Omawiamy ważne fakty dla debaty publicznej, a także przedstawiamy istotne raporty i badania.
Warszawska Deklaracja LGBT+. Edukacja czy seksualizacja?
18 lutego 2019 roku prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski podpisał Deklarację LGBT+. Co z niej wynika?
Warszawska Deklaracja LGBT+. Edukacja czy seksualizacja?
18 lutego 2019 roku prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski podpisał Deklarację LGBT+. Co z niej wynika?
Czym jest przyjęta przez prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego Deklaracja LGBT+?
„Warszawska Polityka Miejska Na Rzecz Społeczności LGBT+” (Deklaracja LGBT+) jest dokumentem, który powstał z inicjatywy i na podstawie programu samorządowego Stowarzyszenia Miłość Nie Wyklucza zajmującego się sprawami społeczności LGBT+ w Polsce we współpracy z czterema innymi warszawskimi organizacjami LGBT: Lambda Warszawa, Kampanią Przeciw Homofobii, Fundacją Trans-Fuzja oraz Fundacją Wolontariat Równości.
Deklaracja zakłada realizację postulatów dla społeczności LGBT+:
● W obszarze bezpieczeństwa: reaktywacja hostelu interwencyjnego dla osób LGBT+ będących w trudnej sytuacji życiowej, zmuszonych do opuszczenia domu, stworzenie miejskiego mechanizmu zgłaszania i monitorowania przestępstw wynikających z homofobii i transfobii, jak też wzmocnienie działań antyprzemocowych w szkołach (między innymi poprzez wprowadzenie do szkół funkcji „latarnika” – nauczycieli lub pedagogów oddelegowanych do monitoringu sytuacji uczniów LGBT+ w szkołach podstawowych i średnich).
● W dziedzinie edukacji: edukacja antydyskryminacyjna i seksualna zgodna ze standardami WHO, aktywne wspieranie nauczycieli, jak i otwartość na inicjatywy III sektora dotyczące spraw społeczności.
● W obszarze kultury i sportu: patronat prezydenta miasta nad Paradą Równości, stworzenie centrum kulturowo-społecznościowego dla osób LGBT+, wsparcie klubów sportowych skupiających osoby LGBT+.
● W obszarze pracy: podpisanie Karty Różnorodności i współpraca z pracodawcami przyjaznymi osobom LGBT+.
● W obszarze administracji: rozszerzenie stosowania klauzul antydyskryminacyjnych w umowach z kontrahentami miasta.
Deklaracja zakłada również powołanie w strukturach urzędu Pełnomocnika Prezydenta m.st. Warszawy ds. Społeczności LGBT+.
Jak podkreśla Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza:
Deklaracja ma charakter uroczystego, politycznego zobowiązania prezydenta wobec warszawskiej społeczności LGBT+, jest rozpoznaniem obecności i najbardziej palących potrzeb społeczności.
Deklaracja jest obietnicą realizacji w trakcie kadencji 2018-2023 konkretnych działań przez Urząd Miasta Stołecznego Warszawy. Deklaracja, słowami prezydenta, »zaczyna proces realizacji rozwiązań«. Realizacja deklaracji będzie odbywać się we współpracy ze społecznością LGBT+ i organizacjami LGBT+.
Stanowisko Episkopatu ws. Deklaracji
Krytyczną pozycję wobec faktu przyjęcia Deklaracji przez prezydenta Warszawy przyjęli polscy biskupi. W Stanowisku Konferencji Episkopatu Polski w sprawie tak zwanej Karty LGBT czytamy między innymi:
Różnica płci, chciana przez Boga, stanowi podstawę małżeństwa i zbudowanej na nim rodziny, będącej podstawową komórką społeczeństwa. Proponowane alternatywne wizje człowieka nie liczą się z prawdą o ludzkiej naturze, a odwołują się jedynie do wymyślonych ideologicznych wyobrażeń. Nie tylko są całkowicie obce europejskiej cywilizacji, ale – gdyby miały stać się podstawą normy społecznej – byłyby zagrożeniem dla przyszłości naszego kontynentu. Karta proponuje szereg działań o charakterze promującym środowiska homoseksualne bądź inicjatyw stygmatyzujących w wymiarach społecznych osoby wyznające inny światopogląd lub religię. Innymi słowy, chociaż zakłada przeciwdziałanie dyskryminacji, to jednak sprzyja dyskryminacji innych.
