Cztery najpopularniejsze fake newsy w Unii Europejskiej

Boris Johnson wykonujący nazistowskie pozdrowienie podczas ceremonii publicznej w Ukrainie? Ten fotomontaż obiegł 13 państw UE, stając się najpopularniejszym fake newsem we wrześniu.

Były minister obrony Ukrainy Ołeksij Reznikow po złożeniu dymisji wypoczywa na luksusowym jachcie? Okazuje się, że zdjęcie krążące w sieci w co najmniej 10 krajach zostało opublikowane w 2020 roku.

W ośmiu krajach UE krążyło sfabrykowane nagranie USA Today. Sugerowało, że dziennik opublikował filmik przedstawiający bójkę, w którą rzekomo zaangażowani byli przedstawiciele ukraińskiej delegacji na szczycie ONZ.

Nie zabrakło też osoby Billa Gatesa. W przynajmniej siedmiu państwach można było się natknąć na fałszywą wiadomość mówiącą o rzekomym zamiarze miliardera. Gates miał promować plan wycinki 70 mln akrów drzew w celu walki ze zmianą klimatu.

Cztery fałszywe informacje najczęściej weryfikowane przez portale factcheckingowe zrzeszone w EDMO: kwadrat – zdjęcie Borisa Johnsona wykonującego nazistowski gest na publicznej uroczystości w Ukrainie; koło – USA Today poinformowało o pijackiej bójce w Nowym Jorku, w którą zamieszana była ukraińska delegacja (na szczycie ONZ); trójkąt – zdjęcie byłego ukraińskiego ministra obrony Reznikova pijącego szampana na jachcie tuż po swojej rezygnacji; romb – Bill Gates promował plan wycięcia 70 mln akrów drzew w celu walki ze zmianą klimatu. Fot. EDMO

Wojna w Ukrainie nie jest już dominującym tematem dezinformacji

1 382 – to liczba debunków opublikowanych we wrześniu przez organizacje zrzeszone w EDMO. Wśród nich co dziesiąty (10 proc.) dotyczył dezinformacji w sprawie wojny w Ukrainie. Niewiele mniej tekstów dotyczyło dezinformacji klimatycznej (9 proc.). Natomiast co dwudziesta analiza (5 proc.) obejmowała swą tematyką pandemię COVID-19.

Odsetek analiz weryfikujących fake newsy na temat: Ukrainy (kolor żółty), pandemii COVID-19 (kolor biały), zmiany klimatu (kolor niebieski) i Unii Europejskiej (kolor zielony). Fot. EDMO

Łącznie te trzy tematy stanowiły niespełna ¼ wszystkich artykułów zweryfikowanych przez społeczność EDMO. To stosunkowo niedużo, co może oznaczać, że wrzesień upłynął pod znakiem innych tematów.

Dezinformacja na temat migrantów na fali wznoszącej

Takim tematem była migracja, która ponownie rozgrzała debatę w UE. A to za sprawą wydarzeń, które miały miejsce we Włoszech. Na przestrzeni tygodnia na włoską wyspę Lampedusa przybyło ok. 10 tys. migrantów. 

Wiązało się to z nasileniem komentarzy o charakterze nacjonalistycznym i ksenofobicznym. Migranci byli przedstawiani jako niebezpieczni oraz opresyjni. W celu wzmocnienia narracji stosowano dezinformację.

W Irlandii z kolei jeden z polityków rozprzestrzeniał nieprawdziwą informację, według której migranci będą mogli głosować w wyborach. To narracja podobna do tej, która w przeszłości pojawiła się w Polsce. Mówiono wtedy, że Ukraińcy mieli uzyskać prawo wyborcze dzięki numerowi PESEL.