajmniej częściowo wynika z wyobrażenia, że orbita Ziemi wokół Słońca jest wydłużoną elipsą. Taki obrazek (np. 1, 2, 3) prawdopodobnie kojarzy każdy z nas.
W rzeczywistości orbita naszej planety jest dużo bardziej zbliżona do okręgu, niż mogłoby się wydawać. „Spłaszczenie” tego kształtu jest minimalne. Kiedy nasza planeta znajduje się najbliżej Słońca (tzw. punkt perihelium), to odległość pomiędzy nią a gwiazdą wynosi ok. 147 mln km.
fot. opracowanie Demagog.org.pl na podstawie https://spaceplace.nasa.gov/seasons/en/
Najdalszy punkt (tzw. aphelium) znajduje się w odległości ok. 152 mln km. To naprawdę nieduża różnica, jeśli weźmie się pod uwagę rozmiar całego tego układu.
Co więcej, kiedy w Polsce (i w ogóle na półkuli północnej) jest szczyt lata, Ziemia znajduje się akurat w największej odległości od Słońca. Dzieje się tak w lipcu.
Pory roku są konsekwencją pochylonej osi Ziemi
W takim razie skąd się biorą te różnice temperatur? Wynikają z nachylenia osi, wokół której obraca się nasza planeta.
fot. opracowanie Demagog.org.pl na podstawie https://spaceplace.nasa.gov/seasons/en/
Jak podaje NASA Space Place:
„Kiedy Ziemia krąży wokół Słońca, jej własna oś pozostaje cały czas tak samo nachylona. Dlatego w czasie cyklu rocznego na bezpośrednie działanie promieni słonecznych zostają wystawione różne części Ziemi.
Czasami w kierunku Słońca nachylony jest biegun północny (około czerwca), a czasami biegun południowy (około grudnia).
Lato na półkuli północnej jest w czerwcu, ponieważ wtedy promienie słoneczne padają na tę część Ziemi bardziej bezpośrednio niż o jakiejkolwiek innej porze roku. Z kolei w grudniu na półkuli północnej panuje zima, ponieważ wtedy to biegun południowy jest bardziej nachylony w stronę Słońca”.
NASA Space Place w komentarzu na stronie
Dlaczego na Ziemi są pory roku? Prawdopodobnie przez dawną kolizję z Theią
Dodatkowa ciekawostka: dlaczego oś Ziemi jest pochylona? Przecież planety takie jak Wenus czy Jowisz mają oś niemal prostopadłą do kierunku obrotu wokół Słońca (są „proste” względem płaszczyzny orbity, a nie pochylone tak jak Ziemia).
Pochylenie to wynika najprawdopodobniej z minionych „przygód” naszej planety. Uczeni uważają, że gdy Ziemia była jeszcze młodą formacją (jakieś 4,5 mld lat temu), uderzył w nią duży obiekt, określany przez naukowców jako Theia. Ta kolizja sprawiła, że nasz glob do tej pory jest pochylony, a do tego najprawdopodobniej wybiła z Ziemi materiał skalny, który uformował nasz obecny Księżyc.
(Nie)ziemskie zjawiska
Współczesna fizyka i astronomia są tak rozwinięte, że dają nam szansę, by sięgać wzrokiem (i przyrządami nieoptycznymi) bardzo odległych gwiazd i egzoplanet. Nie zmienia to jednak faktu, że czasami zdarza się nam zapomnieć o przyczynach podstawowych zjawisk, które towarzyszą nam każdego dnia.
Wspieraj niezależność!
Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
Ekologia 
