Zanim padną odpowiedzi na te pytania, warto uzmysłowić sobie, że obecnie szkodliwe treści na temat zbierania przyrządzania i jedzenia muchomorów czerwonych bez problemu można znaleźć też na Facebooku, TikToku, YouTube czy na Telegramie. Najpopularniejsze grupy zwolenników jedzenia czerwonych grzybów na Facebooku są aktywne i potrafią liczyć nawet ok. 50 tys. członków. Wiele z nich ma „zamknięte drzwi” – żeby do nich dołączyć, trzeba poprosić o zgodę administratorów. 

Źródło: www.facebook.com

„Przygoda, ozdrowienie i handel” – czyli grupy z czerwonymi grzybami

Większość grup, które można znaleźć na Facebooku, ma w swojej nazwie zwrot „Amanita muscaria” – łacińską nazwę muchomora czerwonego. Na ich forum wiele osób udziela sobie porad co do zbierania i przetwarzania tego grzyba. Niektórzy robią to z ciekawości, ale wiele osób zaczyna spożywać tego grzyba co jakiś czas. Na grupach przewijają się również osoby, które szukają doświadczeń psychodelicznych, a nawet… handlarze. Pewna część użytkowników oferuje kapsułki do tzw. mikrodozowania, przetwory i nalewki na bazie muchomora czerwonego. Dzięki temu potencjalni klienci nie muszą wychodzić do lasów w poszukiwaniu grzyba.

Źródło: www.facebook.com

Internauci zgromadzeni wokół grup o czerwonych muchomorach z jakiegoś powodu przypisują czerwonym muchomorom bardzo szerokie spektrum działania – wygląda to tak, jakby grzyb był cudownym lekarstwem na wszelkie dolegliwości. Na jednej z grup na Telegramie, która liczy 3,8 tys. osób, przekonuje się np., że zjedzenie takiego muchomora to: lepsza pamięć, sen i koncentracja, więcej energii, pełnia zdrowia, zapobieganie chorobom i znacznie więcej siły ze względu na wzmocnienie sprawności fizycznej. 

Źródło: www.t.me

Na próżno szukać jednak wiarygodnego potwierdzenia tych efektów w ustaleniach naukowych i w badaniach klinicznych. Najczęstszym źródłem tych informacji są subiektywne doświadczenia osób, które zjadły czerwonego muchomora, oraz doniesienia z internetu. I choć zgony po jego zjedzeniu są zgłaszane rzadko, to jest zastanawiające: czy to już powód, by regularnie podtruwać się czymś, czego dawek i bezpieczeństwa nie da się samemu precyzyjnie kontrolować? 

Z jakich powodów ludzie jedzą muchomory czerwone – badanie z 2023 roku

W sieci pojawia się coraz więcej badań, które są poświęcone spożywaniu muchomorów czerwonych i skutkom takich zachowań, a także charakterystyce internetowych grup, które promują ich jedzenie. W 2023 roku badacze Marta Pięta-Chrystofiak i Damian Brohs z Uniwersytetu Gdańskiego opublikowali badanie na temat zjawiska zażywania muchomora czerwonego wśród uczestników internetowych grup dyskusyjnych, które liczyły od 400 do 43 tys. członków. W sumie w badaniu zapytano 95 osób o ich zwyczaje dotyczące jedzenia muchomorów. Co prawda, grupa badawcza nie była duża, ale wnioski z pracy skłaniają do dalszych rozważań. 

Najwięcej badanych odpowiedziało, że spożywa muchomora czerwonego kilka razy w roku (38,8 proc.), a co dziesiąty badany odpowiedział, że robi to codziennie (9,1 proc.). Najwięcej osób spożywa je w formie wysuszonej (90,5 proc.), choć są i tacy, którzy jedli je w formie składnika do potraw, jako palone, w formie ekstraktu, a nawet jako surowe. 

