Na granicy Białorusi i Unii Europejskiej (Polski, Litwy i Łotwy) trwa – wywołany przez białoruski reżim – kryzys migracyjny, polegający na zorganizowanym przerzucie migrantów. Działania Białorusi instrumentalizujące migrantów mają służyć przede wszystkim wywieraniu politycznych nacisków oraz wywoływaniu i pogłębianiu chaosu na granicy, a także w krajach należących do UE.

W minioną sobotę na profilu Służby w akcji w serwisie X pojawił się wpis na temat migrantów przebywających na przystanku w Czerlonce, w rejonie Białowieży przy granicy kraju. Jak informowano we wpisie: „Zgłosiła się do nas radna sołecka i sołtys Czerlonki w gm. Białowieża, poprosiła nas o pomoc w nagłośnieniu tematu, bo nikt im nie chce pomóc. Praktycznie codziennie, przez większość dnia na przystanku przesiadują imigranci, którym udało się nielegalnie przedostać przez granicę. Ludzie boją się wyjść wieczorami na ulice, a przez to, że przystanek jest ciągle okupowany, dzieci boją się tam stanąć, by zabrał ich autobus szkolny”.

Zgłosiła się do nas radna sołecka i sołtys Czerlonki w gm. Białowieża, poprosiła nas o pomoc w nagłośnieniu tematu, bo nikt im nie chce pomóc.

Praktycznie codziennie, przez większość dnia na przystanku przesiadują imigranci, którym udało się nielegalnie przedostać przez granicę.… pic.twitter.com/cAmZWSzW5x

— Służby w akcji 👮 (@Sluzby_w_akcji) June 15, 2024

Sprawa nabrała rozgłosu, chętnie komentowali ją politycy (1, 2, 3, 4). W ciągu kilku kolejnych dni temat pojawiał się w polskich mediach (1, 2, 3, 4). Redakcja WP Wiadomości prześledziła dalsze losy migrantów ze zdjęcia – dzięki pomocy wolontariuszy złożyli oni wnioski o status uchodźcy, a strażnicy graniczni skierowali ich do ośrodka recepcyjnego, gdzie, po przybyciu, oczekiwali na rozpatrzenie dokumentów.

Kim byli migranci widoczni na zdjęciu i czemu przebywali w Czerlonce?

Wieś Czerlonka jest położona 7-8 km w linii prostej od granicy kraju. W związku z tym migranci przedstawieni na zdjęciu przybyli do Polski najpewniej szlakiem białoruskim. W dostępnej relacji pojawiły się doniesienia o tym, że sytuacja na przystanku wzbudziła niepokój okolicznych mieszkańców (1, 2, 3, 4).  

Profil Służby w akcji informował, na podstawie relacji radnej i sołtyski Białowieży, że migranci znaleźli się tam „przez organizację @PodlaskieOPH i inne im pomagające. Mają oni swój »alarmowy« numer WhatsApp rozsyłać na grupach imigranckich, sam numer przekazują też innym imigrantom […]”.

Postanowiliśmy skontaktować się z Podlaskim Ochotniczym Pogotowiem Humanitarnym z prośbą o odniesienie się do informacji na temat migrantów widocznych na zdjęciu oraz o przedstawienie sytuacji z perspektywy wolontariuszy obecnych na miejscu zdarzenia. Z odpowiedzi prezeski zarządu Podlaskiego OPH Agaty Kluczewskiej dowiedzieliśmy się, że: 

Dlaczego migranci oczekiwali na przystanku w Czerlonce i jak długo to trwało?

Zdjęcia z przystanku rozpowszechniane w sieci mogą budzić pytania o kontekst i szczegóły sytuacji w Czerlonce. Przystanek, na którym zgromadzili się migranci, został opisany przez Podlaskie OPH w następujący sposób: „w Czerlonce jest to jedyne publicznie dostępne miejsce, gdzie można usiąść, a jednocześnie – rozpoznawalne przez SG – wychodząc z lasu, to tam właśnie mamy zasięg i możemy powiadomić SG, wskazując łatwą do dojazdu lokalizację”.

W przesłanym nam oświadczeniu Podlaskie OPH zaprzecza zarzutom rzekomego pomagania w nielegalnym przekraczaniu granicy. Agata Kluczewska, prezeska zarządu Podlaskiego Ochotniczego Pogotowia Humanitarnego, wskazuje również na to, jaką funkcję pełni OPH i co należy do jego obowiązków. 

Czy migranci na przystanku w Czerlonce sprawiali kłopoty?

Wydarzenia w Czerlonce wzbudzały zainteresowanie, a niekiedy niepokój – jednak warto odnotować, że nie pojawiły się żadne doniesienia o tym, by mężczyźni widoczni na zdjęciu po przekroczeniu granicy sprawiali jakieś problemy lub by stworzyli jakiekolwiek zagrożenie dla miejscowej ludności.

W związku z sytuacją w Czerlonce zadaliśmy pytania również funkcjonariuszom policji. Z informacji, które przekazał nam w rozmowie telefonicznej podinsp. Tomasz Krupa, rzecznik prasowy Komendanta Wojewódzkiego Policji z Komendy Wojewódzkiej Policji w Białymstoku, wynikało, że migranci w Czerlonce nie zakłócali porządku. Z przesłanej później wiadomości od rzecznika dowiedzieliśmy się, że:

Co wydarzyło się na granicy polsko-białoruskiej w ostatnich dniach?

W czasie ostatniego weekendu i na początku tego tygodnia temat migrantów pojawiał się często w mediach i dlatego warto zadać pytanie, czy zaszły jakieś znaczące zmiany w sytuacji na granicy polsko-białoruskiej. Od Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej dowiedzieliśmy się, że „duża część migrantów, którzy chcą nielegalnie przekroczyć granicę, nadal jest agresywna. Codziennie odnotowujemy zdarzenia, w których cudzoziemcy znajdujący się po stronie białoruskiej, rzucają w stronę polskich patroli kamieniami, gałęziami, konarami drzew. Wczoraj (w poniedziałek – przyp. Demagog) polskie służby zostały zaatakowane dwukrotnie”.

Liczba prób nielegalnego przekroczenia granicy w ostatnich dniach, tj. od 11 do 16 czerwca, wahała się od 80 do 150, co można zobaczyć w poniższej tabeli. Przedstawiciel Podlaskiego Oddziału Straży Granicznej poinformował nas, że: „dla porównania początek czerwca to ok. 200 prób przekroczeń na dobę (03.06 – 180, 04.06 – 250)”.

Źródło: dane Straży Granicznej przesłane do Stowarzyszenia Demagog.

Napięcie na granicy utrzymuje się od dłuższego czasu. Jak wskazuje Straż Graniczna w przesłanej nam wiadomości: „od początku bieżącego roku odnotowaliśmy ponad 1900 prób nielegalnego przekroczenia polsko-białoruskiej granicy przez migrantów pochodzących z 35 krajów. Straż Graniczna na bieżąco monitoruje sytuację w strefie nadgranicznej i reaguje na każde sygnały przekazywane od mieszkańców czy też innych osób”.