Z pewnością nieraz trafiłeś w internecie na adresy stron internetowych, co do których bezpieczeństwa nie byłeś w stu procentach przekonany. A może dostałeś wiadomość SMS z linkiem i nie byłeś pewny, czy naprawdę pochodzi od tego, za kogo podaje się nadawca?

Z tego poradnika dowiesz się, co zrobić w takich sytuacjach, jak nie dać się nabrać i nie paść ofiarą internetowych oszustów.

Dobry nawyk nr 1: Dokładnie przyjrzyj się linkowi

By zdobyć zaufanie adresatów swoich wiadomości (czy to SMS, maili, czy też wiadomości w mediach społecznościowych), oszuści często podają się za kogoś, kim nie są. Popularnym sposobem jest próba oszustwa za pomocą wiadomości wysłanej rzekomo przez Pocztę Polską lub innego dostawcę przesyłek.

Ofiara otrzymuje wtedy komunikat, że konieczne jest zaktualizowanie adresu, bo brakuje w nim numeru domu, albo że za dostawę trzeba dopłacić nieznaczną kwotę. Z wiadomości wynika, że aby to zrobić, należy wejść w podany w niej link. Jak go sprawdzić?

Niekiedy już samo wejście na stronę przygotowaną przez oszustów może narazić nas na niebezpieczeństwo (np. naliczyć opłatę u operatora komórkowego lub pobrać złośliwe oprogramowanie na komputer), dlatego nie klikaj bezpośrednio w link. Zawartość strony można sprawdzić inną metodą.

Źródło: www.facebook.com

Prostym sposobem jest najechanie na link, ale bez klikania – na części urządzeń to wystarczy, by podejrzeć adres. Możesz też kliknąć link prawym przyciskiem myszy i skopiować go, a następnie wkleić do notatnika na komputerze.

Na większości telefonów działa to podobnie – możesz przytrzymać miejsce, gdzie w wiadomości znajduje się adres przekierowania, wybrać opcję „kopiuj”, a następnie wkleić treść kryjącego się tam linku do notatnika, by go podejrzeć.

Dobry nawyk nr 2: Sprawdź, czy link został zidentyfikowany przez ekspertów

Jeśli znasz treść linku, przyjrzałeś mu się dokładnie i nadal masz wątpliwości, możesz sprawdzić podejrzany adres na stronie CERT Polska. To zespół działający w ramach NASK – Państwowego Instytutu Badawczego, który sporządza listę ostrzeżeń przed niebezpiecznymi stronami (dostępna tutaj).

Znalazły się na niej m.in. witryny podszywające się pod Pocztę Polską (np. bokpocztapolska.pl, e-pocztapolska.com), czy też inne firmy kurierskie (np. info-inpost.pl, express-dhl.pl).

Innym zaufanym miejscem, gdzie można sprawdzić podejrzane adresy, jest strona Komisji Nadzoru Finansowego. Gromadzi ona dane w ramach listy ostrzeżeń publicznych (dostępna tutaj). Można tam sprawdzić, wobec których podmiotów KNF złożyła zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz jaki jest zakres tych podejrzeń. Na stronie KNF znajdziesz informacje głównie na temat oszustw dotyczących fałszywych inwestycji.

Uwaga! Cyberprzestępcy przesyłają fałszywe wiadomości SMS podszywające się pod @PocztaPolska i informujące o konieczności zaktualizowania adresu. Link znajdujący się w wiadomości prowadzi na niebezpieczną stronę, na której oszuści poza danymi osobowymi wyłudzają także dane kart… pic.twitter.com/MOL3KUPKbZ

— CSIRT KNF (@CSIRT_KNF) June 2, 2023

Możesz też wpisać interesującą cię frazę w Google i sprawdzić, czy wiarygodne media lub godne zaufania organizacje pisały na dany temat. Przykładowo, chcąc dowiedzieć się, czy widoczna poniżej wiadomość lub podobny do niej przekaz został już zweryfikowany przez wiarygodne źródła informacji, możesz wpisać w wyszukiwarce Google: „Poland Post oszustwo” albo „paczka wstrzymana” lub „brakujący numer domu poczta”. Ten konkretny link znajdziesz też na liście CERT Polska.

Źródło: wiadomość SMS

Wiele analiz dotyczących oszustw znajdziesz też na stronie Demagoga. 

Dobry nawyk nr 3: Sprawdź, kto stoi za linkiem

Jeśli podejrzany link trafił do ciebie mailem lub przez SMS, zwróć uwagę na nadawcę wiadomości. Adresy mailowe mogą nieznacznie różnić się od tych, pod które podszywają się oszuści, lub być całkowicie odmienne. W natłoku wielu wiadomości, które otrzymujemy za pośrednictwem różnych kanałów, drobne elementy mogą uciec naszej uwadze. Na to właśnie liczą oszuści. Literówki w adresie mailowym nie zdarzają się prawdziwym instytucjom, firmom czy bankom.

W przypadku podobnym do wspomnianego wcześniej przykładu z przesyłką możesz wejść na oficjalną stronę firmy kurierskiej lub uruchomić jej aplikację. Gdyby dostawca faktycznie miał jakieś zastrzeżenia w odniesieniu do naszej paczki, w panelu na stronie po wpisaniu numeru lub kodu przesyłki pojawiłaby się stosowana adnotacja.

Podobnie możesz zrobić w przypadku innych maili czy wiadomości SMS, w których znajdziesz niepewne linki – zawsze warto skierować się na oficjalną stronę nadawcy. Jeśli nie jest on tym, za kogo się podaje, odkryjesz to, kontaktując się z prawdziwym podmiotem – możesz to zrobić mailowo lub dzwoniąc na infolinię podaną na oficjalnej stronie.

Jak zachować się w przypadku przestępców podszywających się pod firmy i instytucje? Przeczytaj drugą część poradnika.