W badaniu okazało się, że ci, którzy zaczęli spożywać muchomory czerwone regularnie, stosują go m.in. w oczekiwanych celach leczniczych (77,9 proc.), duchowych (74,7 proc.) i polepszających pracę umysłu (73,7 proc.). Wiele osób zastrzegało, że po spożyciu odczuwa zazwyczaj tylko pozytywne efekty, rzadziej te negatywne, choć 9 proc. badanym zdarzyło się zatruć muchomorem czerwonym. 

Dawka, która czyni truciznę – a w muchomorach… jest nie do sprawdzenia

Rozmaite atlasy grzybów opisują muchomora czerwonego jako niejadalnego i trującego. Toksycznymi substancjami w grzybie są m.in. muskaryna i muscymol. Zjedzenie grzyba może się wiązać m.in.: z nudnościami, z wymiotami, z biegunką, z nadmiernym ślinieniem, z trudnościami w oddychaniu i z ogólną dezorientacją. W rekomendacjach renomowanych towarzystw medycznych (np. 1, 2, 3) nie znajdziemy zaleceń co do spożywania muchomorów czerwonych w celach prozdrowotnych lub leczniczych – niezależnie od tego, jak zostały przygotowane. 

W bazie ClinicalTrials.gov nie ma żadnych wyników badań klinicznych z udziałem dużych grup badawczych, które wskazywałyby na to, że spożywanie muchomorów czerwonych lub substancji specyficznych tylko dla nich poprawia w jakikolwiek sposób stan zdrowia lub leczy choroby.  

Niektórzy powiedzą: „no dobrze, ale leki też mogą zatruć organizm i powodować efekty uboczne” albo „dawka czyni truciznę”. To prawda, ale w przeciwieństwie do muchomorów czerwonych leki są odpowiednio regulowane i monitorowane, dawki leków są kontrolowane, a ryzyko związane z ich użyciem da się dokładnie określić. W przypadku muchomorów nigdy nie znamy dokładnej dawki – grzyby rosną w niekontrolowanych warunkach, a wykonanie dokładnych pomiarów w domu bez odpowiedniego sprzętu byłoby niezwykle trudne. Mykolożka prof. dr hab. Marta Wrzosek w odpowiedzi dla nas stwierdziła, że:

Zamiast muchomorów lepiej jest postawić na bezpieczne prawdziwki

Różne sposoby, według których przyrządza się muchomory czerwone, wydają się bardzo niedokładne, a przez to mogą być niebezpieczne. Ci, którzy przyrządzają je w domowych warunkach, nie są w stanie zmierzyć proporcji substancji, które miałyby zachować się po przyrządzeniu. 

Z pytaniami na temat przygotowania muchomorów czerwonych zwróciliśmy się do mykolożki prof. dr hab. Marty Wrzosek. Zapytaliśmy, czy przygotowanie muchomorów czerwonych sprawi, że niebezpieczne substancje będą zneutralizowane, a jednocześnie zachowane na tyle, by nieść efekt terapeutyczny. W odpowiedzi dowiedzieliśmy się m.in., że:

Jednocześnie – nawet jeżeli muchomory miałyby zawierać substancje korzystne dla zdrowia – to nadal należy podkreślić, że nie da się tego dokładnie kontrolować w domowych warunkach. Z tego powodu lepiej zjeść inne – bezpieczniejsze – grzyby, które także mogą być korzystne dla zdrowia i codziennej diety. Prof. dr hab. Marta Wrzosek wskazuje, że: „ergosterol jest składnikiem błon komórkowych wszystkich grzybów. Witaminy z grupy B też są powszechne. Jedne grzyby mają ich więcej, inne mniej, ale zasadniczo to grzybowa cecha”. 

Zamiast muchomora czerwonego, lepiej polecać te jadalne, bezpieczne, zebrane i sprawdzone pod okiem doświadczonej osoby – prawdziwki, kurki, maślaki… i nie tylko. Decyzja zawsze należy do nas samych, ale warto zadbać o to, by była świadoma i zgodna z pewnymi źródłami informacji.