Kilka tygodni po bardzo medialnej walce między Facebookiem i australijskimi legislatorami amerykański portal Politico serwuje swoim czytelnikom cztery główne wnioski, które płyną z całej afery. Przypomnijmy – rząd Australii już od kilku miesięcy zapowiadał, że będzie chciał uregulować dostęp Facebooka i Google’a do treści medialnych publikowanych w internecie. W skrócie chodziło o to, żeby wprowadzić prawo, które zmusiłoby gigantów technologicznych do płacenia za lokalne treści medialne, które są udostępniane na platformach i niejako obchodzą paywalle redakcyjne. Google zagroziło wycofaniem swojej przeglądarki z kraju, a Facebook – usunięciem wszystkich treści medialnych dla australijskich użytkowników.

Chociaż Google ugięło się zaraz przed głosowaniem nad nowym prawem w parlamencie, to Facebook na tydzień usunął australijskie treści medialne ze swojej platformy. W końcu udało się doprowadzić do ugody, dzięki której firma Marka Zuckerberga będzie mogła negocjować stawki opłat dla poszczególnych mediów, a udostępniane artykuły będą brane pod uwagę tylko wtedy, kiedy dowiedziona będzie intencjonalność udostępnienia, a nie zwyczajnie udostępniane przez użytkowników. Starcie australijskiego rządu i amerykańskich firm było uważnie śledzone na świecie, gdyż z jednej strony wiele rządów przymierza się do wprowadzenia podobnego prawa, a z drugiej firmy technologiczne interesuje to, ile przestrzeni mają na rynku i czy będą w stanie dalej zarabiać w ten sam sposób.

Zanim na dobre opadł kurz po stoczonej batalii, Politico przygotowało kilka punktów, które powinny zapaść nam w pamięci.

1. Facebook użył „opcji nuklearnej”. Oprócz postów zawierających treści pochodzące od tradycyjnych wydawców zablokowane zostały także treści wzięte z australijskiej Narodowej Agencji Meteorologicznej, straży pożarnej, publicznych serwisów ochrony zdrowia czy organizacji charytatywnych. Chociaż Facebook przyznał, że z założenia tego typu strony nie miały zostać objęte „banem”, to nowe prawo australijskie było na tyle niejasne, że treści te zostały zablokowane na wszelki wypadek.

2. Facebook przyprawił sobie opinię „tego złego”. Z badania opinii publicznej (przeprowadzonego przez agencję kreatywną GrowthOps na 500 australijskich użytkownikach Facebooka) wynika, że 56 proc. respondentów uważa ban Facebooka za nieuzasadniony, a 36 proc. deklarowało, że zrezygnuje z używania platformy, jeżeli blokada nie zostanie zdjęta. Tylko 19 proc. ankietowanych wyraziło przekonanie, że ufa Facebookowi. Chociaż Facebook wygrał batalię prawną, to stracił w oczach swoich użytkowników.

3. Konflikt stanowił wojnę zastępczą między mediami głównego nurtu i największymi koncernami świadczącymi usługi w cyberprzestrzeni. Przypadek Australii bardzo dobrze pokazuje, jak mogą ścierać się giganci medialni i technologiczni. Należąca do Ruperta Murdocha News Corp ma 53 proc. udziału w australijskim rynku gazet (jeżeli liczyć na podstawie przychodów). Kontrola nad tak dużą częścią wydawców pozwala na „tworzenie i niszczenie” karier politycznych. Podaje się tu przykład Kevina Rudda, byłego premiera Australii z ramienia Partii Pracy (zazwyczaj skonfliktowanej z Murdochem), który wezwał do zbadania wpływu Murdocha. Polityk prezesa koncernu medialnego nazwał też „aroganckim rakiem naszej (australijskiej) demokracji”. Pytanie, czy przeniesienie treści do internetu i dodatkowa kontrola Facebooka i Google’a mogłaby zredukować wpływ mediów na dyskurs polityczny. Giganci medialni posiadający znaczne udziały w rynku są obecni również w innych państwach i wydaje się, że to dopiero początek walki mediów tradycyjnych z platformami technologicznymi.

