Thierry Breton, unijny komisarz do spraw rynku wewnętrznego, w ostatnich dniach aktywnie wyraża zaniepokojenie związane z rosnącą ilością dezinformacji wokół konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Problem rzeczywiście jest niebagatelny. W ostatnich dniach sprawdziliśmy kilka szkodliwych fake newsów dotyczących ataku Hamasu na Izrael. Rozwój sytuacji możesz śledzić na bieżąco na naszej stronie w zakładce „Izrael”.

W związku ze zwiększonym poziomem dezinformacji Breton zwrócił się bezpośrednio do szefów dwóch największych platform z apelem o podjęcie odpowiednich działań. Najpierw, 10 października, opublikował list do Elona Muska, prezesa X (dawniej Twitter).

Następnego dnia podobna wiadomość została skierowana do Marka Zuckerberga – szefa Mety (Facebook, Instagram, Whatsapp). 

12 października list otrzymał również Shou Zi Chew, prezes TikToka.

Będziemy na bieżąco monitorować sprawę i zaktualizujemy artykuł, gdy pojawią się kolejne wiadomości lub wymiany zdań między Bretonem i gigantami cyfrowymi.

Komisarz przypomina o przestrzeganiu DSA

Breton zwrócił szczególną uwagę na konieczność przestrzegania przepisów Aktu o usługach cyfrowych (DSA). To zbiór przepisów regulujących m.in. działalność dostawców usług cyfrowych, w tym mediów społecznościowych. Więcej na ten temat dowiesz się z odcinka naszego podcastu.

W liście do Zuckerberga komisarz poprosił o szczególną czujność w przestrzeganiu „wymogu podejmowania terminowych, sumiennych i obiektywnych działań w następstwie powiadomień o nielegalnych treściach w UE”. Przypomniał też o „potrzebie proporcjonalnego i skutecznego łagodzenia skutków negatywnych działań”.

Z kolei w liście do prezesa TikToka szczególnie zaakcentowana została kwestia bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, czyli głównych użytkowników tej platformy. „Ma Pan szczególny obowiązek chronić ich przed brutalnymi treściami przedstawiającymi branie zakładników i innymi drastycznymi filmami, które według doniesień krążą na Pańskiej platformie bez odpowiednich zabezpieczeń” – czytamy. Breton podkreślił również obowiązek walki z dezinformacją i zapewnienia użytkownikom dostępu do wiarygodnych źródeł informacji.

Zagrożenie dezinformacją. Problem nie odnosi się tylko do Izraela

DSA nakłada na duże platformy internetowe wymóg usuwania nielegalnych treści – w tym celowo rozpowszechnianych fałszywych lub wprowadzających w błąd materiałów. Za nieprzestrzeganie tego zobowiązania platformom grozi grzywna do 6 proc. ich rocznego światowego obrotu. 

W liście do Zuckerberga Breton zwrócił uwagę na wzrost ilości dezinformacji na Facebooku, Instagramie czy Whatsappie przed niedawnymi wyborami w Słowacji. Część fałszywych i zmanipulowanych treści wciąż ma być w tych serwisach dostępna. Komisarz podkreślił przy okazji znaczenie moderacji treści w kontekście dezinformacji przedwyborczej. Jak zauważył, problem ten dotyczy m.in. Polski. 

[Aktualizacja 17.10.2023]

13 października, już po naszej publikacji, Breton opublikował list do Sundara Pichai’ego, prezesa Google’a. Komisarz poświęcił dużo uwagi YouTubowi, na którym łatwo dostępne są np. nagrania pokazujące branie zakładników.

Given the extensive reach of #YouTube, recalling the precise obligations of the #DSA in the context of the terrorist attacks by Hamas against Israel and disinformation around elections ⤵️ pic.twitter.com/82UXy3a8Dc

— Thierry Breton (@ThierryBreton) October 13, 2023

Breton podkreślił, że Google i YouTube powinny w większym stopniu promować wiarygodne źródła informacji. „Ponieważ wielu użytkowników traktuje Pańską platformę jako źródło wiadomości, wiarygodne źródła powinny być oddzielone od terrorystycznej propagandy i zmanipulowanych treści, w tym przerobionych nagrań i clickbaitów” – zwrócił uwagę unijny komisarz.

Ponownie wspomniał też o wymogu walki z dezinformacją dotyczącą wyborów w europejskich krajach.

Breton: Oczekuję odpowiedzi w 24 godziny

Przedstawiciel Unii Europejskiej dał Mecie, X i TikTokowi dobę na poinformowanie go o środkach podjętych w celu przeciwdziałania dezinformacji obecnej na ich platformach. Na moment publikacji tego tekstu tylko TikTok nie opublikował odpowiedzi (list do Shou Zi Chewa został opublikowany najpóźniej).