Zdaniem KEP Deklaracja może posłużyć do implementacji „ideologii gender”:
W propagowanej Karcie nie chodzi tylko o stworzenie nowej przestrzeni dla ideologii gender, dla praw osób homoseksualnych, biseksualnych i transgenderycznych. Można się obawiać, że Karta wprowadzi do szkół program wychowania seksualnego w duchu ideologii gender, adresowany już do małych dzieci. Wychowanie to ostatecznie będzie prowadziło do brutalnego zapoznawania dziecka z anatomią i fizjologią sfery seksualnej, z technikami osiągnięcia zadowolenia płciowego, a w dalszej kolejności technik współżycia cielesnego, poznania metod zapobiegania chorobom przenoszonym płciowo i »niechcianej« ciąży. Wychowanie to ma też na celu oswojenie dzieci z różnymi formami relacji płciowych, a więc nie tylko rodzicielskim związkiem mężczyzny i kobiety, ale także z zachowaniami samotniczo-ipsacyjnymi, biseksualnymi, homoseksualnymi, dezaprobaty płci w postaci różnych postaci transseksualizmu.
Biskupi, z rodzinami i środowiskami wyrażającymi sprzeciw wobec wspomnianej Karty, zwrócili się o „wycofanie budzących wątpliwości etyczne i prawne rozwiązań zawartych w tak zwanej Karcie LGBT”.
Stanowisko Rzecznika Praw Dziecka
W reakcji na przyjęcie Deklaracji Rzecznik Praw Dziecka Mikołaj Pawlak zwrócił się do Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara z pismem „wzywającym do podjęcia w porozumieniu z nim działań zmierzających do ochrony prawa do wychowania dzieci przez ich rodziców zgodnie z własnymi przekonaniami”.
W ocenie Rzecznika Praw Dziecka przyjęta przez Prezydenta m.st. Warszawy deklaracja może naruszać konstytucyjne prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Jego zdaniem „pod pozorem realizacji szczytnych haseł tolerancji i zakazu dyskryminacji w sferze wychowania dzieci narzuca ona ogółowi rodziców ideologię afirmowaną jedynie przez wąską grupę społeczną”.
Deklaracja zakłada wprowadzenie »holistycznej edukacji seksualnej« opartej na standardach organizacji WHO, które nie są obowiązującym prawem, a które godzą w powszechnie akceptowane w Polsce normy, tradycje, wzorce kulturowe, a także w Konstytucję RP. Według WHO dzieci od najmłodszych lat mają »czerpać satysfakcję z własnej seksualności«. Służyć temu ma edukacja seksualna, którą »należy rozpoczynać przed 4 rokiem życia«, a nawet »w momencie narodzin«. Realizacja szczegółowo opisanej przez WHO matrycy edukacji seksualnej grozi wprowadzeniem do szkół, a nawet przedszkoli, edukatorów seksualnych związanych ze środowiskiem LGBT.
(…)
Narzucanie tego rodzaju edukacji seksualnej, zwłaszcza w odniesieniu do najmłodszych, pozbawia rodziców prawa do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, a także ingeruje w podstawy programowe nauczania obowiązujące w polskich szkołach i przedszkolach.
Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich
W odpowiedzi na pismo Rzecznika Praw Dziecka Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar również przedstawił swoje stanowisko. Na wstępie zauważył, że „zawarta w piśmie argumentacja zdaje się opierać na rozpowszechnianych w internecie i mediach uproszczeniach, nie zaś na rzetelnych materiałach źródłowych”.
