Ten tekst jest częścią serii poświęconej faktoidom, czyli anegdotkom, które lubimy przekazywać, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek. Raz powielone, stają się niemal nieśmiertelne. Dlaczego? Ponieważ mają fantastyczny potencjał społeczny: miło jest rzucić w towarzystwie jakąś mądrą, intrygującą tezą.

Dziś skupiamy się na tak zwanej widoczności obiektów z „kosmosu” (dlaczego stosujemy tu cudzysłów – o tym przeczytasz dalej).

Faktoid dotyczący Wielkiego Muru wymyślono, zanim człowiek wysłał jakikolwiek obiekt w kosmos

W tym tekście nie będziemy budować napięcia i odpowiemy od razu, że Wielki Mur Chiński wcale nie jest jedyną strukturą stworzoną przez człowieka, którą widać z przestrzeni kosmicznej. Jednak aby wyjaśnić, dlaczego tak jest, trzeba omówić kilka kwestii:

• skąd wziął się pomysł, że Wielki Mur Chiński jest jedyną konstrukcją stworzoną przez człowieka widoczną z przestrzeni kosmicznej;
• co to w zasadzie znaczy, że coś jest dostrzegalne „z kosmosu”;
• co mamy na myśli, gdy mówimy, że coś „widać” z przestrzeni kosmicznej.

Co ciekawe, faktoid dotyczący rzekomej widoczności Wielkiego Muru z przestrzeni pozaziemskiej powstał jeszcze zanim człowiek wysłał jakikolwiek obiekt w kosmos. Wzmianki na ten temat pojawiły się już w komiksie z serii „Wierzcie lub nie!”, wydanym w 1932 roku. Tam z resztą posunięto się znacznie dalej, niż do granicy orbity i napisano, że chińską konstrukcję widać… z Księżyca. Jak podaje Mara Hvistendahl w swoim artykule dla „Scientific American”:

Czy Wielki Mur Chiński widać „z kosmosu”? To zależy, gdzie jest „kosmos”

Słowo „kosmos” może być rozumiane na różne sposoby. Pomijając typowo filozoficzne definicje tego hasła, kosmosem nazywa się albo cały wszechświat, albo przestrzeń pozaziemską. Z oczywistych względów jedynie to drugie rozumienie ma jakikolwiek sens w odniesieniu do widoczności Wielkiego Muru. No dobrze, ale gdzie w takim razie zaczyna się ta „pozaziemska” przestrzeń?

Typowe samoloty pasażerskie latają zwykle na wysokości kilku, kilkunastu kilometrów: w troposferze. Na wysokości kilkudziesięciu kilometrów, czyli w stratosferze, powietrze jest ok. tysiąc razy rzadsze niż na powierzchni ziemskiego gruntu, dlatego w przestrzeni tej latają głównie balony meteorologiczne albo samoloty szpiegowskie. Żadne z nich nie dotykają więc linii Kármána – umownej granicy kosmosu, która znajduje się na wysokości ok. 100 km nad powierzchnią Ziemi.

A zatem – lećmy wyżej.

Źródło: Wiki Commons, autor: Mysid, domena publiczna

Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) orbituje na wysokości ok. 400 km nad powierzchnią Ziemi. Astronauci, którzy przebywali na niskiej orbicie (powyżej 200 km) i oglądali powierzchnię Ziemi, dostrzegali różne rodzaje budowli i konstrukcji stworzonych przez człowieka: przede wszystkim lotniska, autostrady, zbiorniki retencyjne, tamy czy mosty.

Zobaczenie Wielkiego Muru Chińskiego z ISS jest problematyczne

Zobaczenie Wielkiego Muru Chińskiego z wysokości, na jakiej orbituje ISS, nastręczało astronautom sporych trudności. Jak mówi dr Kamlesh Lulla z NASA:

Widoczność Wielkiego Muru Chińskiego z „kosmosu” jest tak problematyczna, że w 2003 roku podważył ją nie kto inny, jak chiński astronauta przebywający wtedy na ISS.

Fotografia ma dowodzić, że Wielki Mur widać „z kosmosu”, ale sam jej autor nie do końca w to wierzy

W odpowiedzi na powyższą sytuację kolejny chiński astronauta, Leroy Chiao, został zmotywowany do sfotografowania z pokładu ISS Wielkiego Muru i do udowodnienia, że budowlę tę istotnie widać „z kosmosu”. 24 listopada 2004 roku zdeterminowanemu załogantowi udało się wykonać fotografię, która ma przedstawiać niewielkie fragmenty konstrukcji – widoczne na terenie Mongolii Wewnętrznej, ok. 320 km na północ od Pekinu.

Zdjęcie to można obejrzeć na tej stronie:

Zrzut ekranu ze strony: https://eol.jsc.nasa.gov/SearchPhotos/photo.pl?mission=ISS010&roll=E&frame=8497

Jak widać na powyższym zrzucie ekranu, nawet jeśli warunki pogodowe są bardzo dobre, a sprzęt wykorzystany do fotografii najlepszej jakości – widoczność Wielkiego Muru może być kwestionowana (na oryginalnej stronie możesz użyć lupy kursorowej i obejrzeć zdjęcie dokładniej).

Wielki Mur można uwidocznić za pomocą fotografii radarowej

Warto również podkreślić, że „oglądanie” obiektów w przestrzeni kosmicznej za pomocą sprzętu optycznego ma bardzo ograniczone zastosowanie. Jak podaje NASA:

Podsumowanie

Reasumując, Wielki Mur Chiński da się zidentyfikować z przestrzeni kosmicznej (np. z pokładu ISS), ale nie jest to jedyna konstrukcja stworzona przez człowieka, którą można stamtąd rozpoznać. Przeciwnie – to jedna z budowli, których wskazanie sprawia trudności, nawet jeśli korzysta się z aparatury optycznej. Co więcej, nawet jeśli „zwykła” fotografia umożliwi zobrazowanie fragmentów Wielkiego Muru, to nie oznacza oczywiście, że astronauci, którzy przebywają na ISS, mogą sobie tak po prostu wyjrzeć przez okno stacji i podziwiać wijący się majestatycznie na powierzchni Ziemi Wielki Mur Chiński.