X stawia na usuwanie kont

Precyzyjniejszej reakcji doczekaliśmy się dopiero 12 października, kiedy dyrektorka generalna X, Linda Yaccarino, opublikowała liczący trzy strony list do Bretona. Zapewniła, że platforma usuwa nielegalne treści (w tym te dotyczące terroryzmu) oraz ogranicza zasięg materiałów, które, choć nie są nielegalne, mogą powodować szkody. 

Yaccarino poinformowała, że od początku konfliktu z X zniknęły setki kont powiązanych z Hamasem. W 80 przypadkach nielegalne treści zostały usunięte na wniosek organów ścigania z Unii Europejskiej. 

Meta angażuje ekspertów i fact-checkerów

Ze strony Mety nie doczekaliśmy się jeszcze bezpośredniej odpowiedzi. Biuro prasowe firmy rozesłało jednak oświadczenie do kilku mediów (m.in. BBC, CNBC, Yahoo Finance). Poinformowało, że tuż po pierwszych atakach Hamasu na Izrael powołane zostało specjalne centrum operacyjne, w którym pracują eksperci, w tym osoby władające biegle hebrajskim i arabskim.

[Aktualizacja, 17.10.2023]

TikTok również stawia na fact-checking

W niedzielę 15 października TikTok wydał oświadczenie na temat swoich działań dotyczących wojny. Platforma zapewnia, że natychmiast po ataku Hamasu zmobilizowała personel, aby zapewnić jak największe bezpieczeństwo użytkownikom. Zatrudniono m.in. więcej moderatorów, w tym mówiących po arabsku i hebrajsku.

TikTok wskazał również, że usuwa treści przedstawiające przemoc, drwiące z ofiar, wspierające ataki lub promujące szkodliwe ideologie. Do 15 października z platformy zniknęło ponad 500 tys. filmów. Zamkniętych zostało też 8 tys. transmisji na żywo.

TikTok informuje również, że monitoruje konta mogące być częścią zorganizowanych sieci, mających na celu rozpowszechnianie dezinformacji.

[Koniec aktualizacji 17.10.2023]

[Aktualizacja 16.11.2023]

TikTok wydał aktualizację swojego oświadczenia i przedstawił kolejne działania, które podejmuje na rzecz walki z dezinformacją dotyczącą wojny między Izraelem i Hamasem.

Przedstawiciele platformy deklarują, że sprzeciwiają się nienawistnym materiałom,  zarówno antysemickim, jak i islamofobicznym.  W okresie od 7 do 31 października usunięto 730 tys. nienawistnym treści. TikTok stawia na szybkie działanie, w raporcie chwali się, że usunął 100 proc. materiałów o nacechowaniu antysemickim lub zaprzeczających Holocaustowi.

Osoby odpowiedzialne za platformę odnotowały nagły wzrost fałszywego zaangażowania. Usunięto w ostatnim czasie już 24 miliony fałszywych kont i pół miliona botów.

[Koniec aktualizacji 16.11.2023]

[Aktualizacja, 17.10.2023]

YouTube usuwa filmy i kanały, ale nie podaje szczegółów

Google przyjął podobną strategię do Mety: nie odpowiedział oficjalnie na list Bretona. Dostępna jest jedynie krótka odpowiedź rzeczniczki prasowej YouTube’a, Ivy Choi, dla The Verge. Rzeczniczka przekazała ogólną informację, że po ataku Hamasu na Izrael z platformy zniknęły „dziesiątki tysięcy szkodliwych filmów i setki kanałów”.

„Nasze zespoły pracują przez całą dobę, aby monitorować szkodliwe materiały, i zachowują czujność, aby w razie potrzeby szybko podjąć działania w przypadku wszystkich typów treści, w tym krótkich filmików i transmisji na żywo” – podała Choi.

Pamiętaj, że na tego typu platformach możesz zgłosić treści zawierające nieprawdziwe lub zmanipulowane treści. Wystarczy kliknąć trzy kropki (prawny góry róg nad wpisem) i znaleźć opcję „zgłoś”. Przeczytaj też nasz tekst o najpopularniejszych fake newsach, które pojawiły się w sieci po ataku Hamasu na Izrael.

[Koniec aktualizacji 17.10.2023]

Od października 2023 roku jesteśmy członkiem Programu fact-checkingowego TikToka. Jesteśmy w pełni niezależni. Wyłączna odpowiedzialność merytoryczna za publikowane przez nas analizy spoczywa na zespole redakcji portalu demagog.org.pl.