- Oficjalna strona Światowej Organizacji Zdrowia jako najnowsze opracowanie dotyczące edukacji seksualnej prezentuje publikację z 2018 roku „International technical guidance on sexuality education”, przygotowaną przez UNESCO przy współpracy z WHO. Nie zawiera ona cytowanych przez RPD treści.
- Standardy te nie zastępują przepisów prawa ani nie zawierają gotowego planu zajęć lekcyjnych, ale mają stanowić wskazówki dla decydentów oraz wymagają odpowiedniej i przemyślanej implementacji (ponieważ kwestia ta wzbudziła liczne kontrowersje i niejasności, RPO zwrócił się do WHO o wyjaśnienie co, w świetle dostępnych obecnie informacji i materiałów źródłowych należy uznać za aktualne standardy i wytyczne w obszarze edukacji seksualnej).
Zdaniem RPO warszawska deklaracja formułuje cele i kierunki dla działania władz samorządowych w obszarze ochrony praw osób LGBT+ i przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na orientację seksualną i tożsamość płciową, w zakresie kompetencji samorządu terytorialnego.
Deklaracja LGBT+ stanowi ważny krok w stronę zapewnienia równego traktowania wszystkim obywatelom, a także wyraz wsparcia dla osób, w tym dzieci, które codziennie muszą mierzyć się z falą nienawiści i dyskryminacją ze względu na swoją orientację seksualną lub tożsamość płciową. Dlatego RPO z niepokojem przyjął, że te podstawowe dla demokratycznego państwa cele i założenia są w opinii Rzecznika Praw Dziecka »ideologią afirmowaną jedynie przez wąską grupę społeczną«, którą Deklaracja »narzuca ogółowi rodziców«.
Czym są „standardy WHO” w dziedzinie edukacji seksualnej?
W całej sprawie pojawiają się dwa opracowania dotyczące edukacji seksualnej i antydyskryminacyjnej przygotowane przez Światową Organizację Zdrowia. Problem stanowi jednak to, że treść Deklaracji odnosi sie bardzo ogólnie do „standardów WHO”, nie odwołując się do konkretnego dokumentu.
Największe kontrowersje środowisk przeciwnych Deklaracji budzi dokument „Standardy edukacji seksualnej w Europie. Podstawowe zalecenia dla decydentów oraz specjalistów zajmujących się edukacją i zdrowiem”, a dokładniej proponowana w nim „matryca edukacji seksualnej”.
Zgodnie z przyjętą w dokumencie definicją:
Edukacja seksualna oznacza naukę o kognitywnych (poznawczych), emocjonalnych, społecznych, interaktywnych i fizycznych aspektach seksualności. Edukacja seksualna rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i prowadzona jest dalej w okresie młodzieńczym oraz w okresie dorosłości. W przypadku dzieci i młodzieży jej celem jest wspieranie i ochrona rozwoju seksualnego. Edukacja seksualna stopniowo wyposaża dzieci i młode osoby oraz daje im możliwość zdobycia informacji, umiejętności i pozytywnych wartości, umożliwiając im zrozumienie i cieszenie się własną seksualnością, tworzenie bezpiecznych i spełnionych związków, a także podjęcie odpowiedzialności za zdrowie seksualne i dobre samopoczucie zarówno własne, jak również innych osób.
Jak piszą autorzy:
Dokument ten jest podzielony na dwie główne części: w I przedstawiono opracowanie dotyczące leżącej u jego podstaw filozofii, uzasadnienia, definicji i zasad edukacji seksualnej, jak również elementów je tworzących. Wprowadzono szerszą koncepcję holistycznego wychowania seksualnego oraz dowiedziono, dlaczego ten model jest tak niezwykle istotny dla młodych osób i nastolatków.