4. Mniejsze media stają się ofiarami pobocznymi. Jednymi z największych krytyków nowego prawa są mniej wpływowi wydawcy, którzy argumentują, że niesprawiedliwie faworyzuje ono dużych graczy. Pozwala ono bowiem na negocjowanie opłat z Facebookiem, ale jednym z warunków jest osiąganie przychodu rzędu 150 tys. dolarów australijskich rocznie (niecałe 450 tys. zł). Na jednym z młodzieżowych serwisów internetowych, Junkee, pojawiła się informacja, że wycofanie Google’a i Facebooka z rynku mogłoby doprowadzić do upadku portalu, gdyż 75 proc. jego przychodów pochodzi z wyszukiwarki i mediów społecznościowych. Internet oparty na strukturze stworzonej przez Google’a i Facebooka stał się najważniejszym źródłem pieniędzy dla wielu wydawców, a oprócz tego – głównym kanałem komunikacji z odbiorcami, dlatego od decyzji tych firm zależy egzystencja wielu mniejszych wydawców.

Jak podaje amerykański „The Wall Street Journal”, w szerzenie nieprawdziwych informacji o szczepionkach przeciw COVID-19 były zamieszane rosyjskie służby specjalne. Konkretnie chodzi o akcję przeprowadzoną na kilku zachodnich portalach, wymierzoną w szczepionkę produkowaną przez firmę Pfizer (BioNTech). Działania te miały doprowadzić do wzrostu zainteresowania rosyjską szczepionką – Sputnik V. Pracownik Departamentu Stanu, z którym WSJ przeprowadził wywiad, twierdzi, że cztery strony internetowe, które szerzyły nieprawdziwe informacje, są powiązane z rosyjskimi służbami. Poszczególne treści na portalach miały różnić się między sobą tonem, aby docierać do kilku grup odbiorców jednocześnie.

Promowanie szczepionek pochodzących od danego producenta (i dyskredytowanie pozostałych) staje się coraz częstszym zjawiskiem. Nie można określić jednoznacznie, jaka jest motywacja twórców dezinformacji, natomiast można przypuszczać, że chodzi im o zyski pieniężne pochodzące ze sprzedaży konkretnych szczepionek lub kwestie wizerunkowe – państwo, które wyprodukuje najskuteczniejszą czy najdostępniejszą szczepionkę, zdobędzie prestiż na arenie międzynarodowej.

W przypadku akurat rosyjskiej szczepionki niektóre państwa podważają uczciwość procesu wprowadzenia jej na rynek. Społeczność międzynarodowa wskazuje na to, że preparat nie przeszedł przez tzw. trzecią fazę badań klinicznych i dlatego nie może być dopuszczony m.in. na amerykański rynek, ponieważ zakazuje tego FDA (amerykańska Federalna Agencja Leków). Z drugiej strony niektóre państwa, jak Serbia, Słowacja, Węgry czy Indie, dopuściły szczepionkę Sputnik V na swoje rynki.

Na początku marca Twitter ogłosił, że uruchamia nową usługę, Twitter Spaces, na urządzeniach z Androidem. Wcześniej usługa była dostępna tylko dla nielicznych użytkowników iOS, którzy zostali zaproszeni do zamkniętej fazy beta testów. Twitter Spaces polega na tworzeniu pokojów do rozmowy, dzięki którym użytkownicy platformy mogą uczestniczyć w grupowych rozmowach na żywo.

Usługa jest przez niektórych nazywana kopią aplikacji ClubHouse, która przebojem zdobyła ogromną popularność, szczególnie w Stanach Zjednoczonych, ale obecnie jest dostępna tylko na urządzeniach z iOS oraz – tak jak w przypadku wcześniejszej bety Twitter Spaces – wyłącznie na zaproszenie.

Ostatni ruch Twittera przypomina wielokrotnie krytykowaną praktykę, stosowaną często przez tzw. gigantów technologicznych. W skrócie polega ona na wyłożeniu ogromnych nakładów pieniężnych i technicznych, do których giganci mają oczywiście dostęp, w celu skopiowania usługi, która w dużym tempie zdobywa popularność i udział w rynku. Dzięki dużym nakładom i możliwości symbiozy z innymi platformami ruch ten ma doprowadzić do zdobycia udziału w rynku, zanim nowa aplikacja zdąży się na dobre rozkręcić.

Mogliśmy zaobserwować tę praktykę m.in., kiedy Google stworzyło Google+, jako odpowiedź na Facebooka, Facebook pozwolił na tworzenie stories w Messengerze (i na Instagramie) jako odpowiedź na Snapchata, a także kiedy Instagram wprowadził wideo w odpowiedzi na Vine oraz Reels w odpowiedzi na TikToka. Już niedługo będziemy mogli się przekonać, czy Twitterowi uda się skutecznie przejąć rynek chat roomów (pokojów do rozmów).