Oszustwa związane z zatrudnieniem nie są niczym nowym. Zmieniają się jednak sposoby stosowane przez przestępców, by naciągnąć ofiary. Dziś już raczej nie spotkamy ofert na słupach ogłoszeniowych i żaden miło wyglądający pan nie zaczepi nas na dworcu, obiecując łatwy zysk.

Praca marzeń czeka w internecie – niestety nie zawsze jest taka, jak sugeruje ogłoszenie. Niesprawdzenie oferty i zaufanie oszustowi podszywającemu się pod pracodawcę może nieść za sobą opłakane skutki. Przestępcy liczą na pozyskanie naszych danych osobowych, wyłudzenie pieniędzy, a niekiedy konsekwencje mogą być nawet gorsze.

Pocieszeniem nie jest fakt, że liczba oszustw związanych z zatrudnieniem wzrasta. Warto wiedzieć, jakie mogą być cele przestępców, aby nie pozwolić im skorzystać ze swojej naiwności.

Dane osobowe celem oszustów podszywających się pod pracodawców

Jednym z powodów, dla których oszuści decydują się na wystawianie fałszywych ofert pracy, jest pozyskanie danych osobowych. Phishing to jeden z najpopularniejszych rodzajów ataków w sieci – oszuści podszywają się pod zaufane instytucje czy pod pracodawcę, by pozyskać poufne informacje o ofierze lub nakłonić ją do określonych działań.

Patryk Müller, ekspert ds. komunikacji z użytkownikami i wsparcia technologicznego w Pracuj.pl, w komentarzu dla Demagoga podkreśla:

Jak oszuści zdobywają dane osobowe osób poszukujących pracy?

Oszuści wyłudzają dane m.in. poprzez wymaganie rejestracji za pomocą specjalnego formularza, co ma być rzekomo częścią procesu rekrutacji. Zdarza się również, że dane przekazywane są w momencie wpisywania ich na stronie mającej służyć do przeprowadzenia zdalnej rozmowy rekrutacyjnej. Osoba poszukująca pracy podaje swoje dane na podstawionej przez oszustów stronie, która udaje komunikator do prowadzenia rozmów online.

Bilety na wyjazd i płatne szkolenia – jak fałszywi „pracodawcy” wyłudzają pieniądze?

Niekiedy oszuści – za pośrednictwem fałszywych ofert – wyłudzają pieniądze. Zdarza się, że namawiają osoby poszukujące pracy do przejścia szkoleń rzekomo niezbędnych do otrzymania danego stanowiska, a po zakończeniu kursu oczekują zapłaty mimo braku zatrudnienia.

Innym sposobem wyłudzenia może być wymóg zakupu sprzętu, który ma być potrzebny do pracy. Ofiara przelewa pieniądze, a urządzeń nie otrzymuje. Na podobnej zasadzie działają oszuści, którzy proszą o zakup biletu potrzebnego rzekomo do wyjazdu do pracy za granicą. Przekonał się o tym m.in. 33-latek z Siedlec, który w ten sposób stracił pieniądze.

Poważne konsekwencje niedokładnego obejrzenia oferty pracy

Zdarza się jednak, że oszustwo jest znacznie bardziej podstępne, a zarazem bardziej kosztowne, niż utrata konkretnej, niewielkiej sumy pieniędzy za wspomniany bilet czy kurs. Mowa o procederze prania brudnych pieniędzy, w którym osoby poszukujące pracy mogą (nie)świadomie uczestniczyć. Konsekwencje mogą być nie tylko finansowe, ale i karne – specjalistka od prawa karnego dr Aleksandra Rychlewska-Hotel wyjaśnia na swojej stronie, że tzw. słup może ponosić odpowiedzialność karną, o ile jest świadomy swojego działania. 

Podobna sytuacja prawna dotyczy tzw. mułów finansowych – one też mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności karnej. Są to osoby, które zostały zaangażowane przez organizacje przestępcze do prania pieniędzy. Przelewają sumy z nielegalnych źródeł pomiędzy kontami, w zamian za co otrzymują część kwoty. Dlatego tak ważne jest, aby nie dać się zwieść obietnicom wysokich zarobków jeszcze przed podpisaniem umowy i przystąpieniem do pracy.

Ponowna wysyłka towarów – sposób na oszukanie nie tylko osób poszukujących pracy

Z badania przeprowadzonego przez organizację Better Business Bureau wynika, że jednym z najpopularniejszych oszustw związanych z zatrudnieniem jest to dotyczące ponownej wysyłki towarów.

Facebook w komentarzu na swojej stronie dodaje, że tego typu oferty najczęściej opisywane są nazwami: „asystent ds. przetwarzania przesyłek” czy „kierownik działu merchandisingu” lub podobnymi. Oszuści obiecują atrakcyjne wynagrodzenie za przepakowanie i ponowne wysłanie przedmiotów, a także zwrot opłaty za wysyłkę. Zdarza się, że samo ogłoszenie nie jest fałszywe, lecz dotyczy pracy, za którą osoby ją wykonujące nie otrzymują wynagrodzenia.

Tajemnicza oferta dla tajemniczego klienta

Innym rodzajem oszustwa związanym z ogłoszeniami o pracę jest oferowanie zatrudnienia jako tzw. tajemniczy klient. Zarabianie na robieniu zakupów może niektórym osobom wydawać się zajęciem idealnym. Prawdziwe oferty nie gwarantują jednak zbyt wysokich zarobków na takich stanowiskach. 

Jak informuje amerykańska Federalna Komisja Handlu, „jeśli musisz uiścić opłatę z góry, aby zostać tajemniczym klientem, jest to zawsze oszustwo”. 

Jak podkreśla w komentarzu dla Demagoga Patryk Müller, ekspert ds. komunikacji z użytkownikami i wsparcia technologicznego w Pracuj.pl:

Nie do końca uczciwa afiliacja

Afiliacja to sposób na zarabianie w zamian za polecanie produktu, usługi czy strony. Innymi słowy, ktoś wysyła użytkownikowi link zachęcający do skorzystania z konkretnej usługi lub zakupu danego towaru, a jeśli po wejściu pod podany adres internauta skorzysta z oferty, osoba, która przesłała link, otrzymuje z tego tytułu prowizję.

Sama afiliacja jest legalna. Nie oznacza to jednak, że wszystkie sposoby na zdobycie zainteresowanych internautów pozostają etycznie uzasadnione. Ważne jest, by osoby, które klikają w link, miały świadomość, że dotarł on do nich w ramach mechanizmu afiliacyjnego.

W sieci można natknąć się na oferty „pracy”, które umożliwiają ich autorom zwerbowanie osób mających polecać produkty lub usługi. Ostatecznie wygląda to jednak tak, że osoby te rejestrują się w programie partnerskim z linku podanego przez „pracodawcę”, przez co nawet jeśli polecają dany produkt kolejnym osobom, tak naprawdę zarabiają wyłącznie dla niego (to on otrzyma prowizję za polecenie).

Podsumowanie

Jak widać, wachlarz możliwości oszustów publikujących fałszywe oferty pracy jest dość szeroki, a opisane powyżej cele przestępców to niejedyne powody, dla których działają. Aby dowiedzieć się, jak rozpoznać fałszywe ogłoszenia, przeczytaj pierwszą część analizy.