Kluczowym elementem II części tego dokumentu jest matryca dotycząca zagadnień, które powinny zostać poruszone w ramach edukacji seksualnej, tak aby wypełnić potrzeby istniejące w poszczególnych grupach wiekowych. Ta część ukierunkowana jest na bardziej praktyczne wdrożenie holistycznego wychowania seksualnego w szkołach, chociaż przedstawione tutaj standardy nie stanowią wytycznych do wprowadzenia opisanego modelu edukacji seksualnej.
Bowiem jak podkreślono w opracowaniu, edukacja seksualna musi być dostosowana do wieku. Autorzy argumentują, że:
Istotne (…) jest, jak bardzo szczegółowo należy przedstawiać poszczególne informacje w określonym wieku lub stadium rozwoju. Czteroletnie dziecko może zapytać skąd się biorą dzieci, a odpowiedź »z brzuszka mamy« jest zazwyczaj wystarczająca i dostosowana do wieku. To samo dziecko może później zacząć się zastanawiać »w jaki sposób dzieci dostają się do brzuszka mamusi?« i w tym momencie inna odpowiedź będzie dostosowana do wieku. Natomiast odpowiedź »jesteś jeszcze za mały na takie pytania« nie jest odpowiednia. Dostosowanie do wieku wyjaśnia, dlaczego te same zagadnienia dotyczące edukacji seksualnej mogą wymagać zmiany odpowiedzi; wraz z procesem dojrzewania udzielane wyjaśnienia będą miały bardziej całościowy charakter.
Matryca WHO zawiera przedziały wiekowe w edukacji seksualnej, jak również zakres tematyczny podzielony na trzy zasadnicze kategorie: Informacje (wiedza) – Przekaż informacje na temat…; Umiejętności – Naucz dziecko…; Postawy – Pomóż dziecku rozwijać…
Jednym z najczęstszych zastrzeżeń formułowanych w debacie odnośnie do treści przedstawionych w matrycy jest przyporządkowanie do przedziału wiekowego 4-6 lat w temacie „Seksualność” następujących zagadnień:
- radość i przyjemność z dotykania własnego ciała, masturbacja we wczesnym dzieciństwie,
- odkrywanie własnego ciała i własnych narządów płciowych,
- znaczenie i wyrażanie seksualności (np. wyrażanie uczucia miłości),
- stosowny język seksualny,
- uczucia seksualne (bliskość, przyjemność, podniecenie) jako część ludzkich odczuć (powinny to być uczucia pozytywne; nie powinny zawierać przymusu czy powodować uczucie krzywdy).
Zapisy te skrytykował między innymi prezes Ordo Iuris Jerzy Kwaśniewski:
To sięgnijmy do źródła:
„4-6 lat: Przekaż informację na temat – radość z dotykania własnego ciała, masturbacja we wczesnym dzieciństwie”
– standardy edukacji seksualnej WHONie bez powodu są krytykowane również przez środowiska lewicowe.
Nie da się tego bronić. pic.twitter.com/yW8D5hsLZN— Jerzy Kwaśniewski (@jerzKwasniewski) 26 lutego 2019
Zwolennicy Deklaracji zwracają jednak uwagę, że w matrycy treści te przyporządkowane są do kategorii „Informacje (wiedza)”, oznaczają więc jedynie przekazywanie informacji na ten temat w formie dostosowanej do wieku, a nie naukę masturbacji jako takiej. W wywiadzie dla „Gazety Wyborczej” Katarzyna Banasiak z grupy Ponton podkreśliła:
Te standardy to nie program lekcji, ale zbiór obserwacji tego, co się dzieje z człowiekiem na różnych etapach rozwoju. Nie jest tak, że czterolatek będzie uczony masturbacji.
Sami autorzy opracowania zaznaczają:
Dokument może być podstawą umożliwiającą przekonanie polityków i decydentów o znaczeniu wprowadzenia wychowania seksualnego lub o konieczności jego poszerzenia. Przedstawione standardy stanowią dobry punkt wyjścia do dialogu na ten temat z decydentami i interesariuszami. Dokument ten może być także wykorzystywany w procesie rozszerzania i ulepszania istniejących programów nauczania. Należy jednakże zaznaczyć, iż przedstawione w standardach założenia powinny zostać dostosowane do konkretnych potrzeb oraz istniejącej w poszczególnych krajach sytuacji.
