Temat ocieplenia klimatu jest wykorzystywany do tego, aby rozsiewać dezinformację. Jest to kwestia, która pojawia się nie tylko w debatach na szczeblu rządowym, ale też w mediach społecznościowych.

Podobnie jak w przypadku dezinformacji na inne tematy należy z dystansem przyjmować wiadomości, które pojawiają się w memach (bywa, że utwierdzają one popularne, choć nieprawdziwe mity). Anonimowe konta w mediach społecznościowych są potencjalnymi źródłami dezinformacji i nie chodzi tylko o to, że nie znamy poziomu wiedzy w danym temacie osoby publikującej, lecz o to, że konta, które mogą być prowadzone przez boty czy trolle, będą celowo posługiwać się fałszywymi informacjami. Jeśli znamy imię i nazwisko lub instytucję podpisaną pod daną informacją, należy sprawdzić, czy autorzy są ekspertami w danej dziedzinie lub powołują się na autorytety.

Kogo lub co możemy uznać za rzetelne źródło informacji?

Poniżej prezentujemy listę, która może pomóc w weryfikacji treści lub dostarczy nam rzetelnej wiedzy na temat zmian klimatycznych.

Konsensus naukowy, badania naukowe

Warto podkreślić, że nawet największy autorytet może się pomylić, dlatego warto sprawdzić, co mają na dany temat do powiedzenia jego koledzy po fachu. Konsensusem naukowym nazywamy wspólne, powszechne stanowisko grupy naukowców na dany temat. Konsensus w kwestii ocieplenia klimatu został sformułowany m.in. w „The Consensus Handbook”.

Zdarzają się oczywiście badania, które rewolucjonizują naukę, jednak i one są poddawane recenzji przez innych naukowców. Sprawdzając informacje, należy zwrócić uwagę, czy artykuł został zrecenzowany i opublikowany w prestiżowym piśmie naukowym (np. „Nature” czy „Science”).

Specjaliści w danej dziedzinie naukowej – konkretne nazwiska i uniwersytety

Wielu specjalistów czy ośrodków naukowych to klasa sama w sobie i na pewno warto zwrócić uwagę na to, jakie wnioski prezentują się w ich badaniach. Naukowcy, którzy zajmują się tematem na co dzień, formułują swoje opinie, bazując na dużym doświadczeniu i rozległej wiedzy, oraz są na bieżąco z badaniami w danym zakresie – dlatego są wiarygodnymi źródłami informacji.

Wśród nich możemy wymienić m.in. takie instytucje czy organizacje jak:

• Nauka o Klimacie: strona, na której pojawiają się teksty napisane przez naukowców oraz dziennikarzy; redaktorką naczelną jest fizyczka atmosfery – dr Aleksandra Kardaś z Uniwersytetu Warszawskiego,
• Uniwersytet Jagielloński: przy uczelni powstała Rada Klimatyczna UJ; na jej stronie można bezpłatnie pobrać publikację pt. „Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk”, 
• Polska Akademia Nauk: działa przy niej Zespół doradczy ds. kryzysu klimatycznego,
• Uniwersytet Columbia: jedna najbardziej prestiżowych uczelni w Stanach Zjednoczonych; prowadzi inicjatywę Columbia Climate School, która zajmuje się ściśle badaniami nad zmianami klimatycznymi,
• Uniwersytet Yale: również w czołówce amerykańskich uczelni; uruchomiono tam projekt Climate Change Communication
• Climate Feedback – inicjatywę zrzeszającą wielu naukowców, którzy komentują wiadomości na temat klimatu pojawiające się w mediach.

Raporty na temat zmian klimatycznych

Zmiana klimatu jest zjawiskiem, które jest cały czas badane, a wiedza na jego temat jest stale aktualizowana. Dlatego ważne jest, aby sprawdzać, z jakiego roku pochodzi informacja, która do nas dotarła.

Istnieją regularnie wydawane raporty, które przekazują najbardziej aktualne informacje dotyczące zmian klimatycznych. Należą do nich m.in. IPCC Climate Change 2022 Impacts Report wydawany przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu, działający przy Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), raporty wydawane przez Climate Change Committee (dotyczą głównie Wielkiej Brytanii) czy raporty publikowane przez National Centers for Environmental Information (NCEI).

Organizacje zajmujące się zmianami klimatycznymi

Na świecie istnieje również wiele organizacji, których celem jest działanie na rzecz zatrzymania zmian klimatycznych. Ich strony również zaliczamy do rzetelnych źródeł informacji. Są to m.in.:

• Krajowy Ośrodek Zmian Klimatu oraz Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu,
• Światowa Organizacja Meteorologiczna (oraz podobne organizacje krajowe),
• Organizacja Narodów Zjednoczonych,
• Climate Action,
• Europejska Agencja Środowiskowa (EEA), 
• Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) oraz Amerykańska Agencja Kosmiczna (NASA),
• National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA),
• World Wildlife Fund (WWF), WWF Polska.

Dziennikarze zajmujący się klimatem/nauką, popularyzatorzy nauki

Fachowy, naukowy żargon w artykułach czy raportach może czasami stanowić niemałą przeszkodę w zrozumieniu niektórych faktów. Z pomocą przyjdą nam dziennikarze oraz popularyzatorzy nauki. Ich publikacje przybliżają skomplikowane zjawiska w prosty (ale nie nazbyt uproszczony) sposób, bazując na aktualnej wiedzy. W polskich mediach warto zajrzeć na strony:

• Dziennikarz dla klimatu: profil na Facebooku Szymona Bujalskiego – dziennikarza specjalizującego się w dziedzinie klimatu,
• strona oraz kanał na YouTubie Tomasza Rożka – dziennikarza zajmującego się tematami naukowymi, docenianego za przystępny sposób przekazywania skomplikowanych treści, również dzieciom,
• Crazy Nauka: strona założona przez dziennikarzy naukowych,
• Energetyka24: serwis grupy Defence24, na którym poruszane są m.in. tematy dotyczące klimatu.

Organizacje fact-checkingowe

Mity czy fałszywe wiadomości na temat klimatu są również tematem analiz fact-checkerów. Warto sprawdzić, czy kwestia, która zaprząta nam myśli, nie została już przez nich opisana. Można to sprawdzić na zagranicznych stronach (np. PolitiFact, FactCheck, Full Fact) oraz polskich (Demagog, AFP Sprawdzam, Konkret 24). Warto zwrócić uwagę na redakcje, które znajdują się w miejscach, gdzie skutki zmian klimatycznych są już dostrzegalne, jedną z nich jest Africa Check.

Istnieje również strona poświęcona sprawdzaniu informacji i obalaniu mitów, ograniczająca się wyłącznie do zagadnień związanych z dezinformacją na temat ocieplenia klimatu: Skeptical Science.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam