Polska

W Polsce władze postawiły na zorganizowanie loterii, która rozpoczęła się w lipcu. Możne w niej wziąć każda dorosła osoba, która zaszczepiła się w pełni przeciw COVID-19, nie później niż 30 września 2021 roku. Biorący udział mają cztery szanse na wygranie podczas losowania natychmiastowego, tygodniowego, miesięcznego oraz finałowego. Wśród nagród znajdują się m.in. gotówka, hulajnogi elektryczne czy samochody.

Rząd chcąc zachęcić do szczepienia, utworzył także program skierowany do jednostek samorządu terytorialnego. Gmina, która będzie miała największy odsetek zaszczepionych, otrzyma od państwa 2 mln zł, a pierwsze 500 gmin, które zaszczepi 67 proc. społeczeństwa, otrzyma dodatkowy zastrzyk pieniężny w wysokości 100 tys. zł.

Wiele krajów, podobnie do Polski, próbuje zachęcić obywateli do szczepienia poprzez fundowanie nagród. Przyjrzyjmy się poszczególnym przykładom.

Stany Zjednoczone

W pierwszej kolejności warto przyjrzeć się Stanom Zjednoczonym, w których decyzje o potencjalnych zachętach są podejmowane na szczeblu federalnym. Niektóre stany organizują loterie z dużymi nagrodami pieniężnymi, czego najciekawszym przykładem jest Kalifornia, gdzie przeznaczoną na tę inicjatywę ponad 116 mln dolarów, aby zachęcić jak największą ilość osób do zaszczepienia się przed 15 czerwca. Loterie organizują bądź organizowały takie stany, jak: Karolina Północna, Kentucky, Kolorado, Luizjana, Oregon, Maryland, Michigan, Nevada, Nowy Meksyk, Waszyngton, Wirginia Zachodnia.

Bardzo ciekawą i niecodzienną inicjatywę przedstawił stan Waszyngton. Każda osoba powyżej 21. roku życia, która zaszczepi się przeciw COVID-19, będzie mogła w zamian otrzymać darmowego jointa z marihuaną. Natomiast New Jersey również poszło w stronę używek i za każde szczepienie oferuje darmowe piwo. Z drugiej strony stany Nowy Jork oraz Ohio zwróciły uwagę na edukację i w zamian za szczepienie istnieje możliwość zdobycia stypendium na studia.

Wielka Brytania i Rosja

W Wielkiej Brytanii nie wdrożono ogólnonarodowej loterii. Na szczeblu lokalnym władze Londynu zachęcały osoby, które zostały zaszczepione co najmniej jedną dawką lub zapisały się na szczepienie, do udziału w konkursie, w którym nagrodą były bilety na finał Mistrzostw Europy w piłce nożnej na Wembley.

Odsetek osób zaszczepionych co najmniej jedną dawką jest w Wielkiej Brytanii jednym z wyższych w Europie, a władze kraju decydują się na znoszenie obostrzeń. Od 19 lipca osoby zaszczepione wracające do Anglii z państw z pomarańczowej listy nie będą objęte 10-dniową kwarantanną.

W Rosji na szczeblu centralnym nie wprowadzono ogólnonarodowej loterii, mimo że odsetek osób zaszczepionych co najmniej jedną dawką obecnie wynosi 19,6 proc. Siergiej Sobianin, burmistrz największego miasta oraz stolicy państwa – Moskwy, ubolewając nad małą liczbą osób zaszczepionych, zdecydował się na organizację konkursu. Każdy, kto ma ukończone 18 lat i jest po pierwszej dawce szczepionki, między 14 czerwca, a 11 lipca  automatycznie brał udział w loterii, w której do wygrania był samochód o wartości 1 mln rubli. W sumie do wygrania było 20 samochodów.

Niecodzienne nagrody w Azji: Filipiny, Malezja, Hongkong

W Filipinach również zdecydowano się na organizację konkursów, jednak nagrody znacząco się różnią od tych wcześniej przedstawionych. W różnych miastach po zaszczepieniu się istnieje możliwość wygrania krowy, a niektóre tereny zamiast zwierzęcia proponują worek ryżu.

Różne firmy chętnie przyłączają się do takich inicjatyw, czego przykładem jest Izrael, gdzie w barach można było otrzymać darmowe piwo. Z kolei w Malezji zaszczepieni mogą liczyć na nagrodę w postaci słodkiego deseru. W Hongkongu fundacja Li Ka Shing i firma CK Group wsparły rządowy program i zdecydowały się na rozdanie drogocennych nagród dla nowo zaszczepionych, o łącznej wartości 2,6 mln dolarów. Uczestnicy mogą wygrać mieszkanie za 1,4 mln dolarów, samochód marki Tesla czy sztabkę złota. Oprócz tego do wygrania są również iPhony czy vouchery na zakupy.

Kary związane z odmową zaszczepienia się

W niektórych państwach – wobec obywateli, którzy zwlekają ze szczepieniem – zdecydowano się na inną strategię, polegającą na konkretnej karze wobec jednostki. Przykładowo w stolicy Indonezji, Dżakarcie, osoby unikające szczepień mogą otrzymać grzywnę w wysokości 5 mln rupii, czyli 350 dolarów.

Władze uniwersyteckiego miasta Saifai w indyjskim stanie Uttar Pradesh zalecały sprzedawcom alkoholu, aby nie sprzedawali go osobom nieszczepionym.

O krok dalej poszły władze na Kremlu, które otwarcie przyznały, że osoby nieszczepione lub nieposiadające odporności na COVID-19 nie będą mogły pracować we wszystkich placówkach i mogą zacząć być dyskryminowane. Na Filipinach brak przyjęcia szczepionki może grozić pójściem do więzienia. W emocjonalnej wiadomości do narodu prezydent Rodrigo Duterte zagroził, że osoby, które odmówią szczepienia, trafią do więzienia.

Efektywność rozwiązań

W Stanach Zjednoczonych badacze z Boston University School of Medicine chcieli sprawdzić, czy inicjatywy w postaci loterii faktycznie przyczyniają się do wzrostu tempa szczepień. 2 lipca opublikowano wyniki badań z analizy konkursu „Vax-a-Million”, zorganizowanego w stanie Ohio. Uczeni porównali dane udostępnione przez Centra Kontroli Chorób, skupiając uwagę na wskaźnikach szczepień w Ohio przed i po loterii,  jak i na statystykach z innych stanów, gdzie nie było tego rodzaju konkursów. Wyniki pokazały, że loteria nie spowodowała znaczącego wzrostu szczepień. Zdaniem naukowców wzrost liczby osób chętnych na szczepienie był spowodowany m.in.  rozszerzeniem grup, które mogę zostać zaszczepione (nastolatkowie od 12. do 15. roku życia).

Natomiast badanie opinii publicznej, przeprowadzonej przez Instytut Badań Zmian Społecznych, pokazuje, że blisko 70 proc. Polaków wskazuje, że zachęta finansowa nie miałaby wpływu na decyzję dotyczącą szczepienia.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.