Drugim dokumentem WHO wyznaczającym standardy w dziedzinie edukacji seksualnej jest przytoczone przez RPO nowsze opracowanie „International technical guidance on sexuality education”. Poszerzone zostały w nim treści poruszane w poprzednim dokumencie, a nacisk kładziony jest na osiem głównych obszarów tematycznych, wokół których powinna się koncentrować wszechstronna edukacja seksualna. Każdy z obszarów tematycznych podzielony jest na tematy szczegółowe.
- Związki
- rodziny,
- przyjaźń, miłość i związki romantyczne,
- tolerancja, inkluzywność i szacunek,
- długookresowe zobowiązania i rodzicielstwo;
- Wartości, prawa, kultura i seksualność
- wartości i seksualność,
- prawa człowieka i seksualność,
- kultura, społeczeństwo i seksualność;
- Zrozumienie płci
- społeczna konstrukcja płci i norm płciowych,
- równość płci, stereotypy i uprzedzenia,
- przemoc na tle płciowym;
- Przemoc i bezpieczeństwo
- przemoc,
- zgoda, prywatność i nietykalność cielesna,
- bezpieczne użytkowanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych;
- Zdrowie
- normy i wpływ rówieśników na zachowania seksualne,
- podejmowanie decyzji,
- komunikacja, odmowa i umiejętności negocjacyjne,
- edukacja medialna a seksualność,
- poszukiwanie pomocy i wsparcia;
- Ciało i rozwój
- anatomia i fizjologia seksualna i reprodukcyjna,
- prokreacja,
- dojrzewanie,
- wygląd;
- Seksualność i zachowania seksualne
- seks, seksualność i cykl życia seksualnego,
- zachowania seksualne i reakcje seksualne;
- Zdrowie seksualne i reprodukcyjne
- ciąża i zapobieganie ciąży,
- HIV i AIDS, opieka, leczenie i wsparcie,
- zrozumienie, uznawanie i obniżanie ryzyka chorób przenoszonych drogą płciową.
Odwołując się do omawianego w mediach i budzącego kontrowersje przykładu masturbacji z poprzedniego opracowania, w najnowszym dokumencie WHO zagadnienie to zostało omówione w ramach siódmego obszaru tematycznego. Wśród celów edukacyjnych dedykowanych grupie wiekowej 9-12 lat WHO zakłada między innymi, że edukowani będą świadomi tego, że „wiele chłopców i dziewczyn zaczyna się masturbować w okresie dojrzewania, a czasem wcześniej (…); tego, że masturbacja nie powoduje żadnej fizycznej lub psychicznej krzywdy, ale jest czynnością intymną” (7.2 Sexual Behaviour and Sexual Response, s. 71). W odniesieniu do wcześniejszej grupy wiekowej (5-8 lat) WHO zakłada, że edukowani świadomi będą definicji „dobrego” i „złego” dotyku; tego, że są metody dotyku dzieci, które są złe i co należy uczynić, gdy ktoś dotyka ich w zły sposób. Treści poruszane w tej grupie wiekowej skupiają się więc przede wszystkim na formowaniu u dzieci umiejętności przeciwdziałania przejawom molestowania seksualnego ze strony dorosłych.
Sprawdzone wypowiedzi
Od momentu przyjęcia przez Rafała Trzaskowskiego Deklaracji LGBT+ kwestie mniejszości seksualnych i edukacji seksualnej są jednym z najgorętszych tematów w debacie publicznej. W związku z tym sprawdziliśmy szereg wypowiedzi przedstawicieli różnych ugrupowań politycznych, które to odnosiły się do tej tematyki.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter