Kluby i związki sportowe w Polsce

W Polsce w czasie pandemii zmniejszyła się liczba klubów sportowych. Jak wskazuje najnowszy raport Głównego Urzędu Statystycznego, w 2020 roku w całym kraju działało ponad 14 tys. klubów sportowych. Jest to o 2 tys. mniej, niż było to w roku 2018.

Autorzy raportu podkreślają, że na spadek miała wpływ trudna sytuacja związana z sytuacją epidemiologiczną, która wiązała się m.in. z ograniczeniem w prowadzeniu obiektów działalności gospodarczej (jak np. kluby fitness) oraz w powszechnym dostępie do obiektów sportowych.

Źródło: GUS

W minionym roku najwięcej klubów sportowych działało w województwach: śląskim (11,5 proc.), mazowieckim (10,2 proc.), wielkopolskim (9,9 proc.) oraz małopolskim (9,5 proc.). Z kolei najmniejszą ich liczbę odnotowano w województwach: świętokrzyskim (2,0 proc.), podlaskim (2,8 proc.) i lubuskim (2,9 proc.).

Jeżeli chodzi o osoby zapisane do klubów sportowych, w zeszłym roku było to ponad 104 tys. osób (liczba ćwiczących przekraczała 101 tys.). Zdecydowaną większość, bo aż 74 proc. ćwiczących stanowili mężczyźni. Z kolei najczęściej uczęszczającą grupą wiekową była młodzież do lat 18 (70,3 proc.).

Zdecydowanie najpopularniejszymi klubami sportowymi były kluby piłkarskie – piłkę nożną uprawiało 37,5 proc. wszystkich ćwiczących. W dalszej kolejności (z dużą stratą) znalazło się strzelectwo sportowe (6,5 proc.), siatkówka (5,9 proc.), pływanie (4,4 proc.), karate (4,2 proc.), lekkoatletyka (3,7 proc.), koszykówka (3,5 proc.), piłka ręczna (3,0 proc.) i judo (2,4 proc.).

Źródło: GUS

Istotnym elementem mającym wpływ na funkcjonowanie polskiego sportu są także związki sportowe oraz zasiadający w nich członkowie. W 2020 roku działało łącznie 67 polskich związków sportowych oraz 537 okręgowych związków sportowych. W sumie wśród osób będących w nich zrzeszonych wyłoniono 10,7 tys. członków kadry narodowej.

Największą liczbę członków kadry narodowej w 2020 roku miały: Polski Związek Karate (2 110 reprezentantów), Polski Związek Piłki Siatkowej (1 628), Polski Związek Pływacki (616) oraz Polski Związek Koszykówki (462).

Jak wybierane są zarządy związków sportowych w Polsce?

Jeszcze przed rozpoczęciem zmagań na Igrzyskach Olimpijskich w Tokio 6 polskich pływaków było zmuszonych opuścić Japonię ze względu na błąd popełniony przez władze związkowe, który dotyczył procedury zgłaszania zawodników. Rozgoryczeni sportowcy w związku z zaistniałą sytuację opublikowali list otwarty, w którym wezwali obecne władze do podania się do dymisji.

Podstawą określającą wybór członków zarządu związków sportowych w Polsce jest ustawa o sporcie z dnia 25 czerwca 2010 roku. Zgodnie z jej zapisami maksymalny okres kadencji władz związków tego rodzaju nie może przekraczać czterech lat. Jednocześnie funkcja prezesa zarządu związku nie może być pełniona przez więcej niż dwie kadencje. Poza tym:

• członek zarządu w jednym związku nie może łączyć się z funkcją w innych władzach tego samego związku,
• zabronione jest prowadzenie działalności gospodarczej, łączącej się z realizowaną funkcją działacza. Nie można posiadać też udziałów w spółce zajmującej się tego typu działalnością,
• ta sama osoba nie może być członkiem władz dwóch różnych związków sportowych, funkcjonujących w tej samej dziedzinie sportu. 

Przyjrzyjmy się teraz, jak wybory członków zarządu wyglądają na przykładzie statusów dwóch przykładowych związków: Polskiego Związku Piłki Nożnej i Polskiego Związku Lekkoatletycznego.

PZPN: Kandydatami na członków zarządu oraz stanowisko prezesa lub wiceprezesów związku mogą być zarówno sami delegaci, jak i inne osoby zamieszkałe na terenie kraju, które funkcjonują w strukturach związku. W skład zarządu wchodzi 18 osób: prezes, 5 wiceprezesów, 10 członków przedstawionych przez delegatów oraz po jednym członku na wniosek klubów Ekstraklasy oraz I ligi. Członkowie zarządu są wybierani przez Walne Zgromadzenie Delegatów składające się z 118 delegatów reprezentujących wojewódzkie związki (60), kluby Ekstraklasy i kluby I ligi (50) oraz 8 delegatów przypadających łącznie na Stowarzyszenie Trenerów Piłki Nożnej, piłkę nożną kobiecą, futsal oraz środowisko sędziowskie.

W przypadku prezesa PZPN, wiceprezesów, a także członków zarządu wybieranych na wniosek klubów Ekstraklasy oraz I ligi wymagana jest większość bezwzględna (50 proc. plus jeden głos) głosów oddanych i ważnych. Z kolei w przypadku pozostałych członków wymagana jest zwykła większość głosów. Warunkiem ważności głosownia jest udział co najmniej ⅔ liczby delegatów (w drugim terminie ½ delegatów). Jeżeli żaden z kandydatów na prezesa PZPN nie uzyska wymaganej większości w I turze, wówczas ponowny wybór dokonuje się spośród dwóch kandydatów z największą liczbą głosów.

PZLA: Kadencja władz związku, na które składa się: Krajowy Zjazd Delegatów Związku, Zarząd Związku oraz Komisja Rewizyjna Związku, trwa 4 lata. Wybór władz odbywa się w głosowaniu tajnym, spośród kandydatów korzystających z pełni praw publicznych. Na prezesa zostaje wybrana osoba, która uzyska co najmniej 57 głosów spośród 102 delegatów.

Zarząd składa się z 7 osób: prezesa, wiceprezesów oraz pozostałych członków zarządu. Bierne prawo wyborcze (prawo kandydowania) przysługuje tym osobom, które zostały przedstawione przez samych delegatów, przy czym prawo to może zostać przyznane również osobom spoza kręgu delegatów. Z kolei czynne prawo wyborcze (prawo wybierania) przysługuje w przedmiotowym zakresie delegatom biorącym udział w zjeździe krajowym.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.